b e i manet fuper eum. Quod manee utique jam A vapulabit faucis. Uterque igitur fi credat, reci.
ccepit, Se ex delitto aliquo coepit ; quia ante
non credidit. Ubi ergo quis credit ,ira Dei dii-
cedit, vita autem accedit. Credere ergo, in
Chriftum, lucrum vitæ eft ; qui enim credit in
eum, non j udi catur.
54. Sed refer un t hot loco quoniam is qui
creditin Chriftum, cuftodire debeat fermonem
ejus 5 fic enim aiunt fcriptum, decente Domino
: Ego lux in hunc mundum v en i, ut omnìs qui
credit in me, in tenebrie non maneat : (fi f i quis B
audierit fermonem meum, (fi cufiodierit.eum , ego
non judico eum. Ille non judicat, Se tu judicas?
Ille dicit : V t qui credit in me, in tenebrie non
inane a t, hoc e ft, & fi fuerit in tenebris , non
permaneat in eis, errorem emendet, culpam
corrigat, cuftodiat mandata mea ,• dixi enim :
Ibid. 3 6.
lo h k n .ii.
4 ¿ - é *4 7
Ezech.33.11. Nolo mortem peccatone , / ed correffionem, Dixi
fiipra : Jpuoniam qui in me credit, non judicatur ;
lohan-y 17. & hoc ciiitodio : Non enim veni, ut judicem mun-
pitur j quia cafiigat omnem jìlium Deus, quem re- Hdr.
cìpit : Se quem caftigat, morti utique non tradir
j quia fcriptum eft : Cafiigans cafiìgavit me ^.117.11,
Do minne, e/ morti non tradi di t me.
C A P U T X I I I .
¿Dà peccatum ad mortem fecerint, non deferen-
dos , fed pieni tenti a fubjiciendos ex Paulo do-
ce tur. Jftuid fit tradi i arano: in interitum
carnis, & quam hoc optandum ? Satanam cor-
pori debili tate s inferre y fed eas in fpiritus ufi-
litatem converti ; linde magna Dei elucet potentina
qua illum ut fibi noceat, (fi nobìs profit,
cogit invitum.
59. Ì Enique Paulus docet non deferendos
I J eos qui peccatimi ad mortem fece-
rint, lèd potius lacrymar 11111 panibus, Se potu
coercendos flebili 3 ita tamen ut ipfa moderata
De pamit.
difi. 1. cap.
L'benter.. .
Ofet 6. 6.
Mattb 9.13.
lohan. 1.17 •
lohan. n .
4 8 .
dum, fe d ut falvetur mandile per me. LibenterC eilet triftitia. Hoc enim fignificat: Potum dabis Pful.iyc,
ignolco, promte indulgeo : Mifericordiam malo,
eis in lacrymis in menfiira >• ut ipià moeftitia
quam facrificium ; quia per facrificium juftus'
menfnram habeat, ne forte abundantiore trii-
commendatur, per mifericordiam peccator re-
titia abforbeatur, qui agit poenitentiam , ficut
dimitur. Non veni vocare juftos , fed peccatores.
fcripfit ad Corinthios \ £>uid vultis ? In virga
In Lege facrificium , in Evangelio mifericordia
veniam ad vos, an in cantate ,fpiritttque man-
eft : Lex per Moyièn data eft , per me gratia.
fuetudinis ? Sed nec virga gravis e ft, quoniam
Quid hoc evidentius ?
legerat : Tu quidem percuties eum virga, ammani
5J. Denique Se fubter ait : G)ui fpernit mey
autem ejus à morte liber abis.
(fi non accipit verba mea, habet qui judicet eum.
60: Quid eflèt in virga venire, docet inveclio
i . Ccr.i.i,
&fa-
Num tibi videtur accipere verba Chrifti, quiDfornicationis , accufatio incefti, a reprehenfio
fe non correxerit ? Profèdo non videtur. Qui
ergo corrigit fe,accipit verbum ejus 3 hoc eft
enim verbum ejus , ut fe unufquiique revocet
à culpa. Aut excludas igitur neceflè eft hanc
ejus ièntentiam : aut fi negare non potes, ad-
quiefeas. ^
56. Oportet eum quoque mandata cuftodire
Dominica, qui peccare definat, deli&is renun-
tiet. Non ergo deeo debesinterpretari dictum,
tumoris, quod inflati eflent, quos magis lugere
oporteret : poftremo condemnatio r e i, ut tol-
leretur à conibrtio communionis, Sc traderetur
adveriario, non ad interitum anima:, ied carnis.
