'■dico. Quis enim hoc ,'fùfi quos ipiè Filius élegit:J
-Dei ? N on prophetarum gratiam, non vircu-
tem evangeliftarum,non paftoriun circumipec-
tionem •: fed tantummodo 'intenrionem Se dili-
-gentiam circa fcripturas divinas opto adfequi,
quam ultimam pofuit Apoftolus inter officia
ian&orum : Se hanc ipfam ut docendi ftudio
poifim difcere. Unus enim verus magifter eft,
qui iolus non didicit quod omnes doceret : homines
aittem difcunt prius quod doceant, Se ab
ilio accipiunt quod aliis tradant.
4. Quodme ipfum quidem mihi accidit. Ego
enim raptus de tribunalibus atque adminiftra-
** tionis * infulis ad facerdotium, do cere vos cce-
;pi, quod ipfe non didici. Itaque fadum eli ut
prius docere inciperem, quam difcere. Difcen-
dum igitur mihi fimul Se docendum eft 3 quo-
a niam non vacavit ante a difcere.
C A P u T I 1-
1A ulti f le x loquendo incur ri perìcultm ¡cujus reme- '
di/m Scrittura in filentio demon fir at effe pofitum.
•j. Uid autem pra: ceteris debemus difcere,
V j quam tacere, ut poifimiis loqui: ne prius
me vtìx condemnet mea, quarti abfolvat aliena j
Matth.n. fcriptum eft ènim : Ex verbis tuts condemnaberìs.
W- QA d opus eft igitur ut properes periculum fuf.
cipere condemnations,loquendo 3 cùm tacendo
poifis effetutior? Q-u am p lu R .e s vidi lo-
'quendo peccatum inciffiffè, vix quemquam tacendo
; ideoque tacere noflè quam loqui diffi- ;
•cilius eft. Scio loqui plèrofque, cùm tacere ne£
‘ciant. Rarum eft tacere quemquam, cùm fibi loqui
nihil profit. Sapiens eft ergo qui novit tace-
■Efitì.-j0.4. re. Denique Sapientia Dei dixit : Dominus dedit
mihiìinguam erudìtìonìs, quando oporteat fermo-
nem dicere, Merito ergo iàpiens qui à Domino
accipit, quo tempore ubi loquendum fit. Unde
Ecdi. 10. bene ait Scriptura : Homo fapiens tacebit ufque
7- ad tempus. -
6. Ideo iancti Domini, qui fcirent quia vox
b hominis plerumque b peccati anfiuntiatio e ft ,
Se initium erroris humani, fermo eft hominis,
amabant tacere. Denique ianctus Domini ait :
pfai. js .i. D ix i, cußodiam v i as meas , ut non delinquam in
lingua mea. Sciebat enim Se legerat divina: effe
fob. j. 11. protectionis, ut homo à lingua fiia flagello abf.
conderetur, & a cònfcientia fiia teftimonio.
Verberamur enim tacito cogitationis noftra
opprobrio, Se judicio confcientia : verberamur
etiam vocis noftra verberè, cùm loquimur ea
quorum fono caditur animus riofter, Sc mens
coniauciatur. Quis autem eft qui mundum cor
■à peccatoriim haEèat colluvione, aut non de- '
linquat in lingua fua ? Et ideo quia neminem vi-
debat fanduiti os fèrvare pofle ab immunditia
fermonis , ipfe fibi filentio legem impofiiit in-.
* . Infula erat capitis omamentum è lanco {ilo , quod non iblum
magiftratibus convenicbat, led etiam fupplicibus oratoribus, lacer-
dotìbus , irnmo vero & victimis ipfis. Quod porro Ambrolius rap-
tum (è à tribunalibus, ad facerdotium d ic it, id fufius explicat Paulinus
in ejus vita ; unde camdcm remain poftea mutuati funt.
a. Omnes edit, poft verbum , difcere ,-lic profcquuntur : Et qtian-
tumlibet qtiifque profecerit, nemo eft qui doceri non egeat, dttm vivit.
Scd cùm iftl.xc omnino in miT- deiiderentur, fi Laudinum unum
«xcipias, at v ix edit, iplis antiquiorem, nec paucis intcrpolatum
liujùfce mòdi laciniis ; manifeftum eft non aliud nifi marginalem
aliquam coiarn effe, quar incogitantcr in textum induéba eft.
nocentiie j ut tacendo culpam declinaret,quam
vix effligere poffet loquendo.
