fequium domini patienter adrnitteret. Cui réf. A fuæ gloriarii in Evangelio deftìonftràret. Super Man.i?,
i. ——» i < r • / . . . mirto Himimrnr T7n_
X>e cor.fe,
■Ctpìfii.
nivem ergo dealbatur, cui culpa dimittitur. Onde
& per Èiiiam Dominus ait : Si fuerint peccata fifoì-i.u,
veftra ficut phcenìcium, »/■ nivem dealbabo.
35. Hazc veftimenta habens Eccleiia per .la-
vacrurn regenerac^onis adiumta, dicit in Canti- carik. 4.
cis : Nigra fum & 'decora hfitta Hierufalem. Nigra b
per fragilitàtem conditionis hitmana:, decora
per gratiarri : nigra, quia ex peccatoribus * decora
fidei facramento. Hazc veitimenta cernenpondit
Dominus : Si non lavero tibi pedes, non
habebis partem me cum. Quo audito, Petrus : Domine
, non tantum pedes , inquit ,fed & manus &
caput. Refpondit Dominus : Jhä lotus eft, non
ìndi get nifi ut pedes làvet : fed eftmnndus tot us.
32. Mundus erat Petrus, fed plantain lavare
debebat j habebat enim primi hominis de iilc-
•ceifione peccatimi •: quando eum fupplantavit
ferpens, & perfuafit errorenr. * Idèo pianta
ejus abluitur, ut hereditaria peccata tollantur > ß tes filia: Hierufalem ftiipefada: dicunr : gua cmt.8.$[
no tira enim propria per baptifmum relaxantur. eft hac qua adfcendit dealbata-? ìrlxc erat. nigra,
r . n ■ :_r_ i..^—: Unde nunc fìibito dèalbata<
.36. Dubitaverunt etiam Angeli cùm refur-
geret Chriftus , dubitaverunt Poteftates caJo-
rum videntes quod caro in cazium adfcenderet.
Denique dicebant : Jjhiis eft ifte Rexgloria ? Et
33. Simul cognofce rilyfterium in ipfo humi-
litatis con filiere minifterio; ait enim : Si ego lav
i vobis pedes dominus dr magìfter >• quanto magis
dr vos dcbetù lavare pédes invicem vobis ? Cimi
enim ipfe auétor falutis per òbedientiam nos redemerit
; quanto magis nos fervidi ejushumili- cùm alii dicerent : rolli te portasc Principi s veftri,
tatis & obedientiàz exhibere debemus obfe- & elevamini porta aternales, &introibit Rex glo-
quiiinv? ;"alii dubitabant dÀcenttsìgjifts.eft-.ifle Re*
C A P U T VI I gloriativi Efaia quoque habes dubitantes virtutes
cadof uni dixiife .- -J^ttis eft iBe qui adfcendit
ex Edom, rubar veftimentorum ejus ex Bofor,
fpeciofus in fo la candida-.
Veftimentis candidis peccatorum ablutionem indi-
cari < cttjus opera ut Ecclcfia fe nigram atque de-
xoram die er et, effcclum eft. Angelos nitorem ejus
ftcut dr Dominica carnis miratos effe ; quin im-
mo ipfummet Chriftum fub variis ftguris com-
wendajfe Sponfa fua formam : quorum in f t
mutai ajfe fhis deftribuntur.
34-
37. Chriftus aucem videns Ecclefiaril fuam in
veitimentis candidis, pro qua ipfe, ut habes in
Zachariæ libro prophetæ , fordida veftimenta zxch .y .y
fufceperat-, vel animam regenerationis lavacro
mundam atque ablutam, dicit -.Ecce formo fa es, cam. y 1.
próxima mea , ecce es formofa , oculi tui A Ccepifti poil hæc * veftimenta candi j y ^ . ftcut co- Luc. y 11.
da -, uutt e0ffet indicium quod exueris in- D lumba ; in cujus fpecie Spiritus fanctus descendit
volucrum peccatorum , indueris innocentice
•cafta velamina, de quibus dixit Propheta : Ad-
pfitljo. 9. fperges me byjfopo, & mundabor : lavabis me, &
Juper nivem dealbabor. Qui enim baptizatur, 6c
fecundum Legem 6c fecundiim Evangelium vi-
Exod. n. detur eile mundatus:fecundum Legem,quia hyfl1,
a fopi fafciculo Moyfes adfpergebata fanguinem
agni: fecundum Evangelium, quia Chrifti erant
candida veitimenta ficut nix,ciim reiiirrectionis
* . H ic locus jam ä longo negotium plurirriis faecifivit. Eteniin ^
in marsine cod. Clarom. eadem qua textus manu notatum illud o c - ;
cu r r it : Mir tim quod dicit in baptijmo frepria peccata luvuri, in pe-
dum ttblutione d tfomino difeipuiis fr.ctd originaliu peccata tolli.
