JI ¡.lem.
ìbidem 16.
NahUm. i..
Matìb. 17 .
lj»s
Matth» li«
iß .
Zach. 6. i-
Marc.t. zy
Hier. ¡ 1 .1 }
£«1:4.41.
Hier.9 jo .
vinam intelligas ¿fle fubftantiam} cum Deus ita
ubique f it , ut ei diitum fit: s i adftendero in ca-
htm, tu illic e s: f i deftendero ad infernum , ades ?
113. .Denique ad fubftantiam divinam deri-
vandüm eile incelleitum iequentibus declara-
vit dicens : Inoperatum meurn viderunt oculi tut;
eo quoef non operis faitura fit Filius ,ied Verbund
genitum poteftatis xterna: : ax^ripyagov
enim.dixit,hoc eft4inopera£üm atque iiicreatum
mentis öftenderet, dixiflè Dominuni per Pro-
phetam : Memento , Domine, qua eft fubftantia
meai quia in natura fragilitatis humariæ Dei Filius
loquebatur.
121. D e quo iupra4 ut incarnationis myfteria
rêvelaret, aie\’f « vero repulifti, Domine, & Pro
ni hilo habuifti : difeulifti Chriftum tunm, evertifti
teftamentum fervi tui ^ profana Hi in terra fanElita-
iem ejus. In quo utique ièrvum d ix it , nifi in
Pfal. 8 1 .
48.
Ibidem]?,
Ó*+o.
Verbum fine .alicujus creature teftimonio ex B carn^, quia non rapìnam arbitraius eft efe fe aqua- PhH¡^
Patre riatum t 6c tarnen äbundamus aliis fubftantia:
teilimoniiSi Sit ifta hoc loco fubftantia cor-
poralis 4 dummodo non opus Dei Filium 4 fed
iiloperatain ejus divinitatem Sc ipfe fatearis.
114. Scio autem aliqüös dicere inoperatum
eile etiam iiicarnatiönis myfterium , quod non
fit virilis copulic ufus operatus} quia partus eil
lern Deo, fed femet ipfum exinanivit formamfervi
accipiens , in fimilitudinem hominum faElus., dt“
fbecie inventus ut homo ? Mea ergo fufeeptione
fervUS , iua Dominus poteftate.
122. Quid illud quod habes ? Jpuoniam quis
ftetit in fubftantia Domini s 6c a lib i: E t ß ftetijfent
in fubftantia mea, dr audiffent verba mea, drft do~
& 7.
Hier, i j . i t .
Ibidem z z .
Virginis. Si ergo plerique hoc loco necMariæ cmjfent plebem meam ; avertijfem cos À nequitiis
partus opus efle dixerunt, tu Arriane, opus pu- & adinventionibus fuis ?
tas eile Dei Verbum ? , ç C A P t J T X V
115. Aut hîe tantum fubftaiitiam legimus ?
Nonne 6c alibi dixit : Porta civitatum e fra Et a
fu n t , monte s ceciderunt, & revelata e f t fubftantia ?
Numquid hSc quoque creatura fignatur? Solent
enim aliqui dicere pecuniariam elle iub-
ftantiam. Ergo fi ad hunc iènfum refers, ideo
occiderunt montes* ut pecuniarium patrimo-
nium cerneretur.
116.Sed meminerimus qui montes ceciderunt,
illi utique de quibus dicium eil : Sì habueritis D
ftdem fee ut granumfi/lapis, dicetis huic monti : Toliere
, & jactare in mare. Montes ergo funt alti-
tudines lè extollentes.
117. Denique in Gra :co,* regna ceciderunt *
habetur. Qua: regna, nifi fatane, de quo dixit
Dominus: £)uomodo ftabit regnum ipfìus ? Ipios
ergo legimus montes, qiia: regna Iunt diabolù
Ideoque iilis cadentibus regnis de corde fide-
lium , revelatum eil paterna: Dei filium Chrif-
Cum Filium Patri è'it&'How Arriani dicant3 eos
in Deo fubftantiam aperte agnofeere : nec ob
aliudhanc vocem defugere, nifi quod illum veruni
Dei Filium fateri nolint, ut fignifteaviè
Fufebius Nicomedienfes. Re Eie tgitur constittitani
a Nicanis P P. verbum ò/juaimoo, ut potè
harefì oppofitum & in Scriptura firmatum ; proinde
que negleEtis, qua iiti ftngunt de Sabellianis 4
retinendum.
IZ3'iT "^ Comodo negartt Dei eilè fubftantiam?
