Num.ii.iy.
Dominum inVocavit, Spiritum meruìti, qui la*
tentem p resbyterorum confcientiam revelavit.
41. Difcant pudic« calumniam non cime-
re. N am qua: caftimoniam vita: pr«tulit , nec
v it« difpendium pertulit , Se gloriarci retulit
caftitatis. Sic Se Abraham quondam juAusa adire
peregrina, nec uxori« periculo p udititi« ,
nec mortis propofit« terrore revocatus, Se vi-
tam fiumi , Se caftimoniam fervavit uxoris.
N u l lum i t a q u e D e o credidiife pcenituit>
Se caftitas devotionem cumulauit in S a r a , Se
de vocio caftitatem.
43. A c ne quis forte exiftimet, quia dicènte
Scriptura : Excitavit Deus Spiritum fenòlumpie-
ri adolefcentis, ipiritum in eo putet fuiflè ho-,
minis, non Spiritum fanciulli- legatb in pofte-
rioribus, Se inveniet quia Spiritum fan&um ac-
cepit Daniel, Se ideo prophecavit. Denique Se
rex eum pr«tulit, quia habebat gratiam ipiri-
talem. Sic enim dicit : T<t autem , Daniel, potes ;
quia Spiritus fanòlus Dei in-te e fi. Et infra Scriptura
dicit : Et fuit Daniel prapofitus illis ; qùp-
niam Spiritus erat fuperàns in eo. Sed etiam
, Moyiìs Spiritus judicaturis divifus eft.
C A P U T V I I .
Filinm ipfum non judicare aut vindicare fine
Spiritu i nnde idem Spiritus Verbi gladius ap-
pellatur. Sed cum vicijjim Verbum dieatur Spiritus
gladius fiummam in utroque potenti* imitai
em inde cognofei.
.. T h e jf.t.
Alias Cap.
V ili .
E p h e f i.ì j
'.latth. 10.
?4-
Apoc.
Epkefé.zC.
& 17-
44. Ed quid de c^teris loquamur?^ ipfum
^ dominum Jefum in Spiritu nonfolùm
judicare accepimus, fed etiam vindicare. Ne-
que enim vindicaret in Antichriftum, nifi ante
de ejus meritis judicarec, quem ( ficut legimus )
Dominus Jefiis interficiet Spiritu oris fui. Sed hic
non adquifita gratia eit , fed individua manet
unitas j quia neque Chriftus fine Spiritu, neque
Spiritus poteft effe fine Chrifto. Non enim
poteft divin« natur« unitas feparari.
45. Et quia in medium id venie exemplum
quod Dominus Jefus interficiet Spiritu oris fui,
gladius quidam Verbi Spiritus intelligitur. D enique
& in Evangelio dicit ipie dominus Jefus ;
Non venipacem mittere fied gladium, Venit enim
ut Spiritum daret 5 ideoque Se in ore ejus gladius
bis acutus,utiquegratiaipiritalis.Spiritus
ergo Verbi gladius eft.
46. Et ut feias in«qualitatem non efie , fed
unitatem natur«,Verbum quoque gladius eft
Spiritus fondi j fcriptum eft enim : Accipientes
feutum fid e i, in quo pojßtis omnia tela maligni ignita
estinguere, f i galeam falutis adfumite, f i
gladium Spiritus, quod efl Verbum Dei.
47. Cùm igitur Verbi gladius Spiritus fandus
f i t , Se Spiritus fandi gladius Verbum Dei fit 5
utique unitas eft potenti«.
« E »
a . Amerb. adire peregrinata .- Eraf. & feq. edit. adire peregrinar»
tcrram : omnes miT. ut in textu.
b. Rom. edit. fola, in fuperioribus. Infra vero eadem edit. Rom.
cum mff. non paucis, pripofitus illlus.
c. MIT. aliquot, Her ipfum dtminumlefum Spiritata notifolttm &c.
C A P Ü T V I I I .
FradiBam unitatem eo probari, quod ficut Vater,
ita etiam Filius contrifiari ac tentari legitur.
‘Tentatum etiam Filium in deferto, ubi ereBa
fu i t in aneo firpente figura crucis: fe d Spirituni
quoque ibidem tentatum dici ab Apoflolo. Hinc
ifraelitas ab eodem Spiritu direBos in terram
promiffam, ipfique unam ejfe cum Patre dt Filio
voluntatem aepotentiam colligit Ambrofius.