7. Audiamus ergo cautionis magiftrum : D ix iy
cußodiam vias meas ; hoc e ft , dixi mihi, tacito
cogitationis priecepto indixi mihi, ut cuftodi-
rem vias meas. Alise funt via: quas debemus iè-
q u i, alia: quas cuftodire : ièqui vias Domini,
cuftodire noftras y ne in culpam dirigant. Potes
autem cuftodire, fi non cito loquaris. Lex dicit:
Audi lßrael dominum De um tuum. Non dixit, lo- Deut. 6. j .
quere 5 fed audi. Ideo Èva lapfa eft, quia locuta
eft viro, quod non audierat à domino D eo ilio.
Prima vox Dei dicit tibi : Audi. c Si audias, cufi t
todis viàs tuas : Se fi lapfus es-, cito corrigis. in pfai. m.9.
quo enim corrigit juvenior viam fu am, nifi in cu f i
todiendo verb a Domini ? Tace ergo prius, & audi
^ ut non delinquas in lingua tua.
8. Grave malum ut aliquis ore iuo condem-
•necur. Etenim fi pro otioio verbo reddetunuf- Matth.n.
qùifque rationem, quartto magis pro verbo im- 5 6'
! puritatis Se turpitudinis ? Graviora enim fune
verba prxcipitationis quam otiofa. Ergo fi pro
otioio verbo ratio pofeitur , quanto magis pro
ièrmone iihpietatis pcena exfolvitur ì
C A P U T D I I.
Non perpetutiw nec otiofium effe debere filentium i
& quo fatto cufiodia cordi ac ori contra inor-
dinatos ajfettus adhibenda fit.
9. Uid igitur ? Mutos nos effe oportet?
1 V / Minime. Eft enim tempus tacendi ¿.Se EecUf. j. ^
eft tempus loquendi. Deinde fi pro otioio verbo
reddimus rationem, videamus ne reddamus
Se pro otiofo filentio. Eft enim Se negotiofum
filentium 5 ut erat Sufanna:, qua: plusegit ta- Dan. ij.j.
cendo , quam fi effèt locuta. Tacendo enim
. apud homines, locuta eft Deo : nec ullum ma-
jus indicium fiià: caftitatis invenit, quam filentium.
Confcientia loquebatur, ubi vox non
audiebatur : nec quxrebaf pro fe hominum ju-
i; dicium, qua: habebat E)omini teftimonium. A b .
ilio igitur volebat abfolvi i quem fciebàt nullò
modo pofle falli. Ipfe Dominus in Evangelio Matih, k ,
tacens operabatur * falutem hominum, Refte 6}t ,
ergo David non filentium fibi indixit perpe- ^
tuum, ièd cuftodiam:
10. Guftodiamus ergo cor noftrum, cuftodia-
mus os noftrum 5 utrumque enim fcriptum eft :
h ic, ut os cuftodiamus, alibi tibi dicitur : Omni Prov. 4. ij,
cufiodia ferva cor tuum. Si cuftodiebat David,
1 tu non cuftodies ? Si 'immunda labia habebat
Eiaias, qui dixit : 0 mifeer ego, quoniam compiine- Efai. 6.
tus fium , quia cum firn homo, & immunda labia
habe am : fi Propheta Domini immunda habebat
labia, quomodo nos munda habemus ?
11. Et cu i, nifi unicuique noftrum fcriptum'
eft: Sepipofieffionem tuam fipinis & argentum Eeeli. it.
b. Ve t. edit cum mil", aliquot , peccati annuntia eft : cxdem edit. ;
in margine, ac Rom. in texru cummf. uno vel altero, peccato adjunct
a eft: alii cod. frequenriflimi nobifcumfaciunt.
c. Ita mlT. exceptis tribus , quorum unus le g it , cuftodias, alter
autem , cito.corrigas. Edit, vero cum mf. Full. S i audit, cuftodis,
( Rom. & Full, cuftodi ) vias tuas : & f t lapfus es, cito corrige. Infra ’
autem ubi ex mil’ fere omnibus repofuimus, u t non delinquas : edit*,
cum paucis mil’ iegunt, & non delinques.
d- Scripti cod. magno numero, falutem omnium", aliqui tauten Ss.
omnes ziix-faluttm hominum.
