t A t> O T I.
'Catholicam ßdem d gentilium, Judxòrum, ac hx-
reticorum errorìbus dìfiinguit : expofitoque vo-
cnm Dei & Domini figniflc atu , per fonar um d i f
crimen, dr natura unitatem demonfirat : quam
dim fepafant Arrìani , non tres Deos tantum
inducimi, fed etiam Trinitatis regnum def-
truurtt.
6.
Alias
C a v . I I .
A 8c Filium 8c Spiritum iah&urrt confitemur -j itä
uc in Trinitate perfecta £c plenitudö fit divini-
tatis ■* 8c unitas poteilatis. „
H. Omne regnum in fedivifum facile deßruetur, Matth,i
Dominus, hoc dicit. Non ergo divilum eil
regnum Trinitatis; Si ergo diviium hon eil *
unum eil j quod enim ünüm non eil-, divifiim
eil. * Tale ergo regnum efle cupiunt Trinitatis* *
A quod divifione füi facile deftruatiir. Immö
Dfertio autemnoilræ fidei faxe eil-, ut . quia I nön I pöteil deftrui*j cönftat hon eile diviununi
DeumeiTe dicamus i neque, utß fuhr. Non enim dividitur unitas, nec feinditur *
gentes, Filium feparemus: neque ut judai * na-
tum ex Patre ante témpora* 8c ex Virgine pöC
tea editum denegemus: neque ut * Sabellius,
Patrem confundamus 8c Verbum * ut eumdem
Patrem adferamüs 8c Filium:neque ut Photinus*
initium Filii ex Virgine difputemus : neque ut
Arrius* plures credehdo 8c diifimiles pocefta-
te s , plures deos gentili errore faciamus 3 quia
feriptum e il: A u d i, ifrael, dominus Deus tuus,
Deus unus eß. C
7. Deus enim 8c Dominus nomen magnifiten
da: , nomen eil poteílatis, ficut ipfe dicit:
b Dominus nomen eß mihi'. Et ficut alibi Pro-
• pheta adferit: Dominus omnipotens nomen eft ei.
Dominus ergo 8c Deus vel quod dominetur
ómnibus * vel quod ipeclet ömnia, 8c timea-
‘ tur á c’unclis.
8. Si ergo unus Deus*c uhuhi nomen * pö-
teilas üna eil Trinitatis; Denique ipie dicit:
8c ideo nec còrruptela fübditur,hec atati'.
C A P U T I I .
Imperatorem adßdei z.elum exhortatus\ ab ea qux
Chrifto cum Patre ine fl", voluntatis atque operations
unitate ipfum Deum effe oßendit. Qua-
propter expoßtis divinis adtributis , eadem
Christo etiam convenire aßirmat : cujus prxter-
ea variaa appellationes profequutus , its Jub-
ßantialem unitatem perfonalemque dißinStionem
probari docet ; tum exemplis aliquot ad expli-
candam unitatem illam adduci i s , negai ¿liter
Dei unitatem defendi poffe.
iz.TW T On quicumque, inquit, mihi dicit : Dò- Sixtth.
I mine, domine, intrabìt in regnum calo- n .
rum. Non ergo perfuncloria fides debet eile,
imperator Auguile 5 feriptum eil enim : zelus
domus tua comedit me. Itaqùe fideli fpiritu 8c
mente devota Jefum dominum invocemus*
Tful6%
I te , bapti^ate gentes in nomine Patris & F ilii & D Deum efle credamus *uc in nomine ejus quid-
Spiritus fantfi. ln nomine utique, non in no- quid a patre petimus, impetremus, Pater enim