N o n alio etiam refpiciebat Hugo Vifto r. cum in Johan. i j . (cri- j
beret aliquos, lotiont pedum peccatum originale dimihi poft baptifmum
adferulfle. A t mulco vehementius nonnulli ex heterodoxis in eam
fententiam , ut in Admonitione diximus, excandcfcentcs , ob eam
pracipue librum Ambrofio abjudicarunt. Verum tarnen illis in
jnentem non veniebat duorum löeorum, in quibus huic plane gc-
jnjna docet S. Doftor. Primum qui e deperditis in Elaiam Com-
ment. petitusfuir, Auguflinus lib>4- Gont. dttas epifi. Telag cap-ii.
citat in htee veiba : Et alio loco in eodem Opere loquens de apofiolo.
Petro:Ipfo f e , inquit, obtulit, quod ante putabat ejje peccatum, la-
vari fibi non folum pedes & caput pofeens quod illico iniellexijfot
lavacro pedum , qui in primo lapfi funt homine, fordern obnoxitjac-
cefponis aboleri. Secundus autem locus, qui ab eodem A'uguftino
laudatur adverius Julianum , in Expofit. Pfal- 48. verf. 6. num. 8-
f ic habetur : A lia eß iniquita^noflra, dlia calcanei noftri , in quo
Adam dente forpentis eft v i iM a tu s , & obnoxiam hereditatem fuc-
cejfionis buman& fuo vulnere dereliquit, ut omnes illo vulnere cljti-
dtcemus. rUnde Dominus difeipuiis pedes la v it, ut lavaret venena
forpentis: & Petrus reprehenditur, quod excufabat, ne fibi Domina
pedes lavaret. . . Cui Dominus refpondet: &ui lotus eft non habet
neceffe ut lavet nifi pedes, fod eft mundus totus. Quid his tribus repe-
xiri poffit magis affine ? Quamquam vero iifdem ad probandum originale
peccatum utitur ibidem Auguflinus, non eft tarnen exifti-
juandum Ambrofianam fuiflc opimonem noxam originalem ejuf-
modi lotionc aboleri. Quis enim crcdat Auguftinum fuis & Ec-
defise adverlariis ceftimonia, quar ä veritatc ac fidc abhorreant ,
oppofirurum,maxime cum eadem illa cercmonia in Africa, ut alibi
diectur, non obtinerct ? Aut quis rurfus Ambrofium qui ubique
baptilmo perfeftam juftitiam regenerationemque adtribuit , &
hoc ipfo loco ficut & aliis non paucis agnofeit Petrum fuifie mun-
dum , exiftimet in ea iententia eile potuiile, ut originis maculam
pedum lotione, quam non ignorabat' om itti' multis in Ecclefiis,
ablui contcndcxct i Scd nihil h ic opuseft conjcfturis, ipfe jnentem
de cælo. Formofi oculid fient columbæ; quia in
ejus fpecie Spiritus fanctus defeendit de cælo-.
38. Et infra : Dentes tui ficutgrex tonfarum , <
qua adfeenderunt de lavacro, qua omnes geminos 1
créant, & infoecunda non eft in eis ; ut refticula
cocaine a labia tua. Nonmediocris ifta laudario.
Primum dulci comparatione toniarum - eapras
enim 6c in altis pai ci fine periculo novimus., 6c
in præruptis fecuras cibum capere ì deinde cùm
fuam fatis aperit citata Expof. Pfal. 48. num. 9 . in hunc mo -
s lubric 0 delinqutndi,
quam rea turn aliquem noftri effe delitti. Meritoque Dominus
. . . . lav emus inquit & pedes, ut calcanei lubricum pofftmus aio-
ferre, quo fida ftatio pofftt effe virtutum ; (¡0 rie paterno quis errore
làbatur, qui fico paratus eft f t are propofito : & non metuat lubricum
hereditatìs, qui cupit veftigium tenere virtutis. Quid autem tlarius,
quam per lubricum deUnquendi, lubricum calcanei, lubricum here-
ditaiis, nihil aliud indicaci , ut ad hunc eumdem locum adnotavi-
mus, quam concupifcentiam : qua: tametli vere ac proprie in renar
cis non fit pcccacum, tamen quia ex peccato eft , & ad peccatum
inclinar, dicitur peccatum ab Apollo lo. U t igicur htee hereditaria
peccata, five illud quod Petrus habebat primi hominis de fucceffìone
peccatum tollerctur , in pedum lotionfe pcculiarem gratiam conferri
exiftimabat Ambrofius : quod majus fùbfidium fanBificatìonìs vocac
fidus ejus interpresj li tamen non Ambrolis ipic , lib. 3. de Sacrum.
