C A P U T X I I ,
A dece quid veftra adferere moliàtur impietas, uc
--Se Pater nomine fit concemnendus agricole 3 Se
Deus aliquis incrementum paterno operi qui
.fgapd objieiebatur ex fohanne Filium v iti xfe Pa-
trem agricola comparati, de incarnatione intel-
ligendum : qui vero fecundum generationem di-
vinam illud acci pi un t , Filio duas injurias in-
ferre, quem (fe Paulo pofeponant, efe aquent aliis
hómìnibus : totidem ctiam Patri,quem non folum
e idem Apoftolo parem , fed etiam nihili effe
teftifecentur. Tarn falfa interpretatione denuo
rejetta y veraque conjìrmata , Filius quoque fe cundum
divinitatem agricola effe, ac uva fe -
cundum humanitatem, adflruitur ; unde fuperior
pracelienti apaterna explicatio ftabilitur.
AliasCap.
V I I -
leh'an.15. X.
joh.1n.15- 5,
Exod.15.ll.
P fa l.ii.7 -
J Llud quoque ad lèparandain Pacris Se
tribuat ,requirendus. Impie igitur ex nomine
agricola: preferendam Dei Patris exiftimant
potticatem, in quo fit Patri Deo cum homine
appellationis commune confortimi!.
J57‘ antera egregium, fi ei ( ut vultis
heretici ) Filio preferatur, cujus divina fubftan-
tia ab humana conditione nondiferepet? Nam
B fi vitem Filium fecundum divinam fubftantiam.
appellatum putatis, non folum corrùptele, in-
cercifque elementorum obnoxium judicatis ,ied
etiam humana: tantummodo conforcem natura:
j quia unius natura: fune vitis Se palmites:
incarnationis ut non per facramentum cameni
Filii divinitatem objicere confueverunt, Dei Filius adfumfiflè videatur, ièd principium
quia Dominus dixit in Evangelio : Ego [um vi- fumfifle de carne. -
tis vera, & Pater meus agricola eft > agricolam 158. Ego autem dioam plane carnem ejus,
Sc vitem diverfe dicentes eile nature, Sc vitem licet novo generationis myfterio, unius tarnen
in agrftolæ eflè poteftate. C nature fuiflè nobifcum, Se hoc iàlutis noftre iai
j2. Sic ergo vultis eile Filium fecundum di- cramentum eile, non divine generationis exorvinitatem,
ficut vitis eft 3 ut fine cultore nihil
valeat, 8e poffit deferi vel recidi : 8e ex littera
calumniam comparatis, quia Dominus vitem
fe efle dixit, incarnationis fue fignificans facramentum
? Tarnen fi placet ut ex littera argu-
mencemur, fateor Se ego,immo profiteor quia
vìtem fe Filius nominavit. V e enim mihi, fi ià-
cramentum iàlutis publice denegavero
dium. Vitis enim eft, quia meas fuftinet paifio-
nes 5 quandoquidem in ilio nixa fragilis prius
humana condicio fcecundis rediviva: frudibus
pietatis adolevit.
159. Verumtamen fi te pompa deledat agricola
dicas-, velim , quis ille fíe, qui loquutus
eft in propheca : Domine, notum mihi fa c , ut ■
feci am : fune vidi cogitationes e or um. Ego ut agnur
j Quomodo ergo vultis accipere quod fcpyduttus Jhm innocent ad immolandumy efe ne feie -
vitem Dei Filius nominavit > Si fecundum divi-
nam fubftantiam dictum accipitis 3 Se ficut in ter
agricolam Se vitem, ita etiam inter Patrem Se
Filium divinitatis creditis efle diftantiam, geminali!
Filio , geminam Patri facitis injuriam :
Filio, quia fi fecundum divinitatem inferior eft
quàm agricola , inferior etiam Paulo apoftolo
veftra adfertione necefle eft eftimetur 3 quia Se
Paulus agricolam ie efle dixit, ficut habes : Ego
barn : adversum me cogitaverunt confilium, dicen-
tes : Venite, injiciamus lignum in panem ejus. Si
enim Filius incarnationis futura: loquitur fiu
cramentum, quia impium eft ut de Patre cre-
das, Filius eft utique qui fupra dicit : Ego pianta- -
v i te vitem fruttiferam, quomodo converja es in
amaritudinem v itis aliena ?
160. Ita¡que Se Filium vides efle agricolam,
unius nominis cum Patre, unius operis ., unius
piantavi y Apollo rigavit j fed Deus incrementum „ dignitatis atque fubftantie.Ergo c fi agricola Se
dedit. Num ergo vultis ut Paulus meiior f ir »/iricAfl- P ii ine u irpm n rih iiP
Dei Filio ?
