Parùm eft qùòcl pepercit, addidit quodA eia virtutum ? Claìnabat Salomon fondus ma- Pron.i
etiam in bello àoluit-occifum,Sc flebiliter deplo.
ravic di cens : "Montes qui e fits in Gelbeal, ñeque
-ros , ncque pluvia cadat fuper vos. Montes mort is ,
quotila hi ibi fublata efiprote elio potentinm,prote ilio
Saul. a Non efi unii us in oleo■ ò" Jhnguìne vulnera*
•toruni, & ex adipe belligcrantium. Sagittafonatba
-non efi reverfa retro, & gladi us Saul non efi re verju
s vacuus. Saul & fonath as Jpeciofidr carijjimi,
infeparabiles in vita fua , & in morte non funt
/ eparati. Super aquilas leviores , fuper leones po- B
tentions. ¡Tilia I f f acl plorate fuper Saul, qui vef-
'tiebat 'vos vefiimcnta coccínea cum ornamento vef-
tro, qui imponebat aurum fuper vefiimcnta vejha•.
¿puomodo ceciderunt potentes in media pugna ? fo nai
has in morte vulnerai us ell. Doleo in te ,frater
meusfonatha ¡jpeciofus mi hi valde. Ceciderat amor
tuus in me, ficut amor mulierurn. Jpuomodo ■cecide-
fun t potentes, & perierunt arma concupifcenda ? ■.
61. Quæ mater fie unicum defleret filium
gnum dr exiguum , & menfura duplices immunda
Juntc coram Domino. Supra quoque ait : Staterà ,
adultera , abominano efi^D omino , pond us antem
aquum accept abile efi illi.
C A P Ü T X.
"De fraude in omni contraffa fugicnda nonfolum in
politico jure c aut um effe, verum etiam in facrìs
litter is, utfojùe ac Gabaonìtarum patet ex empio.
66. X N omnibus igitur decora eft fides, jufti-
tia grata , menfura arquitatis jucunda*
Quid autem loquar de contradibus ceteris, ac
maxime de coemtione prardiorum, vel traniàc-
tionibus ^ atque padis? d Nonne formula: iunt,
* dolum malum abeile : eumque cujus dolus fue.
rit deprehenfus, duplici poena: òbnoxium fore ?
Ubique igitur honeftatis pneponderat confide-
ratio, qua: dolum excludit, fraudem ejicit. Unquemadmodum
hic deflevit inimicum > Quis C de rede generalem David propheta promût
gratia; audorem tantis proiequeretur laudibus,
quantis ifte profequutus eft infidiatorem capitis
fili? Quam pie doluit, quanto ingemuit af-
fedu « Aruerunt montes prophetico maledicto,
Se divina vis ftntentiam maledicentis iniplevit.
Icaque pro regia; necis fpedaculo ¡pcenam ele-
mentà i b i ver unt.
63. Quid verò fancto Nabuthe, qua;fuit calila
mortis,, nifi honeftatis contemplano? Nam
iententiam dicens : Nec fecitproximo fuo malum. H- 3-
Non folum * itaque in contradibus ( in quibus *
.etiam vitia eorum qua vetieant, prodi juben-
tur, ac nifi intimaverit venditor , quamvis in
jus emtoris tranicripferit, doli adione vacuan-
tur ) fed etiam generaliter * in omnibus dolus- *
abefigpdebet: aperienda fimplicitas, intimanda
veritas eft.
67. Veterem autem iftam de dolo non juriipecùm
áb eò vineam rex pofeeret, pecuniam da- D ri cor um formulam , fed patriarcharum iententurum
fe póllicens 3 indecorum pretium pro paterna
recuiavit hereditate., maluitque morte
declinare hujufinodi turpitudinem. Non mihiy in-
(\mt ^ faci at Dominus, ut dem tibi hereditatempa-
trummeorum-y hoc eft,tantum mihi opprobrium
non fiat, non permittat Deus tantum extorque-
ri flagitium. Non utique de vitibus dicit, neque
enim de vitibus cura eft D e o , neque de terreno
ipatiOjied de jure loquitur patrum. Potuituti.
tiam fcriptura divina eviaenter expreffit in libro
Teftamenti veteris, qui Jefiu Nave infcribitur.