cap. i.n um . ^. Non ignoramus quofdam è catholicis effe theolo-
g is , qui peccata ifta lcvia qua: naturalia nominar Àuguftinus, hereditaria
ab^ Ambrolìo.dici arbitrentur. Scd cùm veniajia peccata non
minus quam capitaliain baptifino clui fidesdoceat, omnino ftan-
dum illi expofitioni, quam ipfe fuppeditat S. Doftor.
* . Candidarum veftium, quibus indui Iblebant recens baptizati
qui non mcmincrir, ex antiquis Patribus, 'Ecclefiafticarumque rc-
rum fcriptoribus v ix ilium rcperias.
a. Rom. edit, lòia , fanguinem avis. Ubi notavir in margine
Levit.i 4. fed eoiilerifus vet. edit, ac mil. omnium Facit ut fit proba-
bilius ad locum à nobis adlìgnatum fieri àllufionexn.
b. Sic omnes edit, cum mil', aliquot : alii numerofiffimi ,filia
Hierufalem. Scd contra facrorum omnium cod. auftoritatem.
c. MIT. partim, principes vefiri, partim principes veftras, alii qui
Sc plures, Principis veftri. D e qua leftiònc diftum eft ad lib. de
Ihftit. Virg. cap. j . num,39 .Ubi etiam dehac Angelorum ignora-
tione nonnihil fubjunximus : de qua infuper cum alibi, turn lib. 1 .
de Fide cap. 6. traftat Ambrofius.
d. Vet. edit, cum m(T. pletilque, ficut diximus fupra quia ficut
columba defeendit. Et infra Sec. Melius Rom. edit, cùm codicibus
reliquis ut in conteKcu.
tondentuf
tondentur , deonerari fuperfluis. Harum gregi
comparatur Ecciefia, multas in iè habens ani-
marum virtutes , quaz per lavacrum fiiperflua
peccata deponant, qua: myfticam fidem 6c moralem
gratiam deferant Chrifto, qua crucem
domini Jefu loquantur. .
59. In iis formofa eft Ecciefia. Ùnde ad eam
Verbum Deus dicit : Tota formofa es , froxima
mea ; & reprehenfio non eft in te. ; quia culpa
demerlà eit. Ades hue a Libano , Sponfa, ades
hue a Libano : tranftbis, Ó1 pertranftbis ‘ a principio
fidei ; eo quod renuncians mundo tran-
fierit fieculum , pertranfierit ad Chriftum. Et
6. Et iterum dicit ad eam Deus Verbum : Jfhàd
pulcra dr fuavis facia es caritas in deliciis tuis ?
Statura tua fimilis f afft a eft palma ,.dr ubera tua
botris.
t 40. Cui refpondet Ecciefia : ^ u is dabit te ,
ftatcr, mihi lafflentcm ubera matris mea ? Inve-
niens te foris , oftulabor te : dr quidem non fper-
nent me. Adfumam te , dr inducam te in domum <
matris mea, dr in fecretum ejus qua concepii me.
Docebis me. Vides quemadmoduin delecfcata mu-
nere gratiarum, ad interiora cupit myfteria pervenire
,8c omnes feniiis fuos confecrare Chrif-
to i Adhuc a quarit, adhuc fufcitat cariratem,
6c iufcitari fibi eam pofeit à filiabus Hieruia-
lem, quarum gratia:, hoc eft , animarum fide-
lium, Sponfum in amorem fui uberiorem defi-
derat provocari. .