B 48./""X Uam unitatem licet etiam aliis Scrip-
v / turarum locis confiderare. Nam cum
dicat Ezechiel ad populum Jud«orum.^/^»-
triftafiis me in omnibus bis-, dicit Dominus; Paulus
novo populo in epiftola fua dic it: Nolite con-
trifiare Spiritum Janclum D e i, in quo fignati eft ü.
Rurfus cum Efaias dicat de ipfis Jud«is : ipfi
autem non crediderunt, fed exacerbaverunt Spiritum
fenBum; David de Deo dicit: E t exacerbaverunt
altijjimum in ficcitate , f i tentaverunt
C De um in cordibus fuis.
49. Accipe etiam quia cum alibi dixerit
Scriptura tentatum Spiritum, tentatum etiam
Deum,eadem dicat Se Chriftum eile tentatumj
habes enim ad Corinthios Apoftolum : Neque
tentemns Chriftum, ficut quidam eorum tentaverunt
, f i dfirpentibus perierunt. Jufta vindida,
ut adveriarii venena fentirent, qui non vene-
rabantur audorem.
yo. Et bene Dominus, «reo ferpente fufpen-
D io ,juflit curari vulnera iauciorum j imago enim
crucis «reus ferpens eft 5 nam etfi in carne iua
luipenfus eft Chriftus, tarnen in eo & ipie cruci-
fixus eft mundo, Sc ipfi crucifixus eft mundus:
Mihi enim, inquit, mundus crucifixus efl, & ego
mundo. Crucifixus eft ergo in fuis mundus ille-
cebris j Sc ideo non verus, ied «reus iuipenius
eft ierpens j quia in veritate quidem corporis,
ied fine veritate peccati fufeepit Dominus fpe-
ciem peccatoris ut per lubricum infirmitatis
£ human« fimulando ierpentem, depofitis car-
nis exuviis, veri deftrueret ierpentis aftutiam.
Per criicem itaque Domini ,qu« in tentationis
ultione fubvenit, offenfam in perfidis Trinitatis
agnofco,qui medicinam Trinitatis accipio.
51. Ergo cum häbeas in libro M o y fi, quia
Dominus tentatus ierpentes immiierit populo
Jud«orum, necefle eft aut unitatem in majefta-
te divinafatearispatris Sc Filii Sc Spiritus fandi:
aut certe d cum Spiritum dicat Apoftolica ferip-
F tura tentatum, Domini nomine Spiritum utique
defignavit. Tentatum autem Spiritum ianc-
tum ad Hebr«ös feribens Apoftolus dic it: fic
enim habes : £>uia hac dicit Spiritus fantfu s:
Ho die f i vocem ejus audieritis, nolite obdurare
corda veflra , ficut in irritatione fecundum diem
tentationis in deferto, ubi tentaverunt me patres
veflri, prabaverunt dr viderunt opera mea. Jpua-
draginta annis proxirnus fu i generationi huic, &
d i x i : Semper ifii erant corde s ipfi vero non cogno-
verunt v 'tas meas ficu t juravi in ira mea f i introi-
bunt in requiem me am.
d. R o n . edit. & cod. Flor, cum Dominum• Haud bono fonfu.
Namquc Apoftolica feriptura qua: indicatur, non alia eft quam qua:
fubjicitur,ubi feilicet dicit Spiritusfanttas . . . .tentaverunt me patres
f veftri. hinc enim aperte conficitur eumdem ä Paulo Spiritum d ic i,
| I qui ä Moyfc ia lib. Numer. Dominus appellatur.
Alias Ca^.
IX.
E^ech-iC.
Ephef.4.} Oi
Efai.6j . IO;
rfal. 7 7 .
I7.Ó-18.
H e b r 7 .
Pfa l.9 4 1
Áñ. t
i.Cor. iJ.J.
J.Cör.7,40.
Si. Ergo fè.ctvndinn ÄpoftoEim centatus eft A rabilis ergo eft unitas ; quia ubi aut Pater, aut
Spiritus. Si & ipfe tentatus e ft , & ipfe utique in Chriftus, aut Spiritus , Scriptura teftificante,
terrarn repromiffionisjudatorum populum diri» ilgnatur -, ibi omnis plenitudo eft Trinitatis,
gehs t, iicat icriptum eft : adduxit eos per 5^* hed &: ipiè Petrus in eo, quod propöiui- A^s
cquum per iefertum, & nm libirme- raus, exemplo prsmilit Spiritum fandum-, X
runt, & ßcut pecora per campum. Vefifndit Spiritus & poftea dixit Spiritum Domini ; fic enim haa
V omWyédirexitiw. Et ipfe utiquefdrenam J?&A4 nama, cur implemt Saunas cor tmm « / ' - ‘ Mt
exteftis alimonia pluviamminiftrabat,ipfe quò, meotìemhm Spiritai t j fanßo - , , « t j fraudem jUceres
fiu—
tidiitnam meiTent ,quam terra non parturierat, depmtio acri? Ita »enne mancai tiU mamhM
agricola non feverat, imbre.fertili fecundabat.