V J... Quomodo verbum fubftantia:, quod
crebernmum ih Scripturis e il, putant eflè vi-
tandum 5 cùm ipfi ex alia fubftantia, hoc e i l ,
snsfiboiov dicendo Filium, fubftantiam tamen
in Deo eflè non abnuant ?
124. Non igitur verbum, ièd vim verbi fu.
giunt 5 quia nolunt verum eife Dei Filium. Nani
licethumano verbo non poifit divina: genera-•
tum eilè fubilantiæ. Qui funt edam ìlli ipfi £ tionis ièries comprehendi j tamen judicarunt
montes jerèi, de quorum medio quatuor cur.
rus procedunt?
118. Advertimus altitudinem illam extollen-
tem iè adveriùs feientiam Dei verbo Domini
corruiile • cùm diceret Dei Filius : obmutefece,
& exi immunde (piritus. De quo 6c propneta
dixit : Ecce ego ad t e , mons corrupte.
up; Iftiergo ceciderunt montes, 6c revelatum
eil quod eilèt in Chrifto divina fubftantiaj
Patres fidera fuam a tali proprie contra é-nepi-
en9v fermone fignandain , audoritatem fequuti
prophetæ, qui ait : £>uis ftetit in fubftantia Domini
, & vidit Verbum ejus .?Secundum impieta-
tem igitur fiiam pofîtum fubftantiæ verbum re-
cipiunt Arriani, fecundum pietatem autem fi-
deliutn comprobatum répudiant 6c réfutant.
125. Nam quid eil^ aliud i cur ófiotfotot Patri
nolint Filium dici, nifi quia nolunt verum Dei
dicentibus iis 4 qui viderant: Vere Filius Dei eft; FFilium confiteri? ficut auclor ipforum Eufebius
Nicomedienfis*epiftolá fuá prodidit fcribens :
Si verum, inquit, Dei Filium Se increatum di-
cimus, ¿/¿otimov cum Patre incipimus confiteri.
H^c cùm leda eflet epiftola in Concilio Ni-
c x n o , hoc verbum in tradatu Fidei pofuerunt
Patres, quia id viderunt adverfariis eilè formi-
dini j ut tamquam evaginato ab ipfis gladio
ipforum nefanda: caput ha:refeos amputarent.
gendum hunc Theodoreti locum defendit .allatis in hanc rem qui-
bufdam rationibus : qux (ine tanti non videntur, ut cjus opinia
omni catcat di/Scultate. Verum quidquid fit certum cft Ambro-
fium non de formula feu libèllo fidei, fed de epiftola hoc loco ioqui.
Quod vero idem Euièbius Ambrofio dicitur Arrianorum au ito r,
hoc lancio viro non eft fiiwularc ; Athanafius enim paífim Arríanos
Eufebianorum nomine fignificac. Sócrates quoque lib.i. cap. fide
litteris Alexàndti Alexandrini epife. agens, Euiebiumríon tam
Arrii doilrinam defendiflc, quam fuam ipfius propagate voluiffc
fcripto prodidit.
non enim humana,ièd divinapoteftate dxmo-
niis imperabat. Hieremias quoque dicit ; Super
montes accipite luEtum , & fuper femitós defeertas
planEtum, quia defecerunt ; eo quod non fint homi-
nes, non acceperunt vocem fubftantia : a volatili bus
ufque ad jumenta expaverunt & defecerunt.
120. Nec preteriit etiam alibi, cùm fragili-
tates èxponeret conditionis humana:, ut fiiicep-
* . L X X . Inrerpr. zj to' flirtvn.
a. Amerb & Eraf. tali proprie 'Shiam ; Gill. & Rom.*edit.
cum m(T. ut textu, li tamen duos cod. cxcipias, in quibus habetur,
lontra Non refte.
* . Ambigitiir inter erudiros quaenam fir illa Eulcbii Nicom. cpif
to la.cujus hìc mencio fit ab Ambrofio. Hermannus lib- z . Vita:
S. Athan. cap. 8. poft Card. Baronium ad annam jz y . putat cam
efte.cujus Theodoretus lib. i. cap.8 edit. Valef. cohnnsminit. V a -
lefius vero in eumdem locum non de epiftola Nicomedienfis, lèd
de libello fidei ab Eufebio Calar. Patiibus concilii oblato in tei li-
W m ■ ■ ■ ■ 131. Sunt emm ièrpentes ¿vaneefid cui
belhanos declinare iè dicunt, & in eo fuam un- exuunt veterem ufum, ut induant novos’mó
atad p i lo r i resvïïçùtfcriptum eft: he'-
intth. 6
■ci. i y
minem cum aEiibus ejus, dr induentes novum fe~ & l ‘Q '
cundum imaginem ejus,qui credviteum. Difcamus
ergo depofitis vetufti hominis exuviis j Evan-
geiicorum ferpentium vias 5 ut more ferpcntium
iervare caput, fraudem cavere noicamus.
