. T h e f j .
H eft; quia idem Apoftolus dicit : ipfe A fi pelle, fed in interiore hqmine ante proban-
H H i »it H H . „1 in- dus,fie pradicandus antem D e u s pacts fantfificet vosper omnia, ut in- quern defateger
fpiritus v e jle r ,& anima , & corpus finequc
re la indie adventus domini nofirijefu Chrifiift r-
ventur. Ubi ergo * tres ifti integri, ibi Chriftus
eft in medio eorum : qui hos tres intus guber-
nat & r e g it,a c fideli pace componit.
15. Hare igitur tria integra prx ceteris in fe
virgo cuftodiat • ut nullam det {aera; virginita-
tis querelam, & fit inoffenfa, fine fine madus,
fic prxdicandus eft : quem preclare defi- ^ ^
nivit apoftolus Petrus dicens ablconditum effe * '5
cordis hominem in incorrnptione quieti 6c modelli
fpiritus, qui eft ante Deum locuples.
i£. Merito ergo differtur , ut fequatur fce-
nerata ejus laudario : cujus dilatio non dift>en-
dium, fed incrementum eft. Nemo ergo ie de-
fpiciata quafi vilem, nec contuitu corporis fe fe a
xftimet. Nam etfi dixerit fan&us Job : Nudus (°b.\.i
H R A . - . . » v i . mtoo »«//tit h i t t r Ahinn •
tis^uerelam,oC ut lnoirema, line ruga,uni. nid- - -- . -
cula. De qua licet frequentibus libris dixeri- B ex iv i de ventre matris me a , nudus (fi hmc abibo j
mus tamen * memorati pignoris caufa, hunc habuit tamenquo non folum inter homines,fed
■ --l:.— c.«,..,. etiam apud Deum dives inveniretur.
zo. Quid autem locupletius , quam quod ad
. . . • 1 „ f l „ — 1 A n im i l -
, Lainvii -■ —* r t>-----. -------- 1
ad te librum condendunì arbitrati fumus,
C A P U T I I I
Colpandum non ngi femineum fixttm cut à Dee
unta dona aliata fucrint : Deum enim ideino
non fiatim atque homo cnattls r / , illum appro.
bajje , tum quia ejus dignitas non in corpore,
(ed in anima (fi in divina imagine conJìHat
tum quia tantum in operis totius fine lauda,.-
dus homo, ac demum quia nondum creata erat
mulier, qu,e (fi ex ipfio formata e f i , (fi cum ipfe
magni facramenti figuram erat exprejfura ; ex
quo & nomen accepijfe ipfa declaratur.
non folùm abfoìvit à crimine I verum- tipo judicio laudatur I de quo fenptum eft I rer- W<h. etiam orovocavit ad eratiam, Accufamus au- rìbilìsinconfiliis frperfihos homtmm- cujus opere
“ X um q u e femineum fexum, quod errorisDra coram Deo luceant, qui bonajugtbus ope-
caufam invexerit : Se non confideramus quanto- ribus feä a contexat I Se ideo laudano e,us non
— nos óbjurgatió retorqueatur.Namut in exordlo,fed in fine eft: nemo emm nifi
reretainus à principio ,Sc rerum exordia inter- gitimecertaveric .coronatur . Ideoque Sapiens
rovemus Quantum eì delatum fit, inveftigabi. tibi diat : Antt mortem non laudeshommem « » - H
mfs & quam in mifera conditionis humane W M Qua ratione hoc dixerit, fupenoribus
fragilìtate femina tameninvenerit gratiam. - docuic. dicens : m >*ß“ ho”ums mdmmr
,6. r \ Qna virginitas , qua: fexum utrumque
Ibidem i
Gen. z . 10
& f ‘ ììmaginem
Dei eft ac fimilitndinem ! À dima
ffinem autem interior eft homo, non ifte exterior
: ille qui linfa «ftitìiatur, non oculis coiri-
prehenditur. Ille ergo nobis fpcchiudus eft, qui
ierius inveftigatur. Ideò Deus non putóvit ho.
