'Matti-19.
*7 -& M -
.
■M/ttih. y.
“44- &+Shoc
reverenda exhibetur-, cùm icriptur« divi-.
'na: leguntur,hochonorantiir parentes.a Scio lo-
qui plerofque, cùm tacere nefeiant. Rarum eft
tacere quemquam, cùm fi bi non profit loqui.
Sapiens utloquatur , multa prius confiderat,
quid di cat, aut cui dicat, quo in lo co , Sc tempore.
Eft ergo & tacendi Sc loquendi modus :
eft eriam fafti modus. Pulorum igitur teriere
• menfuram officii,
C A P U T X 1,
"X>jjlcium omne ant medium^ aut perfeUum ejfe Scrittura
teftimoniü ófienditur : cui fubjungitur miferìcordìa
Laus, atque ad earn exhort at io.
.36- /^VFficium autem omne * aut medium,
V ß aut perfeftum e ft , quod «que Scrqj-
tiirarum authoritate probare poilumus. Habe-
mus etenim in Evangeli© dixille Dominum : s i
"vis in vitam xternam venire ,•ferva mandata. Dix
i t ille : £htjXr?jefus autem dix it illi : Non homici-
dium facies y non adulter ab i s , non facies furtum, :
nonfalßim teftimonium dices : honor a patrem &
matrem : Se, Diliges froximum tuumficut te ipfum.
<H«c funt media officia, quibus aliquid deeft.
37. Denique dicit illi adoleicens : Omnia hac
cufiodivi a juventute me a, quid adhuc mihi deeft■?
Ait illijefus : Si vis perfeftus effe, vade, vende omnia
bona tua, & dapauperibus, (jr habebis thefaurum
in-cxlo, & veni ,fequere me. Et fiipra ita eft fcrip-
tum, ubi diligendos inimicos, & orandum dicit
pro calumniantibus Se perfequentibus nos, Se ]
benedicere maledicentes 3 hoc nos facere debe-
mus, fi vbliimus perfedi efle, ficut Pater nofter
qui in c«lo e ft, qui fiiper bonos 6c malos folem
jubet radios fuos fundere, 6c pluvia 6c rore terras
univerforum fine ulla difcretione pinguef.
cere. Hoc eft igitur perfedum officium, * quod
X&TopJajMi, dixerunt Gr«ci,quö corriguntur om-
mia, qua: aliquos potuerunt lapfus habere.
38. Bona etiam mifericordia, qu« 6c ipfa per-
reftos fac it., quia imitatur perfectum Patrem. I
Nihil tarn commendar Chriftianam animam
quàm miiericordia. * Primum in pauperes, ut
communes judices partus natura:, qua: omnibus
ad ufum generar fru&us terrarum • ut quod
habes, largiaris pau.peri, 6c confortem 6c confo
rmen\ tuum adj uves. Tu nummum largiris,
ille vitam accipit : tu pecuniam das, ille fubftan-
tiam fuam «ftimat. Tuus denarius, cenfus illius
•eft.
39. Ad h«c plus ille tibi confert, cùm fit debi- ]
tor ialutis. Si nudum veftias, te ipfum induis ju f
titiam. Si peregrinimi fub tedium inducas tuum
iifufcipias egentem : ille tibi adquirit fan&orum
amicitias, & «terna tabernacula. Non medio-
cris ifta gratia, Corporalia ièminas , 6c recipis
ipiritalia. Miraris judicium Domini de fando
Job ? Mirare virtutem ejus, qui poterai di cere :
a. Hancfcnrentiam jamlcgimus cap. x . num.y. eifdem verbis. Et I
«am quidem hoc loco non habet mf. Vat. unus & Tellerianus : vc- |
turn cùm inaliis omnibus atque edit, reperiatur, iplàm loco movere j
•noluimus* prxlèrtim cùm Àmbiofioiniòlensnon fit eafdem icntcn- I
tias fubindc repetere.
*■ Cic. lib. i. Offic. pag. 3j i . Jin. 36. Atque etiam alia divifio 1
eft &c. Adverte interim Ambrofii do£trinam dc prxceptorum & |
confiliorum diftinclione, qua: tarn pertinacircr ab hetcrodoxis neo- I
tcricis impugnatur & rejicitur.
*■ Ibidem pag. j y i. Un 37. Perfefium autem officium I
i Oculus eràm cacorum, fé s clatidortm. Ego tram in- fo- ij.
frmorum pater, velleribus agnorum meorum cale fa ¿ti & Ió-;
funt humeri eorum. Foris non habitabat fere grinta ;
ojhum autem meum omni venienti fatebat. Beatus
piane, de cujus domonumquam vacuo finupau-
per exivit 3 neque enim quiiquam magis beatus
quamqui intelligit fuper pauperis neceffitatem
6c infirmi atque inopis xrumnam. Indiejudicif
liabebit iàlutem à Domino , quem habebit fuse
debitorem mifericordi^.