132:. Satis fueirat dicere: Qui dicit creaturarti
Chriftum, anathema fid. Cur bono confelllolpfum
eft fibi. Reéle ergo ó/toaoioy Patri Filium
dicimusj quia verbo eo & perfonaruni diftinélio
& nature unitas fignificatur.
127. An negare poflunt ÙgIcu leélam, cùm
& a panem ’6ktx<nov Dominus dixeritj Se Moyiès
fcripièrit: ¿/Mìi 'i<ne&è /xot Aaòs 'cfèxx<n(?y ? Aut
quid eft »V/*, vel unde dida , nifi <>Z<m àù,
S B OH« «A » eft, & eft fem-B — W S
WM D * T . ì- f^ ,de? ™aneùs pus contamino i Addendo enim : Secundum
i n k n a un0Ptere? cece« s creaturas ; non creaturam Chriftum
parus , quod ex Verbi fubftantia fubftantiam negas, fed creaturam dicis effe diffimilem t crea,
virtutis manentis cordi & aiiimsfubminiftreti turam enim dicis , etfi prsftantiorem ceteris
• ,&J‘ lcnpfu™ eit enim : E tfm ù cmfirmMctr.hominis. adferas creaturis. Denique Arriùs huius imoie'
118. Servemus igitur prscepta majorum, nec tatis niagifter Dei Filium creaturam dixit effe
* «Medltana fignaculabaufi rudis cementate vio- perfeftam, fed non ficut ceteras creaturas. Vi-
lemus. Librum fignatum illum propheticum detis igitur haireditariòpatrisveftfi vosufos effe
nonbemores, non Poteftaces,non Angeli,non , fermone! Sat eft creaturam negarei quid opus
Archangel! apenre aufi fin t i-fedi Chrifto ex-C fuit addere i Sed non ficut ceteras creaturas |
planandi ejus prerogativa eft fervata. Librum Recide quod putruit ne ferpat contagio,, ve
iacerdotalem quis noftrum refignare audeat, nenum habet, mortem adfert
fignatum à confefforibus, & multorum jam mar. 133Ì Deinde dicis interdum Deùm Chriftum •
nino confecratum ! Quem qui refignare coaiü fed ita die » Deum verum j ut plenitudine!« ei c
lunt, poitea tamen damnata fraude, fignarunt : paterna; divinitatis adfenes, funt enim qui diqui
violare non aufi funt, confeffores & mar- cuntur dii five in cado, five in terra Non ergo
tyres exftiterunt. Quomodo fidem eorum poffu- perfunaorie nuricupändus Deus 1 fed ita ut
mus denegare, quorumvidoriamprsdicamus! eamdem divinitatem pnedices in Filìo, quam
Pater habet, fìcutfcriptum eH-.sicuienìm Patir
uitam habet in fernet i f ß .ß c dedit à- tiliovitam
höhere in femet if fi. Dedit utique quali Filio per
generationem i non quafi inopi per gratiam.
x34* poteftatem dedit ei judicium facereì quid
Filius hominis eft. Vide quia addidic, ne tu ca-
lumnieris ex verbo. Filium hòmiriis legis i & ac-
cipientem arguis ? Nega ergoDeum,fi non
omnia Filio qua: Dei funt, deferünturj.cùm
enim dixerit: Omnia qua Pater habet, mea funt ; iohah. i f
cur tu non omnia qua: divina: ìlature fune,
C A P U T X V I . D
%)t catholici contra fraudes Arrianorum pramu-
niantur > fubdolat quafdam eorum confefjiones
exponit: nec fufjicere quod Filium nonnumquam
Deum vocitent, nifi eum admittant Patri aqua-
lem, code Elis argumentis probat.
Emo metuat, demo formidet ¡ p l u s
0 n f e k t fidelibus, qui minatur.
Yenenare flint blanditia: perfidorum, tunc cav
ends , cum id quod negant j prmdicare fe fi- Eetiam in Filio confiteris! Nam qui dicit-oni
hmiuu llaa nn rt. Sic decepti iunt & ance,.rqi nuii ffaa rcti l1/es rct*r/es - — Ti - J.__ 7 / . / * . . . • 1 «
dideruntj ut ibi perfidia: iaqueos inciderent,
ubi fidem eilè credebant.