154. Habetis unam injuriam. Alteram, quia
fi fecundum fubftantiam generationis x te rn x ,
vitis eft Filius , cùm dixerit : Ego fùm v i t i s , vos
palmites eflis ; unius nobifeum etiam illa divina
generatio vidèbitur efle fubftantix. Sed quis
femilis tibi in diis y Domine, ficut fcriptum eft ?
Et rurfus in pfalmo : Jpupniam quis in nubibus
vitis eft Filius, vitem utique iecundum incarnationis
accipimus iacramentum.
161, Sed non iolum le efle vitem dixit, led Num.iy
etiam botryonem voce prophetica nuncupavit, 1+'
tunc quandoad vallem botryonis exploratores
Moyies juflu Domini direxit. Qua: eft ilia val-
lis,nifi humilitasincarnationis, Se foecunditas
paflionis ? Et puto botryonem ideo didum,
quia ex vinea ilia tranilata ex ^Egypto , hoc pf*i. 79.
xquabitur Domino ? aut quis femilis erit Deo inter F e ft, ex familia Judæorum , d utilis mundo frucfeìios
Dei
155. Nec tamen (oli Filio dèrògàtis, ièd etiam
Patri. Nam fi ih agricola: nomine omnis.pater-
nx prerogativa cit poteftatis3 cùm etiam Paulus
agri-cóla fit, Patri utique, cui Filium negatis
xqùalem, Apoftolum comparatis.
-iyó. Deinde oùm fcriptum fit : Sed neque qui
piantati efequidquamy ncque qui rigai: fed qui
dat incrementum Deus ; in eo nomine vos a fum-
mam paterne majeftatis locabitis, quod vide-
tis in fimi um. Si enim qui piantar 3 Se qui rigat,
nihileft, fed qui dat incrementum Deus 3 vi-
■ a. Non pa u c i,n c c infima nota: m ff.fumma paterna majeftatu. I
b. MIT. nonnulli, dteas nel invitar. Et pofl pauca, verbis, notum
mihi fa c ,addunt duo coà-finem rneum: quod ncc in aliis 3 ncque
in Hiercniia legete eft.
tus emieuit. Nemp certe botryonem poteft ad
generationem referre divinam : aut qui refert,
aliud nihil relinquit, nifi ut botryonem illum
natum ex vite credamus. Itaque adferibit in-
fipiens Patri, quod reprehendit in Filio.
162. Verum fi jam dubitari non poteft quod
vitis iecundum incarnationem Dei Filius 110-
minatus fit, videtis iecundum quod iacramentum
Dominus fit loquutus: Jpuoniam Pater ma-
jor me efl. Nam cum hoc in iuperioribus dixerit
, continuo fubjecit : Ego Jim vitis vera, &
Pater meus agricola efe; ut agnofeeres fecundum
c . Ita edit. omnes , ac paucimlT. alii vero > ö* f i agricola-vitis
efl Filius : unus, f i agricola & c.
| d. Nonnuili mli. utilis modofruttus, haudimlo fenfu.
18. ■
Ibid.15.
id Patrem cflfe irfgofem , <juia Bcot agricola A Aera recidi;ut ornile huMantìm geius ab zftd
vitium , ita Pater Dominici carnis eft ciiltor : fecularium noxio voluptatum diffufe falufaqua:
& augeri potùit per astatem, U per paffio. ribti»brachiis crucis umbra veìaret,
L I B E R Q _ U I N T Ü S .
P R O L O G U S .
.Qttifnam jídelü & pmdcns ftrvuí ? F-jxs tuerces
in Pe tro indicatur yitem etiam in Paulo y cujus
auttoñtati parere Ambrófius cupiens hunc librum
aliis adjettum voluity qui non potu'éfit in feupe-
viore comprehendi. ¿¡(uidin hoc difputaturusfety
quove con filio i Deber i fibi veniam, cum ab ómnibus
tniniferis quxrenda fit ere dita fibi pecunia
ufetra. Hanc fibi ufuram fedeles effee: beatum au-
rem fore, fe mercedemfptrarefibt liceat; fe tamen
A 6. Quintum itaque 3 Imperator augufte, hunè
librum paramus ordiri : nam Sc quartum librum
oportuit in illa vitis diiputatione finiri} ne coa^
cervaflè magis librum eumdem quodam vide-
remur queftionum tum ult u, quam frudu ipirL
talis vinee replevifle : nec inconfummatam fi.
dei vindemiam tantisadhuc fuperfluentibus dif-
putationibus deeuit derelinqui.