5 *C A P U T X I ì.
Ne quis ab exercenda mifericordia revocetur, often-
ditur Dcum curare ailus homìnum, & quemlibct
tmfrobum in iffa ofum affluentia miferum effe
fo b i aufforitate demonftratur.
40. Ed plerique revocantur ab officiò difi.
¿ 3 penfatricis mifericordia: ^ dum putant
hominis adus non curare Dominum, aut nefi.
ciré eum quid in occultis.geramus, quid tenear
D noftra conicientia : aut judicium ejus nequaa
quam juftum videri, quando peccatores divitiis1
abundarevident, gaudere honoribus, iànitate,
liberis : contra autem, juftos inopes degere, in-
honoros , fine liberis ,infirmos corpore-, ludu
frequenti.
41. Nec mediocris ea qua:ftiò , quandoqui-'
dem tres illi reges amici Job , propterea eum fa. 4. &
peccatorem pronunciabant, quia inopem fac- Aitimi
ex di vite , orbatum liberis ex foccundo pa- 8-5"
)rente , perfufum ulceribus, b inhorrentemque b1
vibicibus , exaratum vulneribus à capite ufque ibidem u.
ad pedes videbant.Quibushanc fandus Job prò- J4‘ à' fa*
ponitadfertionem : Slego prop ter peccata mea
h * c patior , Cur impii vìvunt ì Jnveteraverunf ibidem tu
autem, & in divitiis femen eorum fecundum volun- 7*
tatem , f tlii eorum in oculis, domtts ipforum abun-
dant y timor autem nufquam : Flagellum autem à
Domino non eft in ipfis.
4z. Hiec videns infirmus corde exagitatur,
6c ftudiumavertitfuum. Cujus didurus fermo-
nes , ante fandus prxmifitjob, dicens : Fonate ibidem ^
me y ego autem loquar, deinde ridete me. Nam & f i b’Ai*.
arguor , quafi homo arguor. Portate ergo onus fer-
monum meorum. Didurus enim lùm quod non
probo : fed ad vos redarguendos proferam ièr-
mones iniquos. Aut certe 3 quia ita eft * verius ; * ,
Jpuid autem?Numquidabhominearguor?hot eft,
homo me non poteft redarguere quia peccavi
, etfi argui dignus fum 3 quia non ex evidenti
culpa me arguitis, fed ex injuriis xftimatis merita
delidorum. Videns ergo infirmus abundare
injuftos fucceffibus profperis, iè autem adteri
dicit Domino : Difecdeà mey vias tuas feire nolo, ibidem
Quid prodeft, quia ièrvivimus ipfi : aut qu.o uti-
litas, quia occurrimus ipfi ? In manibusipforum
omnia bona, opera autem impiorum non videt.
43. Laudatur in * Platone, quod in Politià fuà *
4 . Lib. x. O lfic. p a g .} 8 )■ lin. ix . In ilio autem altero genere 8te.'
b- MA' aliquot, inhorrentemque vili c ib o quidam varici bar.•
neutri fatis commode, neemutanda vox Au&ori noftro familiarisl
* . Verfus hoc loco ponitur prò converfus ; aliam enim ciufdcm
loci Ambrofius, ut alibi fiepc, verfionem proporne.
* . Plato lib- x.dcRép. Glauconcm in eorum qui jufticia: praifcrcn-
dam injuftitiam dicebant, loquentem inducit, atque impofitum fib».
munus ita excufimtem : E n i htoiyt, a S d x .& ’n s , in d A »7 diteti
Et infra : Mij tu* tlv \iyttr, a Xtinycns , «M* Tei ìohiiSitus
«es Sikuikjvhii ¿Sixtxe igjìitn ititi, ~..... ........... ... ........
fob. i t . 17 .