130. Qui dicit j inquiunt, Chriftum creaturam
fecundum ceteras creaturas j anathema
Prw.14.1y. fit. Atidierunt fimplices, 6c crediderunt 5 in-
nocens enim 4 ficut ieriptum eft, credit omni verbo.
Aiidierunt ergo, 6c crediderunt, primo decepti
fono 5 ac velut aves intenti ad efeam fidei,
nia qua Pater habet, mea funt j quid excipit quod
non habet ?
HP Qü^ ^ubd e/2«paT»tö5 y quam fideli
magis fermöne eommemores , quod mortuos
fufeitaverit, maria pedes tranimiferit 4 infirmi-
tates hominum curaverit? H ax enim etiam fer-
vülis fuis preftitit. Plus ifta miror in homini-
bus ,quod tantam eis dederit poteftatem. Alis
quid de Chrifto audire defidero • quod ipeextentum
fibi laqueum non caverunt. Ita dum F ciale fit Chrifti y quod cum iis quæ creata funt
fidem íequuntur, hamum nefanda fraudis ad-
treäaverunt. Et ideo : Eftote, inquit, aftutificut
ferpentes ,dr fimplices ficut columba; pramittitur
aftutia, ut fit tuta fimplicitas.
*• H o c illud-eft, quod feribit Bafilius epiil. 300. « ysf a¿~> n
J?ir ito n j ¡//sy'otty , *m« tripa.
a. Edit ultima Pai'iC. panem -afetowr«», ut & infra «%Aottt pañis
■ Abfurdc. Ceterum Maiius V iélor. lib. J. & z . Cont. Arríanos¿
codcm modo Vocem iusvna dcfendit.quo hSc defenditurab Amb ro-1
fioründenon fatiscautc videtur Petaviuslib.4. deTrinit. c.z. n .ij . ¡
de hoc Ambrofii lo.co ira fcripíidé : Verum levius id argumentum j
quam ut eo perfuaderi pofjpt tétlaf vocem i» Scripturis nominatim
exprimí. Melius id alii dcmonftrant ex ee quod Deus ipfe ¿ ah ap-
pellatur. Certum eft enim Arríanos contra hanc vocem quad Script
turis omnino incognitam reclamare folitos ¿ ut Athanafius Orat z.
Cont. Arríanos, Epiphauius Her. <59. Marius Vi¿ l. arque alii tefti-
•ficancur; quibus querimoniis Ambrofium h íc rc£la occur tere mani-
feftum eft.Quod autemad etymologiam,tjuám h ic & lib.de Incarn.
Myft. czp.9. tradit rainftus Doiftor, fatemur quidem eum didioncm
fimpliciter repetendam ä participio fed in hujufinodi originon
poifit eflè commune 5 quia geriitus, quia
unicus eft Dei Filius y quia Deus verus ex D eö
vero y quia ad dexteram Patris fedet.
136. Ubicumque lego confeflum Patris Se Fi-
Inibus rem ad vivum refecaré velie tccjuo fc veri uà eft. Pioinde v i i
ullum fo re exiftimamus, qui effnenem illam intemperiem probet;
qua Dal! «us lib. z . de ufi* PP cap. 5. ob ilmiles n i vos in Patres a lii
■ quot invehitur, maxime veto in Àmbrofiùm.
I . b. Nonnulli mlf. ut rüdes ttmeritate &c. Librum porro iàccr-
{ dotalcm vocat Artibrofius Niceni Concilii definitionem & fymbo- 1,lum , qubd ut everterènt Arriani in concilio Ariminienfi Valcné ■
Sygid. catholicis epiicopis fimplicibus Arrian* perfidi* vcncnuni
propinavit ; cùm In fecunda hujus concilii Confefiione inter varías
, propolitionés orthodox* fidei cougruentes hànc vircallidiflimusin-
I feruit, qua anathemate fericbantiìr, qui Chriftum cteatürám ficut
ceteras creaturas profiterentur. Porrò quibus artibus hanc trage-
I diam excitarint Atrianinarrat^Sulp. Sev. j . i .& Hieion. Adv.Lucìf.
II Quam Arrii ipfius impietatem nullibi non cxagitat Ambrofius. t. Omnes edit, ac mlT aliquot ¿ die Deum, ut Deùm verum, /fé
plenitudinem Sec. elegatitius reliqui; ut in textu.