lohnt 8-iS.
loh m . i.x 3 .
AKasCap.
III.
F fai 87. 4
&MJam
ergo melior Gabriel quam Chriftus 5 quia
A in eo , in quo erat infernis debitus : fadus eil in
eo , in quo cum aliis azftimatus eil 5 divinitas
enim fimilitudinem collationis abjurat. Et tarnen
ille non eil defun&us, hic mortuus eil. Sed non
eil fervus fupra Dominum 3 alia enim carnis in-
firmitas, alia divinicacis azternitas: mors carnis
e i l , immortalitas poteftatis. Quod fi divinitas
fecit ne caro videret corruptiönem, qua: uti-
que corruptela: erat obnoxia per naturamjquo-
modo mori poffet ipfa divinitas ?
za. Quomodo autem lucem inacceifibilem
non habitat Filius 3 citm in iinu Patris jFilius
fit t lux autem Pater, lux etiam ipfe fit Filius;
quia Deus lux eil? Aut fi aliam lucem inacceifibilem
nifi deitatis putamus , numquid melior
Patre lux eil $ut non fit in luce, qui ficutfcrip-
tum e il, & apud Patrem e i l , 8c in Patre ? Non
ergo ieparent Filium,cum legunt iblum Deum:
nec Patrem ieparent, cum legunt Filium iolum.
13. In terris Filius fine Patre non e il, 8c pu-
tas quia Pater fine Filio fit in cazlo ? In carne
eil Filius,cum dico in carne eil, vel in terris, fe-
cundum Evangelii tempora loquor 3 nunc enim
fecundum carnem jam noif novimus Chriilum:
ergo in carne eil Filius, 8c iblus non e i l, iecundum
quod fcriptum eil \ E t non fum folus , quia
Vater mecum efl, 8c putas quod fit Pater iolus
in luce ?
24. A t ne hocaargumentum putes,accipe
etiam teilimonium : Deum, inquit, nemo vidit
umquam, nifi unigenitus Filius, qui eftin finu Patris
, ipft enarravit. Quomodo lolus Pater, fi in
finu Patris Filius eil ? quomodo enarrat, quem
non videtj Non ergo folus Pater.
2j. Accipe nunc 8c folum Patrem, 8c folum
Filium. Solus Pater, quia alius Pater non eil :
iblus Filius, quia alius Filius non eil : iölus
Deus,quia ufia divinitas Trinitatis eil,
C A P U T I V .
chrifium non nifi fecundum carnem factum narrari;
qnippe qui ut homines redimeret, non eguerit
adjutorioficut nec ut f e refiuficitaret; cum aliis
ut mortuos refiuficitarent , oratione opus fuerit.
Et f i autem ipft oraverit, hoc referendum ad hu-
fnanitatem: aivinitatem vero ex eo quod impe-
raverit, aftimandam; in quo diabolus Arrianis
anteponitur. Tum expofito cur Filius hominis
potens dicatur, argumenti ponitur conclufio.
26. ^ Atis ergo claret 8c folum Deum non
eile Patrem fine Filio, 6c iolum Deum
non intelligi Filium fine Patre 3 bquia iecundum
carnem faftus legitur Dei Filius, non fecundum
divinam generationem.
27. In quo autem fa&us f i t , per os ian&i
patriarcha: loquutus adferuit, dicens: g u ta re-
pleta eft malis anima mea,dr vita mea inferno ap-
propinquavit. JEftimatus fium cum defcendentibus
in lacum : fattus ficut homo fine adjutorio inter
mortuos liber. Et hic ficut homo, inquit, non ficut
Deus, fa&us fum. Et repleta eft malis anima
mea: anima utique, non divinitas. Fa&us eil
a. Eraf. ac Gill, in marg. Sc edir. Rom. in corp, argutum putes:
»dem Eraf. & Gill, in corp. nec non Amerb. cum mlT. omnibus ,
argumentum putet. Oprime, liquidem non fcmel advertcrc licuit
Ambrofio argumentum efle probationem humano ingcnio & fo-
lertia excogitatum, cui opponerc iolet Scripcurse teilimonium , ut
Jboc in loco.
b. ücerat in antiq. cdit. a c mff. aliquot, quia fecundum cm- J
in ipià carne morti obnoxia majeftatem
adverte aivinitatis in Chriilo. Et fi fadus eil fi.
cut homo, 6c ficut caro fadus eil 3 fadus eil tarnen
inter mortuos liber,8c liber fine adjutorio.