41. Ünde dominus Jefus 8c ipfe invitatus tan- ■
ta ftudio earitatis, pulcritudine decoris 6c gratia
; b quod nulla jam in ablutis delida iorde-
rent, dicit ad Ecclefiam : Pone me ut fignaculum
in cor tuum,ut figillum in brachium tuum ; hoc eft,
decora es, proxima mea, tota formofa es, nihil
tibideeft. Pone me utfignaculum in cor tuum s
a. Ita edir, Rom. cüm parte cod. mlE veteres autcm cum alia,
1quarit fufcitantem, & fufcitari fibi eam See. "Minus commode.
b- R om. edit, fola , quod abilita nullis jam deliciis forderent.
Timuit forte ne abuterentur Ambrofianis verbis novàeorcs , ut
delifta non tolli led tegiadftruercnt. Verum futiiis eflet iftorum ea
probatio ; ibi liquidem non lordent d elifta, ubi nulla Hint.
c- l adem Rom. edit, etiam hic fola poft vocabulum facra- \
mento ifta fubjunxerat : U t fignaculum fuper brachium tuum, quo
opera tua . . . . fatta es. Aqua multa non poterit extinguere cantate
m , ut caritas tua . . . . »0» poffmt. Unde ? Repete , quia Sec.
*■ D c Confirmationc hoc dici extra dubium eft. Sed cùm
chrifmationis mencio hie nulla fiat, id multas parie necexiguas
difficultates. Nam contendebat P. Sirmondus scccns baptizacis non
aliam primis faxulis unftioncm adhibicam in adminiftrando hoc (a-
crameuto , nifi illam , qua: fiiperiori capite defignacur, qua lacer-
dos egredientium è facto fonte caput linibat : cpifeopo autem re-
fervatam folam manuum impofitionem Acerrimum ca in re ad-
verfarium expcrtus eft Petr. Aurclium ,q u i chrifmationem à face
rdote fieri foliram verticis fuiffe difputabat, ac proinde aliam,
frontis videlicet, adjici dcbuifie ab epil'copo. Dalla’us cucacur Sir—
mondi patres, & lib 3. dc Confirm, cap. 8 dilèrte negar ullam rieque
hoe loco , neque Jib-} de Sacram. cap. z . unftioncm fignificari ; fed
contendic ab his auftoribus tantum agnofci duplex fignaculum,
unum corporis, de quo fupra cap 6 Sc lib. 3. de Sacram. cap. 1.
alterum fpiritus, dc quo locis modo eie. primum chrifinate ab eodem
presbytero qui verricem unxcrat, in fronte faftum ad crucis inftar :
alterum quo per manuum antiftiris impofirionem leptiformi gratia
cor confignatuv- Sed primo hic errat ills minifter , quodunftip-
nemcap.6 hujulce libri, & cap. 1 lib 3. de Sacram. fignificatam
a presbytero fieri docet ; cùm ex Amplici locorum infpeftione
manifeftum fit foli cpifcopo hanc arrogari. Deinde quod infere cam-
dcm illam confignationem inter bapriunatis numerandam cfle cere-
monias , pari etiam jure idem de facramento euchariftix colligi
pollet : quod ne ille quidem umquam concedcrct. Verum h xc ultc-
rius prolequi non eft loci hujus. Addemus tamen Sanftibccuvium ,
qui ex SS. PP. chrifmationi effeftum & gratiam Confirmationis
Diflerc 3 art. 11. adtribuit, numquam agere de impofitione manuum
, quin unftioncm fiiperiori capite memoratam ei adjungat.
Si quis autem duas illas res turn hic apud Ambrofium, turn lib. 5
de Sacram. cap. 1. & z . nimium leparatas dixcrit,quam ut unum
A quo fides tua pieno fulgeatcfacramento. Ope- c
ra quoque tualuceant, &imaginem Dei p i f ferane
, ad cujus imaginem facta es. Caritas ibidem q ,
tua nulla perfècutione minuatur , quam multa
aqua excludere, flumina undare non poflìnr.
42. Unde repete quia accepifti * fignaculum . *
fpiritale ; fpiritum fapientiaz & intelledus, fpiri- a
tum confilii atque virtutis, fpiritum cognitionis
atque pietatis, fpiritum fan di timoris : & ferva
quod accepifti. Signavit te Deus Pater, confi
firmavit te Chriftus doniinusj &dedit pignus i .c o r .p .x ,
Spiritus in cprdibus tuis , fìcut Apoftolica lec-
tione didicifti. ,
C A P U T V i l i .
De myftico Dominici alt ari s convivio ; quod ne
quifpiam minoris faciat , oftenditur Synagoga
facris antiquius effe ; cùm in facriftcio Melchi-
ftedech exprejfum fuerit : ipfo autem manna longe
pra fa n ti tt, s,cùm f t t corpus chrifti ; ac inter utrum-
-* que perelegàns Comparatiti inftituitur.