Nam. cùm exiflet fama per populos, ficcatum
elle marein Hebraorum tranfitu,fluxiilè aquamt
de petra, de calo diurnam miniftrari alimo-
niam tot populi millibus abundantem , corruifle
muros Hierico facro tubarumc fono,idu, Se ulu-
latu plebis arietatos , Hethaorum quoque re-
gem victum, & iuipenfiim inlignouique adveil
poftie 9.
& H - .
que alteram vineam de vineis regis áccipere, & £ peramj Gabaonitæ metuentes validám manum,
•amiciiseile 5 in quo non mediocris fieculi hujus
ntilitäs aftimari folet: ied quod turpe erat, ju-
dicavit non videri utile : maluitque periculum
cum honeftate fubire, quam utilitatem cum op-
probrio: vulgarem utilitatem loquor, non illam
in qita etiam honeftatis gratia eft.
64. Denique 8c ipie rex potuit extorquere, fed
lmpudens arbitrabatur, fed occifum doluit. Dovenerunt
cum verfutia, fimulantes ie de terra
Ionginqua efie , diuque peregrinatos dirupifle
calciamenta, detrivijfe amiftus veftium, qua-
rum veterafcentium indicia monftrarent: cau-
iam autem tanti laboris, emerenda: pacis , Sc
ineundx cum Hebrads efie amicitiie cupidita-
tem: & cceperunt ab Jeiu N ave poicere, ut ie_
cum firmaret iocietatem. Et quia adhuc erac
minus quoque •> mulieris immanitatem, qua; ho- F ignarus locorum, atque incolarum infcius, non
cognovit fraudes eorum , neque Deum inter-
rogavit : fed cito credidit.
08. Adeo fanda erat illis temporibus fides eorum
, ut fallere aliquos polle non crederetur.
Quis hoc reprehendat in fandis, qui ceteros de
fuo affedu xftimant ; Sc quia ipfis amica eft ve.
ritas, mentiri neminem putant, fallere quid fit
* .C ic . l ib - j . Offic. pag. 396. lin. j . Atque ifte dolus mulus etiam
legibus erat vindicatus Sic. Item infra lin. jj. A c de jure quidem
fradiorum Sec duplicem focnam fubiret. Set,
* . Ibidem lin. 34. ¿¡uidquid enim inefi pr&dio v itii, id flatuerunt
. . . . praß are oportere Se c.
* . Ibidem pag. 397. lin. 6■ Ratio igitur hoc poflulat, ne quid infidioft
Sec. Item lin. Hi. Quintus quidem Scevola fideique bona munus
exifiimabat manure latifßme Sec. Item lin. ip . Nec vero in pradiia
folum ju s civile duBum ù natura Sec.
e. Ita mfl. fere ad unum : omnes autem edit, fono iclos, ulfft.
latu'Sec, fed iBu ad colliiionem lagenarum referendum eft.
neftatis immemor turpe antetulit lucrum, con.
gruo fupplicio pledendam annuntiavit.
<$5. Tur pis eft itaque * omnis fraus. Denique
etiam in rebus vilibus exiècrabilis eft ftater^e
fallacia , S c fraudulenta meniura. Si in foro re-
rum venalium, in ufu commerciorum fraus plec-
titur, poteftne irreprehenfibilis videri inter offia.
Ita m(T. plures ac potiores, quibus accedunt edit, nifi quod I
pra:fertur ,fed fanguine : alii vero aliquot, quafi non f i t unitus oleo & I
à fanguine vulneratorum■ •
b. Edit Rom. mulieris ofus immanitatem. mlT. autem aliquam- 1
multi, muliebris aufus immanitatem, alii denique majori numero, I
nec non edit. Amerb. atque Era. ut in contextu-
* . Cic- lib 3. Olfic. pag. 39.6. lin 19- ÌXumquam igitur efi utile j
peccare, quia femper efi turpe Sec.
c- Omnes edit, apud Deum : omnes m(T coram Domino, nonnulli, I
coram Dee.
d - In edit, omnibus habetut : Nonne honeßatis formula funt :
cuntftis vero mff. defidcratur honeßatis.
poflunt fuipedum habere quod non fiinc. Hinc
• Salomon ait: Innocens credit omni verbo. Non
vituperanda facilitas , fed laudanda bonitas.