28. Sed quomodo hic fine adjutorio fuiflè fe
Filius dicit,cùm fupra didum fit : Pofiei adju-
B torium fuperpotentem ? Ergo 6c hic diftinguena-
turas. Adjutorium caro habet, divinitas non
habet. Liber igitur e il,quia mortis vincula nell
civic 3 non capcus ab inferis, fed qui operatus
fit in infernis : fine adjutorio eil 3 quia neque
per nuntium, neque per legatura, led ipiè per
le Dominus falvum fecit populum fuum. Quomodo
enim potuit adjutorium fui corporis querere
iuicitandi, qui alios fufcitavit?
19. Ac licet homines quoque fufcitaverint
C mortuos 3 non in fua tamen virtute fecerunt,
fed in Chriili nomine. Aliud eft rogare, aliud
imperare : aliud mereri,aliud donare.
30. Elias ergo fufcitavit, fed oravit, non im-
peravit. Elifieus fiiicitavitc configuratus mortilo
: fiifcitavit etiam ipfius morcui corporis
tadus 5 ut eilet typus venturum eum qui miiTus
in fimilitudinem carnis peccati, edam ièpultus
mortuos fiiicitaret.
31. Petrus quoque cùm JEneam curaret,ait:
j-yin nomine jefit Nazareni fiurge & ambula : non
in iuo a it, fed in Chriili nomine. Surge autem
verbum eft imperantis : fed fiducia de merito
e i l, non prazfumtio d de poteftate 3 8c de nomi-
nis operatione, non de fua virtute prazceptionis
audoritas. Quid igitur Arriani dicunt? In nomine
Chriili 8c Petrus imperai, 6c ¿Ili nolunc
impernile Dei Filium , fed rogaflè.
32. Sed ledum eft quia rogavit. Difce diftan-
tiam. Rogat quail filius hominis , imperai qua#
£ Dei Filius. An non defertis hoc Dei Filio,quod
etiam diabolus detulit,6c vos majore iacrilegio
derogatis ? Ille dicit-SifiliusDei es,die lapidi huic
utfiat panic. Ille dicit, impera : vos dicitis, ob-
fecra. Ille credit quod ,jubente Dei Filio, ele-
mentorum rerumque natura in adverium ver-
tatur : vos creditis quod nifi roget Dei Filius
nec voluntas ipfius impleatur. Et diabolus de
poteftate azftimandum putat Dei Filium, vos
de infirmitate. Tolerabiliora funt tentamenta
p diaboli, quam argumenta Arrii.
33; Nec moveat quia potentem Filium dixit
hominis, cùm Dominum majeftatis Iegeris cru-
cifixum. Qua: autem major potentia , quàm
fupra cazleftes poteftates habere dominatum ?
Habebat autem quiThronis, Dominationibus
Angelis imperabat. Nam etfi erat inter beftias’
ficut fcriptum e ft, tamen Angeli miniftrabant
ei 3 ut agnofcas aliud incarnations eife, aliud
poteftatis. Secundum carnem itaque tentatur
à beftiis , fecundum dignitatem ab Angelis
adoratur.
nc™ * c‘ 5 “ od. ? ‘onl' cdlt' Pnma reftituit : àqua plurcs noftrorum
mil. hoc lolo diltant, quod ptofaHus intclligitur, cxhibcnc facim
c. T res mff. configuratus mortuo, corporis taHu : unus vero qu*
continuo fcquuntur, ita iegir, ut ejfet typus venturi ejus,qui mi fitti it*
fifmlitudtnem carnis, mortuos humana etiam fepultus camefufiitmct.
d- MIT. aliquot, He poteftate & hominis operation» &c.
Sup tap-i.
pf*l- Wao
i.C or.i.i-
Ephef. I . ili
Marc- u j i
rftd 89.1-
Tf»'-1«7 *
1. Cori %
34. Didicimus igitür faftum effe hôminem, A tabat i Hateticuni, inquit ,pvfi unam correptionem
& ad hominem hoc effe referendum. Denique devita. /
8c alibi habes : j¡>ui faifas eft et ex femine David-,
fecundum carnem utique ex femine David fac-
tus eft : Deus autem ante iæcula ex Deo na-
tus eft.