43. T I Is abluta plebs dives infignibus, * ad *
X JL Chrifti contendi! altaria, dicens -. Et vfd.^.s,.
introibo ad altare Dei., ad Deum qui latificat ju -
ventutemmeam ; depofitis enim inveterati erro-
ris exuviis, renovata in aquila: juventute, c x -
lefte illiid feftinat adire convivium, Vénitigi-
, tur , & videns facrofànctum * altare compofi-
tum , exclamans ait : Parafi in confpeclu meo
3 menfam. Hanc loquentem inducit David dicens
: Dominus pafeit me, dr nihil mihi deerit : pfoi
in loco pafeua ibi me collocavit. Super aquam re- 1- & l -
fefftionis educavitme. Et infra : Nam etft amba- ibid.+.&y,
lem in medio umbra mortis, non timebo mala, quo-
niam tu mecum es. Virga tua dr baculus tuus, ipfa
me confolata funt. Parafi in confpefftu meo menfam
j ex eis coeat facramentum,nullo negotioreipondebitur fieri potuiflc,
ut non fejungerentur in adminiftrationc, qux in expoiuionc dis-
f | junguntur. Certum enim eft omnia eodem ordine, quo gerebantur
I non hrereferri; immo veronecpaucaedampra:termitri. Ho cqui-
1 demfaveteorumopinioni, qui an>krancur cum Petro Aurelio pe-
culiarcm hoc loco includi chrifinationem. Sed quidquid dixerint he-
cerodoxi, cùm probabilius fit unftionem, quemadmodum loco citato
I propof. S.docet Sanftibceuvius, tantum modo pattem integrantem elfe
Confi) mationis, (àrtam teftam ejufdem iàcramentifiibfiantiam ièm-
I pCr habebimus. Cetcrum duas chrifmationes Greg. Sactamcntarium
diftinftasnotar, fed Gallic. Sacram. & Miffale,acqueitem Miffale
Gotkicum cam qux froncis e ft, (blam memorane. Verticalemquam
à Siiveftro papa inftitutam volunt, in iis locis in quibus needum
admifla fuerat, verifimilc eft canone Araufic. recipi juflam ; quamquam
tamen adfirmat P. Morinus ejufdem Concüii mentem fuiffe,
ut cam unftionem vel aboleret, vel declararet non neceflariam.
Quod autem addit frontalem diacono tributatila Concilio ; minime
mirum videridebet, fi non eft illi (àcramento efTentialis.
* . H ic indicatur neophytorum à baptifterio ad altare , id eft,
ab infima Ecclefix parte ad ianftuarium, uroceflussut ibi fanfta paf-
ccrentur euchariftia.’ H o c autem non fiebat fine pia quadam pompa,
& piena majeftatis. Sing ili enim acccnfos cercos manu gerebant ;
cùmquepcr totam oftavam eodem ornatu accedrrent ad facram
fynaxim , fi qux puellx virgin. tatem in pafehatis fefto efTent piò—
fc f fx , ipfx etiam inter hos mnócentes greges deduccbancur. U lti-
tr\um hoc über de Lapfu virginis teftatum facit : de luminibusau-
tem agitur in opella de Myfterìo P afe ha, cap. ; . apud Gregorium
Nazian. Orar. 4 0 . prope finem, Cyrillum Hierof. Procatech. Se
Catech. 1. Fortunatum, atque alios. Huc adjungemus ab Ambro-
fio , fere quoties (àcramenti euchariftici mencionem fa c it , & (ane
facic non infrequcncem , pfalmum 4 1 . fed maxime z z . adhiberi.
Vide qux nos tomo fuper. ad Apologtam David priorem cap. iz .
num j9.ob(èrvamus.
* . Altare compofitum, hoc e ft, ornatum. Ecenim jam à primo
Ecclefix cxordlo, ut altaria facra biffinis pallis, velis, variis ex auro
atque argento donariis, cereis/floribus denique exornarentur, in
more fuifle auftores fune Opratus Milevit. lib- 6- Vifto r. de
Perfoq. lib. 1. Paulinus Noi. Poem. 14 de (ànfto Felice , Hieronymus
epift. ad Nepot. Auguflinus lib. z i . de Civit. Dei cap. 8,
Theodoretus lib. i l Hift. heelef. cap. 31. Se alii.