é aurum tuum Ûign, dr cri t * f i t ofiium dr vtc- A dicet, & iheffe diáis fuis ftimiílos "iracundix : ite
t /m -A v "ntpvnit t u i e iu.rravn ai»f l . i t c tern, & "•Verbis tuis jugum & ftateram ? Poflèflìo Y fl . ■ • . . . .
tua mens tua eft : aurum tuum cor tuum eft :
argentum tuum eloquium tuum eft : Eloquio,
Domini, eloquio cafta, argentum ime examinatum.
Bona etiam poflèflìo mens bona. Denique pofi
ièflìo pretioià homo mundus. Sepi ergo hanc
poflèflìonem, & circumvallatb cogitatibnibus,
munito afpinis, follicitudinibus 3 ne in eàm ir-
ruant, Se captivam ducant irrationabiles corfermo
poftremo qui commendare interiora de-
bet, vitium aliqilod eife in moribus, aperiat Se
pròdat.
iy. Tunc enim maxime infidiatur adverià-
rius, quando videt nobis paifiones aliquas generari
: tunc fòmites mo’vec, Iaqueos parat. Ùn-
de non immerifco, ficut audifti hodie le g i, Propheta
dicit : fipuia ipfe c liberavitme de laqueo ve- prai
nantium & à verbo afeeró. Symmachus irritatioçoris
paffionês, neincurfent graves, ne è nis verbum dixic , aíii perWbatioùis. Laqueus
diripiant vindemiam ejus , tranièuntes viam.
Cuftòdi interiorem hominem tuum. Nolieùm
quafi vilem negligere ac faftidire, quia pretiòik
poflèflìo eft. Et merito pretioià, cujus fruftus
non caducus Se temporalis, ièd ftabilis atque
alterna: falutis eft. Cole ergo poflèflìonem tuam,
Kit fine tibi agriw
ii. Alliga iermonem tuum, ne lu^uriet, iiè
lafcivlat , Sè multiloquio peccata fibi colligar.
adverfarii eft fermò nofter : fed etiam ipfe non
mitius adverfarius nò bis. Loquimur pier umquè
quod excipiar inimiciis , Se quafi noftro gladio
nos vulneret. Quanto toleràbil'ilis eft alienò
gladio, quam noftro perire ?
16. E&plófat ergo adveriài-ius noftra àrnià,
^ Se concutit fiia téla. Si viderit moveri me, in-
ièrit actileos iùos -, ut ièminaria jurgiorum exci-
tet. Si emiièro verbum indecorum , laqueum
Sic ,reftriitiory& ripis fms coerceàtur. Cito io. c füum flringit. Interdüm toilii quafi efcaiiipro.
turn colligit amnis exùndans. Alliga fenfum
tuum, non fit remiifiis ac defluus •, ne dicatur
de te ì Non efi malagma apponere , ne que oleum,
ncque alligaturam. Habet íuas habeñas mentis
iòbrietas, quibus regitur Se gubernatur-.
■13. Sit ori tuo oftium, ut claudatur ubi oportet
: Se obièretur diligentius • ne quis in iracun-
diam excitet vocem tuam, Se contumeliam re-
pendas contumelia:. Audifti hodie leclum : Jrafe
cimini & nolite peccare. c Ergo etfi irafeimur, p)
quia affedus naturæ e ft, non poteftatis 3 malum
iermonem non proferamus de ore noftro , nè
in culpam ruamus : fed jugum fit verbis 'tuis Se
ftatera, hoc e ft, humilitas atque mehilira 3 ut
lingua tua menti fubdita fît. Reftringatur ha^
benæ vinculis, frænos habeat fiios -, quibus re=-
vocari poflìt ad menfiiram : ièrmones proférât
libra examinaros juftitiæ j ut fit gravitas in fèn-
iu >, in fermohe pondus , atque in verbis modus.
C A P U T Í V,
Eadem cufiodia profpicitur, ne àpravis motibus yfed
À retta, ratione prode at oratio : in quapotifilmum
■
nobis Diabolus infidiatur.
enim d os fiium, Se retiiiendo linguam fiiam ,
nec prius loquendo quam interroger, Se expen- *4. Æc fi cuftodiat aliquis -, fit mitis -,
Ä Ä manfuetus -, modeftus-. Cuftodiendó
ponit vindicte poffibilitatem ¡ ut dum vindica,ri|’
cupio, ipiè me infcrani laqùeò, Sc no dum mortis
adftringam rtiihi. Si quis ergo h im Sd v e r-
fariùm fentit prxferifèm ef lètunc magis cuffiò-
diam adhibere debet ori fuo, ne det locum ad-,
verfarioó fed non multi hune Vident.
fc A P Ú T V.
