'G en-'iy-i-
&M'
Ibidem ]\ .b
&fti•
Ibidem i 9.
8 • & Mt.
Rcg.\yi
r . Reg. 18.
31- b
fohan. t o -
*9-
fob. I. 14.
&fiq-
Ibidem t .
i
19. Sünt tarnen qui in hoc corpore tam infir- A
m o , tam fragili, impoffibilem vitam beatam
putent,inquo necefle eft angi, dolere, deplorare.,
«grefeere : quail vero ego in corporis ex-
iiiltatione dicam-vitam beatam confiftere, &
non in altitudine fapienti«, fuavitate confcienti
« , virtutis fublimitate. N o n e n im inpaffione
efte, fed vidorem effe paffionis beacum eft, hec
frangi temporalis * motu doloris.
20. Pone accidere h«c qu« gravia ad vini do.
C A P U T V I. ’
De utili non quaftuofo ilio > fedjufto & honefto, cjuod
etiam damnis quaritur : ac divi ditur in utile cor-
poreum & fìetatis.
11. r ' Uperiore libro ita * divifionem fecimus,
^ ut primo loco eflèt honeftum ac deco-,
rum , à quo officia ducerentur , iècundo loco
quid utile. E t quemadmodum in primo diximus
loris Yeruntur cæcitatem , exfilium , famem,B 4uia inter honeftum Se decorum eft quæd^m;
ftuprum fili«, amiffionem liberorum. Quis ne-
get beatum Iiaac, qui non videbat in iènedute,
Se beatitudines fuis benedidionibus eonferebat?
An non beatusjacob qui profugus patria domo,
mercenarius paftor exfilium iiiftinuit, fili« pu-
dicitiam ingemuit effe temeratam, famem per-
tulit?_Non ergo beati quorum fide Deus acci-
pit teftimonium , cùm dicitur : Deus Abraham,
Deus Ifaac , Deus Jacob ? Mifera eft fervitus, fed
diftindio , qu« magis intelligi quam explicari,
p olllt: fic Sc cum utile tradamus, confideran-
dum videtur quid utilius.
13. *Utilitatem autem non pecuniarii lucri«fti-
matione iubducimus, fed adquifitionepietatis 5
ficut Apoftolus a i t : Pietas autem ad omnia utilis :
eß , promijßonem babe ns vita ¡trafent is & futura.
Itaque in icripturis divinis, fi diligenter qu«ra-
mus, fiepe invenimus quod honeftum e ft, utile
non miferjoieph • immo plane beatus , cùm do- Q vocari : Omnia mihi licent 3fe d non omnia titilia
min« libidines in fervitute pofitus coerceret. funt. Supra de vitiis loquebatur. Hoc ergo dicit:
Quiddefando David loquar, qui trium filioriun
deploravitb obitum, Sc quod his durius, incef-
tum fili«? Quomodo non beatus, de cujus fuc-
ceffione beatitudinis audor exortus e ft, qui plu-
rimos fecit beatos ? Beati enim qui non viderunt,
é-crediderunt. Fuer unt Scipfi in fen fu infirmita-
tìs , fed evaluerunt de infirmitate fortes. Quid
laboriófíus autem fando Job vel c in domus ín-
Licet peccare, ièdnondecet. Inpoteftate iunt
peccata, ièd non flint honefta. Luxuriari prom-
tum, fed non juftum. N on enim Deo efea, fed
ventri colligitur.
24. Ergo quia quod utile, id etiam juftum : jufi.
tum eft ut* ièrviamus Chrifto qui nos redemi t j
ideo jufti, qui prò ejus nomine morti iè obtule-
runt : injufti qui declinaverunt, de quibus dicit :
cen d io , vel filiorum decern interitu momenta- j ) £>ua utilitas in f anguine meo ; id e f t , qui juftitiæ p¡ai.
r - r . ’ " • ” • ‘ :í . í— • . JO.
Efai.}. lo j neo, doloribus corporeis? Numquid minus beatus,
quam fiilla non pertuliiTet, in quibus magis
probatus eft ?