C A P U T V.
Fa&um in Scriptura non femper idem ejfeac creatura
exemplis ex ipfa petitis docet. Inde colli
T i l 3. to.
39. Ne c tamen fíne injuria Patrisb faftum V
nobis effe fapientiam, ad illam inenarrabilem ,
nec ullis temporibus momentifque obnoxiam
Chrifti generationem facrilega interpretatione
dérivant. Nam præter id quod Filii injuria Patris
eft contumelia, etiam in Patrem íacrilegia
ifta procedunt, de quo fcriptum eft : Fiat autem }• 4
g it non caviìlandum ex lèttera more Judaorum, D DaÍouIs vverax', ootmnnniiss ™autteemm \h omo mendax. Aut fi
quibus tamen hareticospejoresprobatj atque ite- B Dt dld^m » §eneraClon3 quidem
rum propofitam confirmat fintefnit i.a. m.> V * ç non proejudicant: c Deum autem6c Deiimve-
35-" V T Ec femper tamen faftum effe ad crea-
tionem refertur 3 fcriptum eft enimi
Domine, refugium fattus es nobis >• 6c : Faclus es
mihi in falutem. Non utique creationis defini-
tio vel editio declaratur : fed refugium fadus
mihi, 6c converfus mihi dicitur ad falutem,ficut
6c Apoftolus dixit : Jpui f actus eft nobis fapienrum
hujus ledionis audoritate quod abnuunt,
confitentur.
40. Prolixum eft fi veiim fingula recenfere,
quotiesfadum legerimus, non utique per na-
turam, fed per gratiam. Nam 6c Moyfes dicit:
Adjutor & protcctor factus eft mihi in falutem.
Et David dicit: Efto mihi in Deum proteciorem ,
& in domum refugii , ut falvum me ficias. Et
Exod-1£. i .
F f al. 30. 3.
y" , jy. . J V —, — — i p V "Ó 5 J —— 1*1.1-««.
t u 4 Deo, & ju ßm a , & Jmttificatio , & redemtio. Efaias dicit : Faclm eß omni civ im i humili ad,
Nobis fadum non creatum ex Patre dixit. D enique
quomodo dicat fadum nobis effe fapientiam
j in pofterioribus expofuit dicens: Sed lo-
• quimur Dei fapientiam in my fier io, qua abfeondita
eft, quam pradefiinavit Deus ante tempora feu la -
ria in glori am noftram ,quam nemo principum hu-
ju s faculi cognovit. Si enim cognoviffent, numquam
Dominum majeftatis crucifixijfent. Ubi myfterium
paflionis exprimitur , non utique generationis
æternæ feries declaratur. D
36. Sapientia igitur mea crux Domini e ft,
redemtio mea mors Domini eft j fanguine enim
pretioio redemti fumus, ut apoftolus Petrus
dixit. Sanguine igitur fuo, quafi homo, Dominus
nos redemit 3 idem que, quafi Deus, peccata
donavit.
37. Non ergo in verbis quafdam conftitua-
mus infidias, 6c verborum tendiculas aucupe-
mur 5utquia 6c aliud fecundum impios fignifitor.
IJU- Efai. * ; . 4<
Non utique fandi Deo dicunt : Creatus
e s , fed protedor 6c adjutor per gratiam tuanï
fadus es nobis.
C A P U T V I .
Objeitionem ex Johanne defiumtam ut diluat, primo
demonftrat Manie hais p atroci nari Arrianum fien-
fum : deinde varia diftinguendorum verborum
ejufidem loci expofita ratione, ipfim nul lo modo
ad fiubfiantiam divinam fine Patris injuria referri
pojfe aperte probat, ver unique Uh us exponit
intelleótum.
41. T T Nde nec illud verendum eft, quod fo-
lent Arriani feva interpretatione com-
ponere * dicentes fadum effe Dei Verbum s
quia fcriptum eft, inquiunt : Jfhtodfatfum e f i in
ipfio, d vita eft.