Contra v i jtbìUm etiam advcrjarìum , cum nos ini
fiigat. utendum filentio, cujus unius ope Jùfe-
riorés evadìmus .d r bumilitatem qua exbibendtt
adversas omnes -, coycJèrvamus\
B Ç B etiam file cavendùs e ft , qui videri
t j poteft, quicumque irritât , quicumqùè
iìicita.t, quicumque exafpérat ¡ quicumque ina
cendvaiuxuriæ auc liludinis iùggerit. Quando
ergo aliquis nòbis Cqiiyiciatur, lacci,'ìt, ac! vio-
lentiam provocar, ad jurgimn vocat : ti:nc iìlcn-
E tium exerce|mus, rune muti fieri non erubeil.
camus. Péccatòr efi: enim qui nos provocat ¡ qui
injuriam fàcit, ft no» fimiles fui fieri defiderat.
t§. Denique fi taceas,-fi diffimùles, folet di-
¿ere : Quid tàçes > Loquere, fi audes. Sed non-
àudèsfmutus e s , elinguèm te Fecit Si ergo ta.
ceas, plus rumpitur : vicfcum iè fe pvitat, irrifum
pofthabitum atque illufum. ài reipondeas fu’
periorem fe fitìum atbitratur ¡.quia parent’ ina
. venit, Si enim taceàs, dicétur: Ille conviciatus
dat atque ex‘aminet_verba fua,fi dtptedumltB F eft . hunt tontemfit ifte, Si referas cbntumï
fi dicendum adverfus hunc, fi tempus fermonis
hujus eft: is profedo exercet modeftiam , ac
maniuetudinem, Sc patiehtiam 3 ut non ex indi-
gnatione Se ira in iermonem erumpat, non ali-
cujus paflionis indicium det in verbis fuis, non
ardorem libidinis flammare in iermone fuo ina.
Ant. eclit. ftinis follicitudinum: tjuscdam in marg. & pauci mil.
in corp. piis follicitudinibus, quod Rom. in textum ad mi fit. Mff. au-
tcm alii non pauci, f t inis follicitstdinis; plutcs tamen & probatiores,
fpinis, follicitudinibus. Big. vcro utrumque , fpinis t piis follicitudinibus
, non male.
, b-, Ita vet. edit, ac piope omnes mlT. A t Rom. cum cod. aliis non-
nullis ,u t fin t tibi agni , qux etiam adnotat in marg. Prov. 1 7 .
nempe vcrf. 16 . m um cone rcfpexerit fanilus Prseful, haud fatis
patet.
c- Edit, ultimse P a r if ac mff. aliquo t, Ergo & irafcimur, quia
ojfcClut naturs. eft.
& Mfl* aliquo t,ac edit Era. & Gill, in marg.(orfuum, Rurfus
liarn, dicetür : Ambo conviciàti funt. Ùterqùe
condemnatur, nemo abfolvitur. Ergo illius eft
ftudium, ut irritet, ut fimiha illi loquar, fimilia
agam: jufti eft autem diffimulare, nihil loqui *
tenere bona fru&um confcientia:, plus com-
mittere bonorum judicio, quam criminantis im
poft paucà , ubi nos cum ant. edit, ac mff. prope omnibus, quam
interroget : Rom. edit, cum paucis mff. atque Era. in marg. quam
interrogetur : fed interroget hoc loco referturad, verba ju a , efiquc
fynonymum cum duobus verbis illic ad iunftis,
e. Sic omnes edit, ac plures prqbatiotefque mff. cum Piàlterid
Rom. & Vulg. nonnulli tamen ,liberabitme; quibusaccedunt plurima
c vet. Plait. & Auguftinus : Hieron. autem ex aliquot grsccis
cod. liberabit te. At vero pro eo quod eft, verbo aft ero, S ymmachus
quidem fcripfit , \oyn imifitac ,fermonem violenti infultus, contai
melia .injuria: Theodorctüs , r \iyot , fcrmoncm turbai
lentum, ac pertutbationis.
f. Rom. edit, ac pauci mil. <£> acuit tela fua.