Sicut enim Dominus in animam iancbi Job
poteftatem non dedit,fed in carnem ejus per-
mifit licentiam 3 ita & hic traditur fatanæ in
interitum carnis, ut ferpens terram ejus fingeret
, animæ non noceret.
i- Cor.f.i.
& falob.
1. 6:
Mich-j.ifi
Alias Cao.
XII. *
qui femper cuftodierit 3 fi enim hoc fenfiifet, £ 61.b Moriatur ergo caro noftra cupiditatibus'
addidiilet , iemper : non addendo autem , de fit captiva , fit fubdita, nec legi mentis noftra:
eo pronuntiavit, qui quod audivit, cuftodierit : repugnet, fed bona: fervituti fubje&a moriatur-5
audivit autem, ut corrigeret errorem : cufto- fieut in Paulo qui caftigabat corpus fiijim , ut
divit igitur quod audivit.. fervituti redigerei j quo probabilior fieret pree.
57* Q^am vero durum fit ut ad peenam vo- ■ H 1
P fa l.Z i.y
&}}•
cetur perpetuam, qui vel poftea cuftodit Do mini
mandata, ipfe te doceat, qui edam non
euftodientibus mandata fua veniam non de-
n egavit, ficut habes in pfalmi corpore : si
dicatio,fi lex carnis ejus cum lege mentis con-
grueret Se convèniret. Interit enim caro, cimi
iàpientia ejus« tran fit in ipiritum 3 ut jam non
quæ carnis funt, iapiat, ièd quæ fimt fpiritus.
Utinam videam infìrmari carnem meam , util
- jufiitias measprofanaverinty& mandata mea non p nam non trahar capdvusin legem peccati, urienfiodierint
; vifitabo in ¡virga iniquitateseorum,
& inflagellis de li eia eorum : mifericordiam autem
meam non di/perdam ab eis. Omnibus igitur
promi ttit mifericordiam.
58. Sed ne fine judicio hanc elle mifèricor-
diam putetis, eft diferetio inter eos qui perpe-
tuàm detulerint obedientiam mandatis c^elefti-
bus, Se inter eos qui iiliquando vel errore, vel
nam non in carne vivam, fed in fide Chrifti
Et ideo major in infirmitate corporis gratia,
quàm in falute. Denique Paulum quem multimi
dilexit, noluit liberare ab infirmitate carnis
, cui petenti ut difeederet à fe infirmitas,
reipondit : Sufficit tibi gratia mea ; nam virtus in
infirmitate ferficitur. E t Paulus plus fibi in in-
firmitatibus placet, dicens : Cum infirmor, tane
tue u :47<
& 4 8 .
neceflitate lapfi fínt. Et ne noftro. circumícribi potens funt y confummatur enim carnis infirpiite
argumento putes , Chrifti judicium accipe j tatibus anima: fortitudo.
etenim ait : Si ficiens fervus voluntatem domini 61. Explanavimus Pauli íententiam , nunc
fu i non fe c it, vapulabit multis .•f i autem nefeivit^ verba ipfa confideremus , qua ratione dixerit
i . Cor.a.
A’ias Of
XI liai.
Codex, G erm , a lte r , refponfio tumoris. In fra v e ro ubi c u n ft* I I b. ¡No nnulli míT. Mordeatur ergo cur
e d it. ac. plures mlT. condemnatio rei -, alii hab en t p a rtim , condem- I I netur. N o n iàtis rc ile .
nutio erroris, p a tt im , condemnatio communis. | j c_. M fl. a liq u o t, tranfit in Ghrißum.
noftra . . . . fubjeein a
leb. i - * -
¡.Cor.f.s»
De peenit.
dift. 1. cap.
poteft.
f tgritudo.
lob 4 0 .1 4 .
Efai. U . S.
& 9- ■
De peenit.
dft I . cap
poteft.
j. Quod
b I
¡ob t . 6.
Ibid. 7 .
tfa.n.6
& fa.
* quod tradiderit eum fatanæ in interitum car- A in monte fantto meo, dicit Dominus. Damnati
nis 3 quia tentator nofter diabolus eft. Nam
débilitâtes membris fingulis infert, Se ægritudi-
nes toti iolet movere corpori. Denique per-
cuifit ianclum Job ulcere malo à pedibus uique
ad caput 3a quia in poteftate acceperat interi-
tum carnis ejus,dicente Deo : Ecce trado tibi
eum, tantummodo animam ejus cuftodi. Hociif.
dem verbis Apoftolus tranftulit, dicens quod
tradiderit hujuimodi hominem Satanæ in interitum
carnis 3 ut fpiritus ialvus fit in die domi- ß
ni noftri Jeiù Chrifti.