mitajs fibricàm effe laudandam ; quia major
ffat.Q ejus'in. virtute eft portici. Preclara quidem fpe-
H j v "cies, Se praftantior ceteris animantibus : fed ir-
ratiofaabilià creporisipeciea:ftimentur.;ea autem
quse rationis piena iimt, communem Iau-
dem fequéftrent.
ai. Homo igitur mihi non tam vultu quam
affeftu admirandus emineat atque excellat ; ut
BOna virginitas iquaeiexum utrumque in Hslàudetur, in quibus etiam Deus, bprophe- t
Nam cùm omnia opera fua laudavent opera ejm. I ■ ■ ■
Deiis cielum ,terram , maria, notftemSédiem, a r.Jp eftem ns t e r a um ,in q u o mamfeftavit
quod ’ ifte profecerit ad ufum laboris , illa ad Deus fentennam fuam ; cum emm feciffet ho-
& m q t f i e t i s , l a u d a v e r i t feras beftias 5 ubi E minemScpofuiffttm paradifo operati Sccufto-
ad hominem ventura eft, folus non videtur effe dire, dixit non effe bonum folum effe hominem,
laudatus propter quem omnia, generata funt. iaciamus, inquit, et adjutonumfectmiKmJe. m
Otre ieitùr caùfa eft,niMforte e a , quia a lia in ne muliere igitur homo non habet laudem,m
fnecie funt homo in occulto = N ih if in beftiis mulierepredicatur. Nam cum <licit non eile
nlus reperiàs- quam quod videtur : in homine bonum folum effe hominem, confirmat utique
nihil eft inferius, quam quod H detur ; qui cùm bonurn effe hominum genus B virili fexui feex
animofeonftetSc'corpore , hö,è utique ineo- mineus fexus-accedat ■
fervit q u o d videtur :illu d q uoque in e o r e g it, 13 . Simul ìllud confiderand.um,,quia ille de
1 od non videtur. terra factus Se limo eft , ìfta de viro. Et caro
qUi8. Merito ergo' alia in exordio laudantur, F quidem limus : fed ille adhuc informis , ifte for--
iftius laudario non promitur, fed refervatur j matùs. A n.r
quia aliorum gratiaìoris, hujus intus eft : alio- a4- J™ dlud preclarum Apofto-licum ar-
rumin nativitate, hujus in'corde, Quidenim ceffamusexemplum, quodhabemus fcnptpm:
tam altura Sc tam profundum, quam mens ho- g u i* relimjuet homo patrem O- matrem, & adhaminis
quiequafi involucro quodam corporis te- rehit uxori fr a , & ermt dm in carne ma. Saffitur
& occultatur : ut eam haud facile quif- cramentum hoc magnum eft : ego autem dico in
luam introfpicere Se fpeculari queat ; Ideo er- chrißo & in EcOleßa. « Adveroraus. ìtaqUeiper
go homo non ante laudatur, quia non in foren- mulierem cariefte ulud impletum effe myite-
•a .- V’.- a'r’ . • L atàf!. - cinikne arriniiin TTfnne adco ìlli cordi Ctat ublCJUC doftoÖ*
i j ) c tribus hifee, quibus confiare hominem docct Ambrofius ,
vide’fis qux lib 1. in Lucam col. n 7 7 . & l»b-7 - ejufdem cxpoii-
tionis col. 14 60 . obfcrvavimus. „ . ,
* . Memorati pignoris, id e ft , Ambrolla:, de qua itarim ab exordio
libri, Commendai mihi pignus trnrn Ambrofiam & c Quod autem
ad libros in quibus de Virginitatc diflcruifle fe prohtetur,
non folos eos intelligimus fignificari, quos de hoc argumento & fub
eadem infcriptione lucubravit : fed & alios quoque, ubi quoues
diflcrendi dehac ipfa virtute nata eft occafio, eam uumquam non :
I obviis manibus arripuit. üfque
I rem agere virginitacis.