21. Efto tarnenfuifleinillis aliquid acerbitatis,
quem virtus animi non abfeondit dolorem. Ne-
que enim * profundum mare negaverim , quia
vadoia funt littora: neque C«lum lucidum, quia
interdum obtexitur nubibus: neque terram fee-
cundam, quiaaliquibuslocisjejuna* glarea eft:
me« profedus ? Unde Se illi : Alligemus juftum,
quia ìnutilis eft nobis, e id eft, injuftus qui nos
arguir , condemnat, corripit. Licet hoc poffit.
etiam ad avaritiam hominum impiorum deriva-
ri , qu« perfidi« vicina eft 5 ficut in Juda prodi-
tore legimus, qui avariti« ftudio Se pecuni« cu-
piditate , laqueum proditionis incurrit atque
incidit. •
25. Dehacigiturtraftandumeft utilitate,qu«
aut l«tas legeres,quia intermixtamfolent habere £ fit plena honeftatis, ficut ipfis verbis definivit
fterilem avenam. Similiter puta^ beat« mefiem *— -n-i—
confcienti« interpellari aliquo acerbo doloris.
Nonne totius manipulis vit« beat«, fi quid forte
accidit adverfi atque amaritudinis, tam quam
fterilis avena abfeonditur , aut tamquam lolii
amaritudo frumenti fuavitate obducitur > * Sed
jam ad propofita pergamus.
a PariC. quardam edir. meta doloris : alise ae m(F. motu doloris.
Continuo aucem ubiomnes edic. cumduobus omnino mff. metuentem
accidere : mff. aliquot , focn& accidere. , perperam. : alii nonnulli ,
nec pani, accidere hec. Meliusquidem ; fcd omnium optime Thiian.
& alii longe plurimi : Pone accidere, id e ft , fac , efto , finge : qux
verba rhetoricx conccfltoni inicrviunt.
b. Ita miT. fummo confènfu ; edit. vero fubdunt, interitum Ammon
¿0 Abfnlon atque infantali ex ea qua fuit 'Urie nati.... fitte Thamar.
c- Mff. nonnulli, in domorum incendio : fed cùm nullam Jobi do -.
mum incendio confumtam in iàcris paginis reperiamus, non de-
crunt forte qui fufpectam habeant utramque leftionem. Attamen
ic£te dici* poteft domus incendium, prò cladc illius ac ruina.
* . Ex Ciceronis lib. j . de Fin. bon. & mal. iub finem , ubi harc
habentur : A t enim qua in vita eft aliquid mali, ea beata effe non
poteft. Nefeges quidem igitur fpicis uberibus & crebris , f i avenam
ufpiam videris .* nec mercatura queftuofa , f i in maximis Inerii parum
aliquid darnni contraxcrit. A n hoc ufquequaque aliter in v ita , ¡4
non ex maxima parte de tota judicabis t Oca
*■ Glarea, terra eft arenpia, minutifque ierupis Se calculis refer-
ea: de qua Virg. lib. i . Georg, verfu u t .
Nec jejuna quidem clivofi glarea ruris
Apoftolus dicens: Hoc autem ad utilitatem veftram
dico, non ut laqueum injiciam vobis 3fe d ad id quod.5
honeftum eft. Liquet igitur f quod honeftum eft,.
utile eile 5 & quod utile, honeftum : Sc quod utile,
juftum; &quod juftum,utile.Neque enim mihi
ad mercatores lucri cupidine avaros , led ad
filios lermo e ft, &fermo de Officiis, qu« vobis
quos elegi in minifterium Domini , inculcare
geftio atque infundere; ut ea qu« mentibus. ac
moribus veftris ufu atque inftitutione inolita at-
V ix humiles apibus cafias, roremque miniftrat.
d. Sic edir. omnes, ac plerique mff. alii tarnen aliquot partim,
beatam confcientiam, partim, beata effe confcientit. Ubi vero exdem
edit, ac pauci mff. acerbo dolore; alii plures Jegunt, acervo, partim ,
beatam confcientiampartim, beats, effe doloris: commodius vero
Thuan. & rcliqui, acerbo doloris.
*■ Cie. lib.' pag. 574. lin. 49. Sed jam ad inftituta pergamus. ■
*■ Ibidem- Quinque igitur rationibus propofitis officii perfequendi
quarum due ad deem Sec.
*■ Ibidem pag. 37 j . lin. 4. §}uod utile appellatur, in quoverbo
lapfa confuetudo Sec-
*■ Alluditur ad id quod ibidem pag. 376. lin. 48. dicitur: Atque
etiam fubjiciuntfe homines imperio alterius & poteftati Sec.