63. Magna poteftas, magna gratia , quæ im-
perat diabolo , ut ie ipie deftruat. Se enim
aeftruit, cùm hominem quem tentando fiip-
plantare ftudet, ex infirmo Fortiorem efficit 3
quia dum carnem débilitât, mentem ejus corroborât.
Æ gr.itudo enim carnis peccatum
repellit : luxuria autem carnis culpam adolet.
64. Illuditur ergo diabolus, ut iè ipie moriu
enim ièrpentis harc eft fententia : Erit tibi terra Cen- ?• H
cibus. Q i i s terra ? Ea utique de qua dicfiun eft : Md. ¡9.
Terra e s , (fi in terram ibis.
C A P U T X I V .
£)uod fupra dixerit Ambrofius carnem ad interitum
fatano, traditam a ferpente comedi , hoc ita demani
docet fieri , f i anima carnalibus cupiditatibus
liberetur. ¿¡tuamobrem multa pracipit ad
oculorum mentifque cufo di am neceffaria : quo
cafiiffmijofephi exemplo firmai : dehinc omnes
ad reti a quiSus in voluptatis ignem trahimur,
declinanda hortatus ; ne timeamus quominus à
ferpente caro nofira e datar, fuadet.
62. T ¥ Anc terram ferpens manducat, fi
X j . propitius eft nobis dqmmus Jefus, cut e
non compatiatur anima carnis debilitati, non
accendatur vapore carnis,& calore membro-
rum. Bonarn e finubere magis quam uri ; eft enim
iuo vulneret, contra iè armet, quem debili- c fiamma qu« interna urit. Ùnde hunc ignem
tandum putavit. Sic Se ianctum Job magis ar- nonalligemus'in finu mentis,& receffu pefto-
I. Cor. 7 . 5 .
P r o v .ii.- i.
mavit, pofteaquam vulnera vit : qui totum corpus
diris perfufus ulceribus, diaboli quidem
morfiim pertulit, ièd venena non fenfir. Et ideo
bene ei dictum eft : Adduces draconem in hamo,
illudes eum ficut avem : ligabis eum ficut pajferem
puer, imponens fuper eum manum.
6f. Vides quemadmodum à Paulo illudatur,
ut in cavernam ejus, ficut puer ille prophetiris,
ne interioris noftri uramus exuvias, & fo-
reniè hoc noftri animx veftimentum, velamen-
que carnale edax libidinis fiamma confumat,
fèd tranfeamus per ignem. Et fi quis incidit E/ai- 43- fi
amoris incendium, tranfiliat, Se tranfeat : non
alliget adulterinam cupiditatem vinculis cogi-
tationum, nullos fibi nodos affidila: nexumedi-
tationis adftringat, non intendat fiepius in forcus,
manum mittat, Se niliii ferpens noceat ei, D mam niulieris meretricis, nec adolefcentula ad
de latebris eruat eum, de veneno ejus faciat ipi-
ritale antidqtum 3 ut quod venenum e ft, medi-
camentum fia f : venenum eft ad interitum carnis
, medicamentum fit ad falutem fpiritus.
Quod enim nocet corpori, juvat fpiritum.
66. Manducet ergo terram meam ferpens,,
b dentem carni infigat, conterat corpus, dicat
Dominus Se de me : Trado tibi eum, tantummodo
v ejus cufiodi. Quanta vis Chrifti, ut cuf
vultum juvenis o culos le vet. Et fi fortuitu ad-
ípexit, & capta eft 3 quanto magis capietur, fi
curiofa adfpexit?
60. Vel confuetudo nos doceat. Ideo vela-
mine obnubit eaput fimm mulier, ut etiam in
publico tura verecundia fit: non facile vultus
ejus adolefeentis oculos occurrat, nuptiali ve-
lamine tecla fit 5 ne vel fortuitis occur fi bus pa-
teat ad vulnus vel alienum, vel íuum :íéd utrumtodia
hominis imperetur etiam ipfi d i a b o l o , E q u e fuum vulnus eft. Quod fi tegmine caput t . Cor.
qui femper vult nocere. Dominum ergojefnm
nobis propitiemüs: imperante Chrifto, Se diabolus
ipfe fit prada: lax cuftos , vel invitus
mandatis obfecundat cadeftibus: Se quamvis im-
mitis, tamen maniuetis obfequitur imperiis.