II a. Sie omnes edit, cum raff quatuor, nifi quod in his levem pro * vilem, & ejfe fe pro f e fe habetur: alii vero mff. legünt, quafi v ilem
, nec contemtui fe fe tflimet.
b. Duo mfl’. prophetico fpiritu laudatur.
c. Mff. aliquot, Audivimus itaque. H ic porro (cquentis capitis
I inicium erat in fuper. edit. Quam auteln pulcre , prudentis lcfto -
I ris efto judicium.
rium
ri um E cele fix in ea gratiam figuratam, proprer,
quam Chriftus defeendit , Sc xternum illud
opus humanx redemtionis abfolvit. Unde &
3' Adam vocavit nomen mulieris fux vitam j nani
Sc in populis. per mulierem iucceifionis huma-
n x ièries Sc propago diffunditur, a Sc per Ec-
clefiam vita confertur xterna.
C A P U T IV .
Mulieris quam viri levius fui'ffe pcccatum evinci \
difparitate fexus,tentationis ratione, divina fen-
tentia (fi rejponfionibus amborum. Po f t qua ad'
verfius mulierum tentationcs viris remedia pra-
cipiuntur : in bis maxime earumdem jejunan-
tium imitatio.
15. Ane negare non poffumus quod erraverit
mulier. Quid miraris tamen fi erraverit
Sc infirmior lapfus eft fexus,cùm fit lapfus etiam
forrior ? Mulier * excufationem habet in pecca- (
to,vir non habet. Illa, ut Scriptura adièrit,à ià-
pientiifimo omniüm ièrpente decepta e ft, tu à
muliere : id e ft, illam fuperior creatura dece-
pit, te inferior j te enim mulier decepit, illam
malus licet, tamen angelus. Si tu inferiori
non potuifti refiftere , quomodo illa po-
tuit fuperiori ? Culpa tua Iffam abiolvit.
z6. Si de merito culpx dubitas.interrogemus
fententiam. Illi didum eft: In trifiitiapariesfi-
lìos, (fi ad virum converfio tua, (fi ipfe tibi domi- E
nabitur. Viro autem di ci tur : Terra es,(fi in terram
ibis. Et vere b jufta ièntentia 5 quandoquidem
fi Adam quod à domino Dep audierat, ièrva-
re non potuit, quòm'odo potuit iervare mulier
quod audivit à viro ? Si illum Dei vox non con-
firmavit , quomodo iftam vox confirmaret hu-
mana ?
z7. Denique Adam conventus, quod contra
divina qux coram audierat prxcepta, guftaflet,
nihil habuit quod diceret, nifi quod fibi mulier I
dediflèt, 8c manducaflet : mulier autem ait j
Serpens traduxit me^ (fi manducavi. Quanto major
mulieris abiblutio ? Ille arguitur, hxcinter-
rogatur. Adde illud, quod 8c prior culpam fa-
tetur 3 etenim qux fe c dicit effe feductam , tef
tatur errorem. Erroris igitur medicina con-
feifio eft.
z8. In judicio ipfo quanto clementior mulier
viro ? Ille mulierem iuam accufavit, ifta ierpen-
tem, hoc eft, nec acculata crimen retorfit : led ^
ipfum accufatorem fuum maluit, fi poflet ,ab-
iolvere quam ligare.
Z9. Habes igitur Se culpx abiolutionem in
confeflìone, Se fententix in exlequutione. in
trifiitia, inquit, paries filios. d Condemnationis
fiix pondus agnofeit, munus poenalis conditionis
exiequitur. Pro te mulier doloribus fuis mia.
Trc s mff. per Ecclefiam filii Dei regenerati augmentan- I
tur : alii autem atque edit. hoc tantum difiìdent, quod in illis confertur
, in bis conquiritur legere eft.