. leftioni conjefturxfuae calculum
I . Cor. 7.'
H-
£
. Sex mff. id eft injuftis
adjecit vir non indoftus: alii tamen t8 . & omnes edit id eft, injuftus.
Magis appofite; non enim ad vocem, nobis: fed ad inutilis referenda
eft v o x , injuftus: cum id agat hoc loco (an&us D o t to r , ut
& utile pro jufto, & contra inutile pro injufto fumidemonftret.
f. Ita mff. omnes, duobus exceptis, in quibus eft aliquid confu-
ftonis: edit, vero ,quod honeftum eft, utile & juftum effe: & quod
utile, honeftum & juftum: & quod juftum, utile honeftum\
quejmprefli Tunt, etiam fermone ac difcipIinaA 30. * Lesimus enim non folum in Drivatis .
<inpw-inrn-apenantur, /XJ r -, * - ... 1
26. Itaque de.utilitate didurus, utar iilo verfi-
culo prophetic© : Declina cormeum in teftimonia
tua j & non in avaritiam; ne utilitatis fonus exci-
tet pecuni« cupiditatem. Denique aliqui ha-
bent : Declina cor meum in teftimonia tua, & non
ad utilitatem; hoc eft, ilhm qu«ftuum nundinas
aucupantem utilitatem, illam ufu hominum ad
pecuni« ftudia infiexam ac derivatam. Vulgo
enim hoc lolum dicunt utile,quodqu«ftuofiim:B fibi præferat.
ied etiam in ipfis regibus , quantum facilitas
bland« a affabilitatis profecerit, aut liiperbia
verborumque obfuerit tumor; ut regna ipla la-
befàcbaret, Se poteftatem folveret. Jam fi quis
confilio , ufu , minifterio , officiis populärem
comprehendat gratiam : aut fi quis periculum
fuum pro univerfa plebe offerat ; non eft dit-
bium quod tantum caritatis á plebe in eum re-
fundatur, ut populus falutem ejus Se gratiam
nos autem de ea tradamus utilitate, quæ dam-
nis quæritur ; ut Chriftum lucremur, cujus quæfi.
tus eft pietas cum fufficientia. Magnus profedo
quæftus., * quo pietatem adquirimus, quæ apud
Deum dives eft , non caducis facultatibus, led
muneribus «ternis : in quibus non tentatio lu-
brica, led conftans Se perpétua fit gratia.
27. Eft igitur utilitas alia corporaiis, alia pie-
tatis, fient divifit Apoftolus: Corporaiis enim exer-
Exod.^t.
u & feq.
31. Quantas Moyiès á populo illatas abíor-
bebat contumelias : Se cùm Dominus in inio-
léntes vindicare vellet ; fe tamen pro populo
öfferebat frequenter, ut indignationi divin«
plebem fubduceret ? Quam miti lèrmone poft
injurias appellabat populum , confolabatur in
laboribus, delinibat oraculis, fovebat operibus:
Se cùm Deo conftanter loqueretur ; homines nu. 5;
tamen humili Se grata appellatione affari loie. é> feq.
citatio ad modicum, inquit, utilis eft : pietas autem c ^at ? Merito «ftimatus eft fupra homines, ut Se ibidem
ad omnia utilis eft. Quid autem tam honeftum
quam integritas > Quid tam decorum, quam im,
maculatum lervare corpus , Se inviolatum at-
qne intaminatum pudorem? Quid etiam tam decorum^
quam ut vidua uxor defundo conjugi
fidem lervet ? Quid etiam hoc utilius, quo re-
gnum celefte adquiritur ? Sunt enim qui fe caftra-
veruntpropter regnum ealorum.
C A P U T V I I .
vultum ejus nonpolTentintendere, Se fepultu-
rana ejus. non repertam crederent; quia fíe fibi *««• 34.
totius plebis mentes devinxerat, ut plus eum 6‘
pro manfuetudine diligerent, quam pro fadis
admirarentur.