67. Sed quidego commendo obfequium ejus
velat, ne temere autvideatnr, autvideat (dum ^
enim caput velatur, vultus abfeonditur) quanto
magis velare ie debet pudoris tegmine, ut
etiam in publico habeat fuum ipfa fecretum ?
70. Verum efto, incideric oculus ,ied non intendat
affedus. Non enim vidifle crimen eft,
Sit alle iemper malus, ut fit bonus Deus femper, fed cavendum ne origo fit criminis. Videt car-
qui malitiam ejus nobis in gratiam convertit. nalis oculus , d fed premat cordis oculos, ma-
Vult nocere iile ,fed n on poteft, fi Chriftus ' neat mentis, verecundia. Habemus moralem
obfiftat:camera ulcerat,fed cuftodit animam: F 8c indulgentem Dominum 5 dixit quidem pro-
terram devorat, fedrefervat fpiritum. Denique pheta: Nolo intendas in formam mulieris fornica- prov.s . 1.
fcriptum e ft : Tunc lupi (fi agni fimul pafientur: ria ; fed tamen Dominus dixit : £)ui viderit
leo & bos pale am manducabunt, ferpens autem ter- mulierem ad concupifcendum earn, jam adultera-
ram utpanem: (fi non nocebunt, neque vafiabunt v it earn in corde fuo. Non dixit: Si quis viderit,
* Du p lex fu it h n iu s fententia: inte rp re tatio apud antiquos- :• a l- I I D o fto rem noftrum utram q u e Pauüni lo :i explicationem amplexum1
te ra q u a illam de poenitentix operibus queis corpus afflietacur, Sc 1 | e ffe ; u ltimam enim qu am Gliryfoftomi & a liorum aliquos G rx -
co n teritu r Origcnes H om . 1 4 . j n Lcvit. Bafilius Epift. ad Amphilo
ch ium can . 7 . & alii ex pofuerunt : a lteram vero qu a eamdem
plures è Grx c is patribus u t Gfir-yfoftbmus, T h e o d o rc tu s , O e c u -
menius aliique ira voluerunt accipicndam ,u c ab Ecclefia-tradi iàta-
iìX in eo rum corpora, qui (cparati à communione fucrinc, faivicn-
di ju s a rb itra ren tu r. Ultimum h u n e fenfum Apoftoli n o n effe in
eum dem locum pro b at Eftius, cu jus rationibus alias addit lib . 6.
de Paenit. cap. 11. Morinus- I n ho c p o rro lapfi fu n t m agni v ir i,
q uod p rio r Ambrofiuin fecundam Üar.c interpretätionem ta ritum-
modo fequutum crediderit : pofterior au tem q uod eumdem Pa trem
h o c loco verba divi Pauli cen feat no n nifi de carniscaftigatione, q u a
coercendis an imi cupiditatibus ad h ib e tu r , expofuiffe ; quamvis e tiam
cis à quibus de operibus pcenitentia! jbus Ambroiianus hie loous in -
tc llig e tu r, n o n rcclam aturum fc fignificcc. Eatcndum au tem eft
co rum fuiffe diximus , ap erte h o e loco p ro p o n it, u t vel folum
Jòbi cxemplum abundc pro b at. N e c fané m in u t i, cùm ip iem e t,
Paulino diacono re ftc , hanc dxmonis poteftatem in hominis quem
fegregaverat à fa c ris , miiero fpeitaculo fuiffet expcr'tus. Priorem
o interpretätionem ho c ipfo capite n um. 5 9 . iàtis in iin u a t, ubi
qui peccatum ad mortem pcrpecraverint, pcen iten tix lab o rib u sad -
dicendos : -Se adhuc manifcftiuscap-17. fu b finem , q u em eoniùlc.
a. Rom . cd% quia poteftatem acceperat in interitum.
" b. Mff. a liq u o t, dente carnis conterat corpus.
c. N o n pauci mff. ut non patìatur anima carnis debilitatemi
non accendatur calore corporis. ¡¡onum eft ite.
d. I ta vet. edit, ac mil. aliquot, à quibus edit. R om . h o c (o lo d i s crepa
t , quod verbum maneat non rctinuir : alii mff. premat corporis
oculos manensmentis verecundia : in quibufdam au tem n ih il funi.