minibus; ie per Filium vult rogari * Filius vult rogari
9. Ipfe etiam dicit: Ego & Pater unumfitmus. Patrem.
Vitum dixit* ne fiat diieretio poteilads 8c na- 13. Concbrdat pietatis gratia , nec virtutis
tune: fumns addidit, ut Patrem Filiumque eog- facta difcordant. Qiuecumque enim Pater fanofeas
j quod perfectus Pater perfectum Filium c it , eadem 8c Filius rheit fimiliter. Et fimiliter
genuifle credatur: 8c Pater St Filius unum fintj facit^ 8c eadem facit Filius: fed vult rogari Panon
confufione perfona:, fed unitate naturan trem ih eo 5 qüod ipfe fadurus eit -y uti hon iiii-
10. Unum ero-ö Deum , non duos aut tres poflibilitatis indieiüm' fed unitatem poteilatis
deos dicimus 5 uc impia Arrianorum harrefis E agnofca.s. jure igitur adbrandüs atque venedum
crimihatur, incurrit. Tres enim deos di- randus eil Dei Filius, qui mundum divinitate
c it, qiii divinitatem feparat Trinitatis j ctim
Dominus dicendo: Ite ± bapti%ate gentes in nomine
Patris dt PUH & Spiritus Jandti, unius efle
Trinitatem poteilatis oilenderit; Nos Patrem
* . Pra-’cipuarum hxrcfum jn Trinitatem divinafque perfonas I
auctores memorat Ämbrofius, Sabellium, Photinum atque Arrium. |
Primus, Eufebio teile lib- 7 - Hiftor; cap. 6- criorcs Ptokmaide in J
urbe Pentapolcos eirciter annum 1J 7. fpargere ccfepit. Döcebat
aucem in Deounam rantumefle pcrfonanijicd tribus diverfis nomi- |
nibus cam cfferri,uc auftorcs funt Epiphanius H&refi 6 1 . Bafiiius I
epift. C4. Philaftrjus, Auguftinüs, atque alii. Photinus ex Gaiatia I
provincia natus Sirmicenfisfaftus eft cpifcopus quemadmodum à I
nobis in Jib. j- Comment. in Luc am num- 4 . nofatum fuit. Iscùm I
dòhnnam & eloquenciam iingularem libi comparaflct, nova dog- I
mata vulgareaggreflus eft anno circiter34j.Negabat porro Chnl- I
tum Maria priorein cxfticiiTe, ex qua & joiepho ipfum conjugali I
cougrcflu, ut Marius Mcrcatorprodidit, natum blafphemabat. Un- I
de cum hicapud Ambrofium Photinus refertuv dicere Dei Filium I
ex Virgine ortum cepifte, aut ex Marin Virgine apud Epiphanium, I
id per quamdam licentiam accipiendum eft, ut cùm Virgilius Eg). 6. |
Paliphaen trium liberorum parentem virginem vocat,auc veriusper I
anconomaliam ,u t folicinominis honore non privetur. Addit autem |
Epiphanius Photinum, ctim urgerctur, diccrc iölitum : E rat in l'à- I
tre Virbum» fed nondum erat FiliUs. . . . quodfiliui non exiflerct, fed id 1
ipfum folum 1 cui filii nomen erat aliqunndotribuendüm & c. Qnibus I
quidem videtur Verbi setcrnjtatcm divinitatemque non negare. Inde j
eft fortaffe quod Auguftimis Hxrefi 4 4 ciini dixiflet Photiniißi I
Paulo Sàmof. à quo initium Chrifto ex virgine tribuebatur, fimilin
credidijj'e, continuo addit. Sccundum aliquia tarnen adverfatus ei di- \
cii/ir.Et hac rarione Garncrii conjeCtura confirmari ntjn raaie poflet, !
nifi adièruifiet Photinum e/toVo-iV fidem conftanter teuuiftc. Sic etiam I
foci PP. qui inviccm contrarii apparent,concUiabuntur. Namquc ubi j
fua condidic ^ 8c noitrüm pietate fua informavic
affeclum;
14. Ec ideo boiiiim Deuni ^ fempiterhum *
perfeclum , omnipotentem j verum debemus
I cradirur negatüm ab eo Verbum confubftantiale e ilè, hoc ad veratri
ipfius.ppinionem cric referendum ; ubi vero eidem adetibui opportuni
videtur, illud intelligi de lecunda rciponfione àd quam coachis
confugicbat , poterit. Con(iile-fis cumdem Garncrium Differì, r. de
Herrf. & lib LI e f i oriti: & , uccognoicas quse rationes contra euni Ifaciunr, Alexandrum.' Q uod autem fuperioribus duobus hxreticis
Arrium jungic, cùm to to h o c opere impiignetur ejùs hxrciis, d<5
ipfo a£lum eft in Prxfationc. Ib- Huic & (èquenti Scripturx textui poft voccm Dominus Ronì.
editi adjeccrat, Deus, qua; in aliisac miTdefideratur. Quodauteni
ad etymologias infra pofitas,prima plana eft : altera vero deducituc
I videre, quam. indicai Gregorios NyiT. ad Ablavium;
j Bafiiius cpift. 14 i . Dionyfius, Damaicenus & alii : tenia demum
à voce ¿ics qux mctum fignificat, quod Deus tirhoreiri incutiat ; Iundc Petronius atque Statius, Primus in orbe Deos fecit timor. Vide
Volili Btymol. ad earn diÄioncm.
c. Ita mlT. plures ac potiores : alii nonnulli , unum nomen po- Ì teftatis > unum Trinitatis ,-aliqui tandem cunftxque edit, unum nomen
, una poteflas, una Triniteli. Infra vero Rom. edit, fo la ;
inique a it, non in nominibus -, ut unitas eßentie. oftendatur : per trita
j vero qua fuppofùit, tres epe perfonas declaravit. Q u x quidem unde
I petita fuerint, nec dum comportimi.