H o c e s t i n n o c e n t e ^ efie ignorare quod
noceat : S c fi circumfcribitur ab aliquo • de omnibus
tarnen bene judicat, qui fidem efie in om.
nibus arbitrator.
69. Hac igitur mentis fua; devotione inclinar
tus ut crederei, teftamentum diipofiiit, pacem
dedit, confirmavit focietatem. Sed ubi in terras B
corum vcntum e ft , deprehenfa fraude , quod
cùm eflent finitimi,advenas ft efie fimulaverant,
circumfcriptum fe fe populus patrum indignari
ccepit. Jefus tarnen pacem quam dederat, revo-
candam non cenfuit ; quia firmata erat facra-
menti religione 5 ne dum alienam perfidiam ar-
gu it, fuam fidem folveret. Multavit tarnen eos
vilioris obfequio minifterii. Clementior ftnten-
tia, ftd diuturnior j manet enirn officiis poena veteris
aftutia;, hereditario in hunc diem minifte-C
rio deputata.
C A P U T X I .
Indtiffis per reticcntiam rhetoricam fraudum qua-
rumdam exemplüy cos atque alias omnes aperti us
in Scriptura damnari oftenditur.
70. NOn ego * in hereditatibus adeundis
digitorum a percuffiones, Sc nudi fuc-
ceftoris iàltationes notabo j 11am ha:c etiam vul- D
go notabilia: non fimulata: pifcationis compofi-
tas cppias, ut emtoris illiceretur affectus. Cur
enim tarn ftudiofiis luxuri^e ac deliciarum reper-
tus eft , ut hujufinodi fraudem pateretur ?
71. Quid mihi tradare de Syracufano filo amce.
no fecretoque feceflii, Sc de * Siculi hominis
callidi tate : qui cùm peregrinum h aliquem repe-
r iift t, cognito qùod cupidus eflèt hortorum ve-
nalium, ad coenam in hortos rogaverit : promi-
fiflè invitatum, poftridie veniflè : offen difie iilic E
magnam pifeatorum multitudinem , exquifitis
copiis adornatujn convivium , in proipedu coe-
nantium ante hortulos compofitos pifeatores,
ubi numquam ante jaciebant retia : unuiquifi.
quequod ceperat, certatim offerebat epulanri-
bus : fupr.a menfain pifees ingprebantur, oculos
recumbentium refilientes verberabant. Mirari
hoipes tantam copiam pifeiurn, tamtumque riu-
raerum cynabarum. Relponfum quierenti, aqua-
tionem illic elle, dulcis aqua; gratia inmimera- F
biles eo pifees convenire. Quid multa ? Pellexit
holpitem , ut fibi .ex-torqueret hoiios : vendere
volens cogitur, c pretium gravatus fufeipit.
72. Sequenti die ad horcos emtor cum amicis
venit, navigium nullum invenit. Per.contanti
num aliquàpifcatoribus eo efifet die feriarum Ìo-
leranitas, rQÌpondetur nulla, .nec umquam illic
* . Cic. lib. 3. Offic. pag. 398. lin. 7 . Itaquefi vir bonushabeat
nane vim, ut f i digitis concrepuerit . . . . . A t f i darei hanc vim M.
Graffo in foro ,mihi crede ,faltaret. Ponitur autem digitorum
percuiTìo.icu crepitus pro re viliffima j unde proverbiuin, digitórum
crepitu non emam.
.a. Vet..cdit..cum mir. Jongc plurimis , nudi, miT. aliquot, erudì,
fuccefforis falutationes : Rom- nudis fuccefforìbus faltationes. Melius
alii m(T.ut nos in textu.