Ibidem xj.
d*Aì*
pofuit, eum qui contra juftitiam dilputandi par- A luo refellat? De multitudine quòque filiorum •
tes recepiflet, poftulare veniam didorum qua: & de indolentia quid loquar} cùm le iplè Iua
non probaret, 6e veri inveniendi atque exami- geat, & fine ha:rede futurum judicet, cùm iminali
da: difputationis gratià , illam libi impofi- tatores fui fucceilbres fuos elle nolit ? Nulla
tam perfonam dicere. Quod eoufque Tullius énim hxreditaspeccatoris. Ergo impiusiplè libi
probavit, ut iplè in libris quos fcripfit de Repu. poena eft : juftus autem 1 ipfe libi gratia 5 & utriblica
, in earn fententiam dicendum putayerit. que aut bonorum aut malorum operum merces
44. * Quanto antiquior illisjob, qui ha:c pri- ex le ipfo folvitur.
mus reperii:., nec eloquenti« phalerand« gra-' C A P U T X I I I
ria, lèd veritatis proband«, pr«mittenda «ilimavit
> Statini que iplè qu«ftionem enodem red- B ^ef e^un^ur philofophorum opini ones qui Deo vel
didit, fubjiciens quod extinguatur lucerna impiorum
, èc futura fit eoruni everfio : non falli
Deum dodorem lapienti« & difeiplin« , fed
elle veritatis judiceni : Se ideo non fecundum
forenfem abundantiam «ftimandam beatitudi-
nem fingulorum 3 lèd fecundum interiorem con-
feientiam , qu« innocentium Se flagitioforum
inerita difeernit, vera atque incorruptapcena-
rum pr«miorumque arbitra. Moritur innocens
4 7 -
mundi totius, v e l ali cujus e x ejus
partibus curam abjudicant
SEd revertamur ad propofitum , ne di-
vifionem fadam pr«teriiiTe videamur,
quia occurrimus opinioni eorum qui videntes
Ìceleratos quofque divites 3 l«tos , honoratos 4
potentes 3 cùm plerique j uftorum egeant 3 atque
infirmi fine 3 putant vel nihil Deùnl curare de
nobis^ ut * epicurei dicùnt : yel nefeirè adus hó-
in poteftate fimplicitatis fu«,in abundantiapro- C niinum , ut flagiriofi putant : vel fi feit omnia,
pri« voluntatis , ficut adipe repletam aiiimam iniquum effe judiceni 3 ut bonos egere patiatur,
gerens. A t vero peccator quamvis foris abun- abundare improbòs. N e c liiperfluus velut quid
e t , deliciis diffluat, Se oaoribus flagret, in' dam excurfus fu it, ut opinioni hùjuimodi ipamaritudirie
anim« iu« vitam exigit, Se ulti- forum affedus reiponderet, quos beatos jiidimum
dienl claudit,niliillècum eorum qu« epu- ca n t, cùm ipfi iè milèros putent. Arbitratiis
latus fuerit, boni referens : nihil lècum aufe- enim fiiin quod ipfi libi facilius quam nobis crei
rens, nifi feelerum lìiorum pretia. derent.
45. H«c cogitans nega, fi potes, divini elle 48. Quo decurio, proclive «ftimo, ut refel-
judicii remunerationem. Ille luo affedu beatus, lam cètera. Et primo eorum adfertionem, qui
hic miier : illefuo judicio abfolutus , hie reus : j ) Deum putant curam mundi nequaquam habe-
ille in exitu l«tus, hic meerens. Cui abfolvi po- re., ficut * Ariftoteles adierit uique ad lùnam
t e i l , qui nec fibi innocens eil i Dicite, inquit,
ejusdefeendere providentiam. Et quis operator
milii, libi eft protedio tabernaculorum ejus >
negligat operis lui curam ? Quis déférât Se defti-
Signum ejus non invenietur. Vitaeténim faci-
tuat quod ipfe condendum putavit ? Si injuria
norofi, ut fomníum. Aperuit o culos, tranfivit
eft regere, nonne eft niajor injuria feciiîè 3 ciim
tequies ejus, evanuit deledatio : licet ipia qu«
aliquid non fecifte nulla injuftitia f i t , non curare
videtur, etiam dum vivunt, impiorum requies
qüod feceris, iumma inclementia ?
in inferno fit 5 viventes enim in inferna deicen-
dunt.
49. * Quod fi aut Deum creatorem ilium ab-
n egint, aut ferarum Se beftiarum iè haberi riu-
Z u c .it . t$.
46. Vides convivium.peccatoris , interroga E mero cenfent: quid deillis dicamus, qui hac fé
confeientiam ejus. Nonne gravius omnibus fee- ’ ’ ' .....................
tet ièpulcris ì Intueris l«ritiam ejus, Se ialubri-
tatem miraris corporis filiorum atque opum
abundantiam : introipice ulcera 6c vibices.ani-
m« ejus, Se cordis mceftitudinem. Nam deopi-
bus quid loquar, cùm legeris : guianon in abun-
dantia efi vita ejus : cùm feias quia etfi tibi vi-
deatur dives, fibi pauper e ft, Se tuum judicium
* . jo b fcriptorum omnium antiquillìmus vulgo credicur, natuf-
cjuc anno poft orbem condicum ci rei ter 1330. cùm Plato vix ante
annum 3 5 yo- floruerit. Non defùnt tamen à quibus liber qui ipfius
nomine infcribitur, non ei , fed Moyfi adtribuatur. V iaefis Jobi
Hiftoriam multa cum eruditione à Spanhémio elucubratam.
a. Edit. & mff. aliquot, ipfe fibi gloria : plurimi vero & optimi
quique, ipfe fib i gratia ; id eft , quies atque oble&atio.