depretio agri? Ita nonne manens tibi manebat, &
venditus in tua erat poteftate ? ¿jjuarc pofuifii in
53. Nunc fpedemus lìngula. Requiem Jud«is g corde tuo hoc feelus? Non es hominibus mentiius,
promiferat Deus , eam requiem Spiritus fuam fe d Deo. Et fubter ad ejus uxorem aie : Quid Wdw9,
dicit. Tentatum le à perfidis Deus Pater me- utique convenit vobis tentare Spiritum Domini ?
57. Prim um intelligimus quia Spiritum fanc-
tum Spiritum Domini dixit, Deinde cùm pr«-
miièrit Spiritum iànctum, Se addiderit : Non es
hominibus mentitus ¡ f e d Deo s neceile eft in Spiritu
fondo aut unitatem divinitatis intelligas •
quoniam cùm Spiritus tentatur, Deus fallitur :
aut fi unitatem divinitatis conaris excludere
rnqrat, tentatum ab iifdem fe dicit Sc Spiritus}
quia una tentatio eft , qua tentata eft à facrile-
gis una divinitas Trinitatis. Condemnat Deus
populum Jud«orum j ut in terram fluentem lac
Se mel, hoc eft , ad refurrectionis requiem pervenire
non poifit : eadem ièntentia condemnat
Sc Spiritus dicens : Si introibunt in requiem me am.
Unius ergo fentenda voluntatis, unius excellen-G ^ecundum Scriptur« verba ipfe utique 3 Spirir
i a n n fp f l - o t ic ^ 4 í u m E ) e u m c r e ¿ [ St f *
j.8. Si enim Se de Spiritu expreiium intellitia
poteftads eft,
C A P U T IX .
Spiritum fanctum exacerbari confirmatur ex Tetri
verbif ; ubi unum & idem ejfe Spiritum D e i,. ac
Spiritum Domini, cum ex aliti locis , tum e
memorata ejufdem apoftoli fententìa in Ananiam
ac Saphir am ofienditur : linde Spiritusfantfi ve l
cum Patre ac Filio conjunófionem, velpropriam
divinitatem evinci contendi tur.
54- 1
exemplum non polle ad proprietatem
fondi Spiritus derivar! 5 nifi alio loco etiam Petrus
apoftolus nos docuilfet peccatis noftris
etiam Spiritum polle tentari j fic enim habes
ad Anani« conjugem didum : £)uid utique convenit
vobis tentare Spiritum Domini ? Etenim
Domini Spiritus ipfe eftDei Spiritus 3 quia unus
fandus.eft Spiritus,ut etiam Paulus apoftolus
docuit dicens : Vos autem in carne non eftis , fe d £
in Spiritu ; f i tarnen Spiritus Dei habitat in vobis.
S i quis autem Spiritum Chrifii non habet, hic non
efl ejus. Pr«mi(ìt Spiritum D e i, & ftatim fub-
ciidic eumdem eiTe Spiritum Chrifti. Et cùm
dixilfet de Spiritu, ut intelligeremus quia ubi
Spiritus fandus , ibi Chriftus eft , addidit : s i
autem chrifius in vobis.
yy. Deinde quomodo hic intelligimus quia
ubi Spiritus,ibi Se Chriftusjita etiam alibi often-
dit quia ubi Chriftus, ibi etiam Spiritus fandus
gimus Se de Patre,in Deo utique Patre Se Spiritu
fondo veritaris & feiend« advertimus uni^.
tatem } quia fimiliter «à làiiclo Spiritu ficut à
Deo Patre mendacium deprehenditur. Quod
fi utrumque de-Spiritu accipimus, cur quod legis
, perfide, negare conaris ? Aut igitur unita-
tem divinitatis bPatris Sc Filii & Spiritus fondi,
F r\ ir i - ■ D aut divinitatem fondi Spiritus confitere.Utrum
Ortaffe tamea ahqms chcerec hoc dixeris,in Deo ucrumque dixifti, quiak unitas
exempluii, non polfe ad proprietatem diviijitatepr adftruit, & divinitas uiritapem,
C A P U T X.