32. Quid ejus imitator fandus David, eledus
ex omnibus ad plebem regendam , quam mitis :
& blandus, humilis ipiritu, fedulus corde, faci-
lis affedu ? Ante regnum fe pro omnibus’ofie-
WBKKI m / a . D rebat: rex cum omnibus «quabat fuam milidtiUtatem
idemejfe ac honeftatemt mhilautemuti- ^ ? & partiebacur laborem: fortis in pr«lio,
.Reg. 10.
i. & alibi.
lius dileclione , qua manfuetudine, ajfabilitate,
beneßcentia , jußitia aliifque virtutibns compa-
ratur ; quemadmodum ex Moyfis atque Davidis
hiftoria datur intelligi : poftremo df e dileclione
f t dem nafei, & rurfas e f t de dilettionem.
28. | / St igitur non lolum familiäre contu-
bernium honeftatis Se utilitatis, ied ea-
dem quoque utilitas, qu« honeftas: Ideo & ille
maniuetus in imperio, patiens in convicio, ferre
magis promeus quam referre injurias. Ideo
tam çarus erat omnibus, ut juvenis ad reo-num
etiam invitus peteretur , refiftens cogeretur
fenex ne prælio intereiTet à fuis rogaretur ; quod
mallent omnes pro ipfo periclitan, quam illum
pro omnibus.
33. Ita fibi gratis officiis plebem obligaverat,
qui regnum cælorum volebat omnibus aperire, E pràmim, ut in difeordiis populi exfulare in Henon
quod fibi utile qu«rebat, fed quod omnibus!
Unde ordo quidam nobis Se gradus faciendus eft,
etiam ab his ufitatis & communibus ad ea qu«
funtpr«cellentia;utex pluribus utilitatis colli-
gamus profedum.
29. A c primìim noverimus nihil tàm utile,
* quam diligi: nihil tam inutile, quam non amari
; nam odio haberi exitiale ac nimis capitale
arbitror. Itaque id agamus, ut omni ièdulitate
bron mallet, quam in Hierufalem regnare : deinde
, ut etiam in hofte pofitam virtutem dili-
geret : juftitiam etiam his qui arma contra fe
tulerant «que ac fuis pneftandam putaret : denique
fortiifimum adverfie partis propugnato-
rem Abner ducerò, Se inferentem pr«Iia mira- ibidem ?.
tus e ft , Se orantem pacis gratiam non adfper-
natus, honoravit convivio : interemtum iniìdiis
doluit Se flevit, profequutus exièquias honefta.
eommendemus exiftimationem opinionemque F vit, mortem ultus, confcienti« fidem præftitit.
noftram , ac primum * placiditate mentis &;
animi benignitate influamus in affedum hominum.
Popularis enim Se grata eft omnibus
bonitas, nihilque quod tam facile illabatur liu--
manis fènfibus, Ea fi manfuetudine morum ac '
fiicilitate ,tum moderatione pr«cepti, * Se affà-
bilitate ièrmonis, verborum honore, patienti
quoque ièrmonum vice , modefti«que adjuve-
tur gratia, incredibile quantum procedit ad cu~
mulum diledionis.
* . Gic. lib. i . pag. J77. lin. 18. Deos placatos pietas efficiat & j
fanctìtas & c. '
* . Ìbidem pag. 3 7 7 . lin. t . Rerum autem omnium nec aptius eft I
quidquam ad opes tuendas quam diligi &e. |
.*■ Ibidem pag. 378. lin. 14 . Sed eft alias quidam aditus ad miti- I
tìtudinem, ut in unbverforum animos tamquam influere Scc. |
quam filio inter hereditaria jura tranffcripfit 7
magis follicitus, ne innocentis mortern inultam
relinqueret, quàm quo iuam mortern doleret.
34. Non medioere iftud, pr«ièrtim in reo-e
fic obire humilitatis munia, ut conimunem iè
exhiberét etiam infimis, alieno periculo cibum
non qu«rere, potum recuiàre, peccatum fate-
ri , ièque ipfum prò populo ofFerre morti, ut in
fe divina ind'ignatio converteretur, cùm fedenti
angelo offerens iè diceret : Ecce fum , egO p eC - Ibidem 1.
* . Ibidem pag. 380. lin. 48 .Sed tamen difficile diliu eft quanto-
pere conciliet animos hominum Scc.
*■ Ibidem lin. 49. Exftant epiftoU & Philipp! ad Alexandrum. . . .
j quibus pracipiunt ut. oratione benigna multitudinis animos &c.
a. Rom edit. fo la , affabilitatis profuerit. Et infra, d populo Dei
illatas Scc.
i)-&feq.