1 oh A n i. 4 .
42. Primum intelligant fi ad fubftantiam di-
inam référant, quodfactum eft 3 Manichæorum
d
care putatur fermo qui legitur, non id quod £ fe quæftionibus implicari. Objiciunt enim Mafenfus
exprimât, fed quod littera oftendat, in.
terpretemur. Sic perierunt Judæi, dum fen-
fuum profunda defpiciunt, 6c fequuntur nuda
verborum 3 Littera enim occidit, fpiritus autem
vivificat.
nichcei : Si quod in ipfo fadum e ft, vita eft : eft
ergo aliquid quod in ipfo fadum non f i t , 8c
morsile 5 ut duo impie inducane principia. Sed
hoc damnat Ecclefia.
43. Deinde unde poffunt docere fíe pronun-
tiafle Evangeliftam ? * Plerique enim dodi 8e
fideles fic pronuntiant : Omni a per ipfum fatta
38. Et tamen inter duo gravia facrilegia for-
taffe deteftabilius fit ad divinitatem referre quæ
carnis funt, a quàm ad litteram referre qua: fu n t, & fine ipfo factum eft nihil quod factum efts
Ipiritus funt. Illi timuerunt in Deo carnem alii fic : omnia per ipfum fatta fimt, & fine ipfo
credere 3 8c ideo redemtionis gratiam perdide- F fittumeft nihil; denique : guodfaftum eft, pro-
runt, quia cauiam Ìalutis abjurant : ifti divini- nuntiant, 8c iubjungunt : in ipfo, hoc eft : Quid-
Ithan.i. f .
&A.
tatis majeftatem ufque ad carnis infirma dedu-
cunt. Deteilandi Judazi, qui carnem Domini
crucifixerunt : deteftabiliores tamen eos arbi-
tror,qui divinitatem Chrifti cruci fubditam cre-
diderunt. Denique qui cum Judazis fiepe traca.
Nonnulli mil. quàm ad carnem referre & c.
b. Amerb* & miT. aliquot,faci am nobis effe fapientiam : melius tarnen
reliquie edit, ac ni il-fad um , quippc quod ad fuperiora refera-
tur Apoftoli verba, Qu i fadus eft nobis fapientia Sec.
c. Ita mff. propc a i unum : edit, v e ro , quia Deum verum hujus
ledionis Scc.
d. Omnes edit, ac mff. nonnulli, vita erat : alii mlT. plures po-
tiorefque, vita eft.
* . Alexandrinos atqueiEgyptios hic indicari cognofcere eft ex iis Su * S D od o t Expofit. I f etimi 5 6. num. j j . memorat. Ex his autem
uobus locis duas prxcipuas legendi huj'ufce textus rationes faille
intclligasi alteram qua verbis illi s . Omnia p a ipfum fa d a fu n t,
quid autem fadum , eft in ipfo. Quid eft, In aid.i7.it.
ipfo > Apoftolus docet dicens : in ipfo enim fu-
mus, dr vivimus, & movemur.
44. Tamen etiam fi quemadmodum velint,
prouuntient, non poffunt hic calumniari Deo
& fine ipfo fadum eft nihil, abfolutum fenfum includebat: altera
j vero qua ienlus non nifi fequentibus iftis, quod fadum eft ,termi-
, nabatur. Sed nec deerant qui ienfum perducerent ufque ad ilia
verba, quod fadum eft in ipfo. Hanc diftindionem lequuti fune
Gregorius Nyff. lib. 1. Cont. Ettnomium, & Epiphanius in Ancorat.
I h um.7j. ubi primam acerbe notat quafi Spiritui fando injuriofam,
I de qua lib. 1 . de Spiritu S . forte aiiquid erit dicendum. Primam
vero Auguftinus ita admitrit, ut (ecunda ejus pars hoc modo dip-
I tinguatur ■; Quod fadum eft, in illo vita erat-, alteram autem. ejuf-
dem partis (ubdillindionem qua virgula poll voces, in ipfo, appo-
nebatur ,abfurdam cenfet..Videlib $. de Gen. ad Litt. cap.14. ic jj
[ T r a d fiinJohan, num .ii. ficut & Intcrpretesadeumdcmlocuui,