Spiritus fan eli divinitatem adfirui ex Johannis loca,
Hunc quidem deletum fuijfe ab haretìcis^at inani
conatu i cum inde facilius eorum perfidia convin-
ri pojjit. V t oftendatur hic idem locus effe de Spir
ritti, contextusfirie s expendi tur. Eum de Spiritu
fenòlo nafei, qui renafcitur de eodem Spiritu, de
quo Chriftus ipfe' natus ac renatus ereditar. Ite-
rum ex duobus Johannis teftimoniis colligi tur
Spiritus divinitas, ac demum quomodo Spiritus,
aqua & fenguis teftes dicantur, exponitur.
N Ec folum hoc loco evidenter fondi Alias C^p,
Spiritus Qeoiwu, hoc eft , dejtatem
Scriptura teftatur j fed etiam ipfe Dominus dixit
in Evangelio : Jptioniam Deus Spiritus efi. fonnx
Quem locum ita exprelTe, Arriani, teftificami- J
ni eile de Spiritu} ut euni de veftris .codicibus
fit. Nam cum dixiilec : Numquid experimentum auferatis : atque utinam de veftris,Sc non etiam
- ejus qturitis, qui in me loquitur Chriftus ; ali bi ait
Futo enim f i ego Spiritum Dei habeo. Infepaa.
Omnes edit, ac míT. aliquot, Spiritum Domini creiiis : melius
reliqui miT Spiritum Deum credis. Nam ha:c claufa refpondct inferiori
i l l i , aut divinitatem fantli Spiritus confitcre j cùm utrobique
colligatur contra harreticos, fi divinitatis unitatem in tribus perfo-
nis confitcri noluerint, eos filtern eoaitum i r i , ut Spiritus fin it i
non inficienti!! divinitatem.
b Edit. Rom. fola. Patris Filii in Spiritu fanilo Conicquen.
rer autem eadem Rom. cum änt. edit. & mlf. nonnullis ,au t divinitatem
fantii Spiritu« in Patre & Filio confiten. At mir. plurcs po-
tiorefque non agnofeunt, in Patre & Filio.
c. MIT aliquot, impia infidelitas Auxentii. Geterum hanc ejufi
dem Auxentii inttufionem, qux contigit anno m j . faftam effe à
Conftantio imperatore eodem armorum terrore ac violentia, qua
fanötum Dionyfium è lède fua deturbatum in exfilium expufit,
difeimus ex epift. Athanalii ad Solitarios , & libro Hilarii contra
eumdem Conftantium, Quod vero ad vexationem Sirmienfis Ec-
clefia:, non dubium eft Sitmienfia indicari concilia. Quandoqui- J
dem in primo quod celebratum fuic anno j j r . Photinüm. eadem I
de Ecclefi« codicibus tolleretis j Éo enim tempore
quo c impi« infidelitatis Auxentius Mefede
abdicarunt, fideique formulam ediderunt, qua: foeciem ortho-
doxi dogmatisita pra’fcrcbac, ut ipfim tuen conarus fucrit Hilarius
in libro de Synodis -, licet camdem Athanafiusin libro de Synodis
Arim. & Seleuc. damnaric. Atvero iidcra illi ,qui depofito ha:re-
fiarcha ,deEccle(iavidcbantut benemeriti, ut in vacua lède Ger-
minius five Garminius A rrianarum partium hxreticus conßituere-
tu r , à Conftantio impetravere j atque in (ècunda S ynodo ibidem
anno 3^7. habira formulam illam propofuerunc, quam cùm mag-
nus Hofius terrore, radio & fatiieentis atatis infirmitatc vi&us
fubforipfiflet, ingentem hoc fuo cafo catholids omnibus peperit
doloris matericm. In tertia denique anno 3 j 3. coafta formulam
aliam promuIgarunt,quam diftavit Marcus Arcthufius, fidei ca-
tholica haud minus infeftam e^itiofimque. Hinc intelligas nutan-
tibus facerdotibtu hic idem effe ac epifoopis in propofito vera fidei
parum firmis. Quod fi quis contra Petavium , Valefium & alios
rcccntiores non tria Concilia, fed unicum tantum fuille vclit , ex
qüö varia illa tres formula profefta /int ». nihüp tarnen feciu§ ad
illud refetriea poterunt, qua hic dieüntur ab Ambrofioi
:ü'i
IS