* . Obiter advertas licer , ei dottrina: qua toto hoc capite pec-
catum Èva: Adamico levior ab Ambrofio defenditur , quodammo- .
do contrariam à beato Thoma doceri a . a. qua:ft. 163 art. 4. I
Etenim quam vis Adami culpam ex conditionc perfona: graviorem
quam Evx habendam fateatur , per fe tamen & ex fua natura le- |
Viorem fuiffe adfeverat. Ipfum coniìile , non fecus ac Nicolai notas
in eumdem locum.
b. Omnes edit. Et verejuxta hanc fententiam: omnes mff. ma-
S. Ambr. Tom. I I .
1. li tac, Se remunerátioñem ex poena invenit; ut
per filios per quos affligitur, liberetur. Fa&a
eft itaque gratia ex injuria,iàlus ex infirmicatej
ieriptum eft enim : Jfiuìa jaiva erit perfiliorum i. Tim.%.
generationem. Cùm iàluce itaque parit, quos in
triftitia parturivit : Se ad làudem educat, quos
peperit aum dolore.
30. Sed dicis,ó vir, quia mulier tentatio fuerit
viri. Verum eft. Jam fi eft decora4 ecce alia ten-
tatio.Tamen Abrahxdefcendenti in AEgyptum c«.u.iì.
¡ uxoris pulcritudo non nocuit,immo magis prò- &*°-
fuit j honoratus eft enim per uxorem , non ludibrio
habitus in uxore. Cur autem tu vultus
decorem in conjuge magis quam mo^um re*
quiris ? Placeac uxor honeftate magis quam
pulcritudine. Illa eligatur qux Saram mori-
d u s referar. Non eft vitium mulieris effe
quod nafeieur : ièd vitium viri eft quxrere in
uxore quo ixpe tentatur j in quo fi infirmior
fuerit, mulier ipfa labatur : fi forrior, vir pe-
; riclitetur. Non poflùmus reprehendere divini
artificis opus.: fed quem deledat corporis
pulcritudo , multo magis illa dele&et venuC
ta s , qux ad i'maginem Dei eft intus, non foris
comtior.
31. Si ergo uxor tentati© eft , efto cautior,
quxre remedium adverfus tentationis periculum
: vigilate, inquit, (fi orate $ ne intretis tenta- Matth. 1«.
tionem. Dominus hoc dixit, vir audivit, mulier IJ'
implevit. Qijoridie mulieres jejunant, & non
indi&a prxitant jejunia : peccatum agnofeunt,
acceriùnt remedium. Semel de interdicto mu-
li^r manducavit, Se quotidie jejunio Colvie. *Qui o,
ièquutus es errantem, ièquere corrigentem.
Ambo manducaftis, cur fola jejunat} hoc e ft,
ambo deliquiftis , cur foia remedium quxric
errori,?
C A P U T V.
Evam damnationis fententìa in Sara tamquam fò-
lutam e fie , fed multo magis in Maria , qua
virginitatc integra Deum genuit, nec non cjuf-
dem virtutis fignum extulit. Jfhtam impuden-
ter ipfam virginem perfeveraffè negarint ha-
retici, quorum argumenta ex Evangeliis petita
diluuntur.
3z. X T Eni Eva jam fobria, veni Eva , etfi
V *n te aliquando intemperans, fed jam
in prole jejuna. Veni Eva jam ralis, ut non de
' paradifo excludaris, ied rapiaris ad cxluìn. Veni
Eva jam Sara,qux parias filios non in triil
titia, ièd in exfultatione : non in meerore, ied
rifii. Iiàac tibi multiplex nafeetur. Veni iterum
Eva jam Sara, de qua dicatur viro : Audi Sarai Gen. ii.it.;
uxorem tuam. Sis tu licet viro fubdita, quia effe
te decet -} cito tamen folvifti fententiam, ut vir
te audire jubeatur.
gis commode, ut nos in textu.
c- Mff. duo. Gemer, dicit effe feduUam, medicatur.*Hl vero cod-
ftcut & alii duo Pratel. nimìrum & Albin. rcliquo rractatuavulfo
hic definunt.
d. Rom. edit. Commendationis fua. Typographi quidem hic
error e f t , .fed qui tamen deinccps propagarás fuit in cunctis edit.
Parifinis.
* . His ipfis verbis Ambroiìum adverfus Theodofium , dura
ipfum poft cxdem Theffalonicenfem Ecclefix aditu prohiberet ,
ufum in ejus vita fcripfit Paulinus ; quam camen fententiam in
Ambroftanis operibus nuiquam alibi reperire eft.. R. \