* . ’G ic..lib. 3. Offic.:pag 393. lin. .3 0. Caius Cantus eques Roma-
nus.. . . cum fe Syracujas ottundi cst/tfa, non negotiandi See.
b. Era. & icq. edit, cum mff, duobus , iifquc rccentioribus, Vromiprxter
hefternum diem pifeari folitós. Quani
hic redarguendi haberet audoritatem doli, qui
tam turpe captarit aucupiumdeliciarum ? Q u 1
e ni m alterum peccati arguir, ipft d peccato
debet alienus efie. Non ergo hujufinodi nugas
ego in hanc Ecclefiafticje cenfionis audorita-
tem vocabo,qu^ generaliter condemnat orni
nem lucri turpis appetentiam, brevique fermo^.
nis compendio excludit levitatem ac verfutiam.
73* N am de ilio quid loquar, qui de eo * tefta-
mento quod ab aliis licer fadiim , falfum tarnen
cognoverit, hereditatem fibi aut legatum vindi--
c e t , Se lucritm qunrat alieno crimine ; cùm
etiam leges publica; eum qui feiens fallo utitur,
tamquam reum facinoris adftringant ? Regula
auteii],juftitia; manifefta eft,quod à vero declinare
virum non deceat bonum , nec damno
injufto afficere quemquam , nec doli aliquid ad-
nedere, ftaudiive componere.
7 4 Quid evidentius eo quod Ananias y qui
fraudavit de pretio agri fui, quem jpfe vendide-
rat, Se portionem pretii tamquam fummo: totius
numerum ante pedes pofuit apoftolorum , ficut
reus fraudis interiit ? Licuit utique illi nihil offerte
, Se hoc fine fraude feciffet. Sed quia fraudem
admifeuit, non liberalitatis gratiam reportavit,
ièd fallacio pcenam exfolvir.
75. Et Dominus in Evangelio c.um dolo acce-
dentesrepudiabat, dicens : Vulpes foveas habent-.
quoniam in fimplicitate cordis, &innocentia
nos jùb.et vivere. David quoque ait : sicut nova-
cula acuta fecifii dolum 5 ncqui rio arguens prodi-
torem, eo quod inftrumentum hujufinodi ad
hominis adhibetur ornatura , Se plerumque ulcerar
? Si quis igitur protendat gratiam, Se dolum
nedat proditoris exemplo, ut4 eum quem
AB- j . i .
&féqx
Pfal. pi. 4«
proteggere debeat, prodat ad mortem 3 inftru- 1
menti iftius comparatione cenfetur, quod ebrio 5
mentis i , titubantis vitiomanus vulnerare con- 1
fuevic. Sicut ifte malitio ebrius vino , per fu_
nefto proditionis indicium Abimelech facerdo-
ti necein detulit, eó.quod Prophetam hofpitio
recepiffet, quem rex invidia: accenfus ftimuiis
perftqueb^tur.
C A P U T X I I .
N ih il promìitendum quodfit inboneflum, necfi quid
j/jjufium juraver.is , id obfcrvandim ; contra
quam pece affe H erodes dcmonjhatur. Culpatur
etiamvotumalephthe nuncupattim, itemquealia
omnia qua fibi exfolvi Deus nolit. Denique filia
ejufdem Iephthe cum duobus Vytbagorais componiti^
ac praponitur.
7 6 . T “^ Uruin i.gitur ac fincerum oportet eflè
affedum , ut unuiquiique fiinplicem 1
ftrmonem proferat, vas iùum in iànditate pofi c
fideat, nec fratrem circumfcriptione verborum
inducat , * nihil promittat inhoneitum ; ac.fi
f i t intlitatuspofiridie fe venire, veniens offendit Sci.
c Amerb. Se mff. non pauci, rogatusfufeipit : alia: editi gretvatim,
mff. gravatus fufeipit.
■*. Cic. lib. j . Offic. pag. 39/ .din. 41. L. Mimtii Safilu Jocuple-
tis hominis falfum teflamentum quidam e Grecia See.
V n u f
d. Sic m ff magno confèniu, il unum aut alterum cxceperis, ubi
ficut Se in edit, legitur Doechproditoris . . . . quem celare & protegert
debeat.
* . Cic. lib-3.-Offic. pag. 4 o o . fin. 4 7 . Quid fifapiens rógatùsf it
ab eo , qui eum heredem faciat. , . . ut antequam hereditatem adeaf,
luce.palam in-foro faltet Sec.