* . Cum providèntia & mundi adminift rat ione non folUm felicitatene
divinam ftare non poflc docuit Epicurus, lèd multo minus hu-
manam. Quocirca omni modo conatus eft ex hominum animis nu-
minismecum e veliere ; ut vidercJicet apud Cl. Petrum Galtendum
in Syntagm. Epic. Phil, x- pare feft. x. c. y. & 6. nec non 3. pare*
cap. xo> & xi- quam obimpietacem difcipulus ejus Lucretius eum-
dem miris laudibus excollit tum in iplo limine lib- x - ac x. rum maxime
3-ubi ipfum ob earn caufam in deos referendum cànit.
' * . Diog. Laertius in vita hujus philofophi camdem opinionem
ip iì adtribuit, hifee verbis, Jja.-rsii« jj’ dutj ( 8ev ) rùÀ <001010* p d x v
Vfptìui, m 'Qnyiia tifi <oos Htùitt ovfim.J'tia* òiwnu*7<d$. Sed
ca icntcntia in iis, qua:reftant, Ariftotelis fcriptis non legicur.
* . Epicuro Deum neque creatorem mundi, neque, uti fupra di-
ximus, gubernatorem eiTe ignorar nemo : qua de re adiri poteft Cl.
Gaflèndus Phil- Epic. Syntagm. parte x. lè&. 1. cap. 3- & lèd . x.
cap. x. 3. 4. y. & 6 Porro quod epicurei elfe in ca opinione dicun-
tur | ut Deum adicraat rebus admifeeri omnibus, videtur iftud- rcfpicondemnant
injuria? Per omnia Deum ire ipfi!
adferunt, Se oninia in virtute ejus confiftere ,
vim &majeftatem ejus per omnia ¿lernentape*
netrare, terras, c«lum , maria : Se putant injiu
riam ejus, fi mentem hominis qua nihil nobis
ipfe pneftantius dedit,penetret, Se di vili« ma,*
jeftatis ingrediatur feientia?
50. Sed horum magiftrum velut*ebriiim 3 Se
cere ad Lucretium qui lib i . initio hscc iplà lub Veneris nomine at*
que involucrofignificat. Hinc autem defumtos conftat cclebrcs duos
Virgilii jocos, alterum Geòrgie. 4. alterum I . jÈneid. quos confule.
* . Epicurum ebrìum h ic vocat, quippe qui ter in d ie, ut quidatrt
tradidere, crapulam cvomcre conliicVerit., & priulquam inbalneo
voluntariam obiret mortem : Ti» ¿x.gftv> {‘aottoir , ut loquitur
Diog- Lacrt. in ejus vita. Quod vero fpeftat ad fulceptum ab co
volupratis patrocinium , fiuftra limt qui eum de ar ima: voluptatein*
telligendum aiuntj cùm ejus verba ab eodem Diogi memorata contrariare
dem on ft rent : funt autem bujulmodi : Oo y*f fyc y% Ìy? d
n im , «<pa/p Si /fà mf ¿¡f, %,K<S> li tonti , ¡j* W
Si tt<PzyJieiar, x, mi, Ji , x, m l Sfd «js<Pbì. Ec hoc non
minus evincir ejufdem cum perditillimisadolefccntibus acmuliercu-
lis confuccudo. Ncque tamen dilfimulandum cumdem Laerti urn ibidem
fcribere hanc demcntiam illi aB xmulis inVidix con flandx ergo
fuiffc adtributam -, necdefuilfe magnos Viros, qui (èdefenlbres Epi*
curi proficerentur, quorum antcfignanum doöiflimum Gafl’endunl
propter ejufdem philolopbi vitam erudite admodum ab co feripeam
jure nominamus. Verum cùm Tullius lib. ) . Tuie. Quxft. hxc iplà
in bbro'Epicuri De fummo bono, quem ejus eflè negabatnemo, con-'
tineri adfcrat : cumque lànfti Patres camdem ipfi de voluptace fententiam
tribuant i credibiiius eft , mr indicat .¡dem Tullius , Epicuri
difcipulos invidix levandx caulà ad animi voluptatem tamquam ad
faciam aacoram > cùm-urgerentur , confugiflè.