I * . Divisa videlicet natura dividitùr quoque poteftas, ac proinde
¡.minor fit. Hinc illud celebre diftum Tertulliani : Deus , f i non units
I I e ß , non eß. Eleganter etiam Gregorius Nazian. Carm. j .
I imt ì/jjì, ksif mfim r drap^oi Ma'idi».. SiÌQts 3’ c . 11 r 'Gkl AÓVli
Z n iv t'f rià Biónifts irjìs 7n\<ì*f%>t tusyti
credere
prederei, ut ih Lege àccepimus 8c próplie'tis, k.IEgyptus, di' mercatu's JEthiopum dr Sebaijh : viri
icripturifque divihis ceteris, qirih fine his Deus excelfi ad te tranfibunt, dr tui erunt firv i ¡dr pofi
hon eil. Noh pöteil enim bonus noii efle, qui te fìiqucntur alligati viheulis, df adorabunt te, d*
Deus e ìl, euni in natura D ei plenitudo boni-- ‘ ' ' - 1
tatis fit • heque ex tèmpore Deus poteil eflè,
qui fecit tempora : neque pöteil imperfeclus
Deus eilè 5 qui enim minor eil s imperfeclus
utique eil, cui defit aliquid ^ quo majori poifit
aquari. H a c igitur fidei predicano : Deus ma-
lus non eil Deó inipoifibile nihil eft : Deus
E/Ä.4/.T4.
in te deprecabuntur ; quoniam in te eß Deus , dr
non eß Deus prater te. Tu enim es Deus , dt ne f l
ciebamus, Deus iflrael.
2,1. Audi propheticam vocem: In t e , inquit s
eß Deus , dr no& eß Dens prater te. Qhomodo
höc iecundum Arrianos eonvenit? Necefle eft
negent aut Patris 'aut Filii divinitatem, nifi
temporalis hon eft , Detis minor non eft. a Si ß ejufdem divinitatis crediderint unitatem
fallor, redarguant; n . in t e , inquit^¡e ß Deus} quohiam^‘in Filió ióhan.g ;
Löh an. 14.
15. Quia igitur Deus Ghriftus ; 8c bonus Pater. Scriptum eft enim -. Pater qui in me mahtiquCi,
8c önlhipotens, 8c fempiternus, 8c per- net, ipfle loquitur * 8c : Qpera qua ego facto, dr ipfe
feilus, 8c verits eft 5 hac enim in natura divi- facit. Sed 8c alibi in Patre Filius eft, qui dicit•:
nicatis fufth Aut igitur negent naturalo divi- Ego in Patre , dr Pater in ine eß. Diflolvant fl
nitatis ih Chrifto, aut qua divina natura íunt, poifiint hanc natura proprietatem , 8c operis
£)eo negare non poflimt. unitatem.
16. Certe ne quis poifit erràre ^ feejuatur ea 23. Deus igitur in Deo eft, fed hon duo diiquibus
feriptura fancta , ut intelligere poffi- feriptum eft enim , quia unus Deus :8c Dominus
mùs Filium > fignificavit. Verbum dicitur, Fi- C in Domino, ied non duo Domini j quia æque
lius. dicitur«, Dei virtus dicitur > dicitur Dei fa. feriptum eft : N'olite duobus Doniinis fervire. Et
pientia.* Y er^um i quia immaeulatus : virtus , Lex dicit: Audi ifrael, dominus Deus tuus Dcuis
quia perfeftus • Filiüs, quia genitus ex Patre:
fapientia, bquia unum cum Patre, unum ater-
nitate, uhum divinitate^ Non enim Pater ipie-j
qui Filius : ièd inter Patrem 8c Filium generà-
tionis eXprefla diftincllo eft; ur ex Deo Deus,
ex manente manens., plenus è pleno fit.
17. Non lüiit igitur hac nuda hoinina : fed
unus eß. Et utique in eodem eft Teftamento :
Pluit Dominus d Domino. Dominus -, inquit, d Domino
pluit : Sic Sc in Genefi habes : Et dix it
Deus, dr fe c it Deus i 8c infra : E t fe c it Deus hominem
ad imafincm Dei 3 fed tarnen non duo dii |
ièd unus Deus fecit-. Utrobique igitur unitas
operationis lèrvatur 8c nominis-. Nam utique
operatricis virtutis indicia ; eft èriim plenitudo ® cùm legimus , Deus ex Deo 3 non duòs deos
divinitatis in Patre, eft plenitudo divinitatis ih; dicimus.
Filio, non diferepans 3 fèd una diyinitas. Nec
confufum ^ quod ùrium eft* ne'e multiplex-, quod
indifFerens.
18; Etenim fi omnium credentium , ficiit
fcriptum eft,erat anima una 8c coi- unum : fi
omnis qui adharet Domino, uniisfpiritus eft*
• irt Apoftolus dixit : fi vir 8c uxor in carne una
fimt: fi omnés homines, quantum ad naturani
-24. Denique habesìn Pfalmo quadragefimò
quarto, quod 8cDeum Patrem dixit Propheta,
8c Deùm Filium declaravit 3 dicens : Sedes tua,
Dcnsfìn fecidum ftcu li ; 8c infra : 'Vnxit te Deus
Deus tuus oleo latiti* pra confirtibus tuts. Deus
eìl qui ungit, 8c Deus qui ièciindum cameni 1111-
gitur Dei Filius* Deniquequos habet undionis
lùa Chriftus nifi in carne coniortes ? Vides igi-
Dtut.6. 4.
Matth. 6.
MDeut.
6. 4 .
Gen. i f .
Gen. i .
& i 6.
íy^-44-7'
pertinet , unius fubftantiæ funius i fi hoc de ^ tur quia DeusàDeo undus : fed in adiumtione
humanis Scriptúra dicit 3 quia multi ühum funt-,
quorum hfilla pótéft efle cum divinis comparado
; quaiito magis Pater 8c Filius divinitaré
unum funt, ubi hec fubftantia nec voluntatis
hila eft differential
19. Nanique alitér quómbdo úniim/ Deum
dicemus ? Diverfitas plures facit * unitas potefi
taris excludit numeri quancitatem 3 quia unitas
natura undus humana Dei Filius defignatür-,
nec Legis forma violatur,
25. Et hîcergo cùm dicitur: Pluit Dominus d
Domino * unitatem divinitatis agnofee. Operadonis
enim unitas non facit pluralem divinitatem
* ficut ipfe Dominus oftendit * dicens : Cre- :
dite mihi, quia ego in Pâtre ,dr Petter in me : alio-
quin v e l propter -opéra ipfa crédité. Et hîc adnumerus
non eft, fed hæc omnium ipfa princr- vertimus quod unitatem divinitatis per uhita-
piüm eft-. F tem operum defignaveric.
C A P U T ÌIÌ*
Patris ac Filii unitatem Scripture teßlrnoniis probat,
dr primo Efaix locum aliorum comp arati one
ita illufiràt, ut nulLamd Vatrts natura in Filio
ineffe differenti am adflrnat, nifi quantum ad
carnem 5 ac proinde imam ' ufriufque deitatem
effe. Quod ubi auiloritate Baruch conßrmatum
■ eß,ßdcm prophetìs hac in re haben dam tradir.
i Ùantani vero fcripturà diviha Patris
_ n [ 8c Filii fecundum. divinitatem expreil
ferir unitàtem , proplietica teftantur oracula.
Sic enim dicit Dominus iabaoth : Laboravìt
M S Eotlcm- fènfii D. T h . 1. p. q.
inquit, immateriallter genitus, dicitur
S. Ambr. Tom. I L
a. i . ad ) . ut oßendutur,
Verbum.
2Ó-. Ut autem una deitas 8c Patris 8c Filii -,
Se una dominano probàretur * ne genrilis aut
Judaica impietads incurreremus errore'm, pro-
videns Apoftolus* quid iequi debereimis oiten-
dit dicens : ZJnus Deus Patera ex quo omnia , dr
nos in ipfe-.dr unus dominus -feflts Chriflus , per
quem omnia-, dr nosper ipfnm. Sicut enim unum
diCendó dominum Jéiùm Chriftum , Patrem
dòminum non negavit * ita unum dicendo
Deum Patrem -* aque à deitatis ventate nec
Filium ieparavit. Unde nec pluralitatem divi—
nitalis * led Unitatem poteilatis öftehdit 3 quia
8c in dominatione divinicas * 8cin divinitate dó-
minatus eft * ficut fcriptiim eli : Sci tote quoniam
MIT.aliquot, Si fallo ,
-fidi 99 }
b. Nonnulli mfl. pro uhum tei habent %
F f
Ì l i
i l
f i l »
l l i l iIIlI®i
li I bM Ì i