7 .c Quinto igitur libro de Patris ac Filii Sc
Spiritus fancti infeparabili divinitate digerimus,
Siitttht
i 5 & 4
j i j V / . j . v . j mein.it 1 - • p — — . . . - » . u n . » . -
fanttorum Jramia non tam optare, quam poena- & fequeftrata interim d pleniorc difputatione de d
Spiritu fancto, provocati magifterio evangeli- *,
c e ledionis 5 ut eredita nobis quinque fidei I,;
talenta, quali quadam horum quinque forte li-
brorum , humanis focneremus aiFedibus • ne
forte cùm venerit Dominus, Se invenerit in
terra abfconditam pecuniam fuam 3 dicat mihi i
rum immunitatem , ad quam merendam omnes
hortatur.
/ " "X 'Vifham eftfidelis fervus & prudens,quem
V -fe. confeituit Dominus fuper familiam fuam ,
ut det Ulis in tempore cibum? Beatus ille fervus,
quem.veniens dominus ejus inveneritßc facientem.
<T ... r Serve male & piger,feciebas quia meto y ubi non ibidem %
Non vilis hic lèrvus eft I magnus aliquis efle feemino 5 & congrego, ubi non fparfi: oportuit erro te
debet jquis fit ìfte confideremus. committere pecuniam meam nummulariis ,• ut ve-
1. Eft Petrus ìpfius Domini ad pafeendum C niens ego recepiffem quod meum e fi: autquemadorecrem
e eriri«; uiHinn nn! tprtin murmu- H B .i.-. IBnHI _n _ . 1
Matth. 1 6.
7 o .& f iq .
gregem eleclus judicio, qui tertio meretur au-
dire : Pafee agniculos meos ypafee agnos meosypafce
oviculasmeas. Itaque pafeendo bene cibo fide!
gregem Chrifti, culpam lapfus prioris abolevit.
Et ideo tertio admonetur ut pafeat,tertio utrum
Dominum diligat, iüterrogatiir 5 ut quem tertio
ante crucem negaverat, tertio fateretur.
3. Beatus 8c ille ièrvus , qui poteft dicere :
Lac vos potavi, non eficam 5 nondum enim pomodum
in alio libro eft : Et ego, inqüir, veniens Ltt ,
cum ufuris utique exegiffem illam.
8. Date ergo veniam, Ci quo s prolixioris hu-
jufcemodi fermonis olFendit audacia. OfKdi
contemplano cogit credere quoeî accepimus :
Difpenfatores fumus mytteriorum caleftium. Mi- tCor+.u
niitri fumus 3 non ex equo omnes ;feed unicuiquey
inqui t y ficut Dominus dedit. Ego piantavi, Apol- lbid,
lo ri gavit : fe d Deus incrementum dedit. Unuf, & 6. "
teratùi novit enim quos quemadinodum pafeat. D quilque igitur enitatur ut mercedem poifit ac-
Quis noftrum hocfacere poteft? Quis nóítrum
poteft vere dicere: Fattusfum infermis infermus,
ut infermos lucrifaciam ?
4. Et tamen ille tantus ad curam gregis
jelectus á Chrifto, qui fanaret infirmos, curaret
inválidos 3 hereticum á commiflo fibi ovili fta-
tim poft unam correptionem repellit 3 ne unius
erratice ovis fcabies ferpenti ulcere totum gregem
contaminen Jubet preterea ftultas quef-
tiones Se contentiones efle vitandas,
5. Quid igitur nos agemus, inter meífis anti-
que nova zizania imprudentes accole confti-
tuti i Si taceamus , cedere videbimur s fí con-
tendamus, vereiidum eft ne nos quoque judice»
mur eñe carnales, Scriptum eft enim de hujuf-
modi queftionibus, que generant lites: SerVnm
i- autem Domini non oportet litigare yfed manfuetum
ejfcad omnes y docibilemy patientemya cum modeftia
docentem eos qui refifiunt ¡ Se alibi: Si quis conten-
Tit. 3. 10.
Ibidem. 9.
ci pere fecundùm fiium laborem sDei enim fu - ibidem
mus'yiit Apoftolus dixit, cooperarli, Dei cultura,
Dei ddifeatio. Beatus itaque ille qui tales foeno-
ris fui cernii ufuras * beatus Se ille qui fructus
fui operis intuetur : Beatus quoque qui fuperadi- lbtdtmiU
fìcat fupra fundamentum fidei aurum , argentum,
lapìdes pretiofos.
9. Vos nobis eftis omnia3qui hecauditis auÉ
legitisj c vos foéneratoris ufure3 verbi ufure, t
E non pecunie 1 vos agricole redditus : vos edi-
ficatoris aurum, argentum, lapidefque pretiofi.
In veftris mericis facerdotalis fumma laboris
e ft, ih veftris animis fruclus epifeopalis operis
erìicefcit3 in veftris profedibus aurum Dòmini
refulget, multiplicatur argerìtum, fi eloquia divina
teiieatis : Eloquia enim Dominiyeloquia cafea : pfai.n. ^
argentum igne examinatum, proba turn terra ypur-
gatum feeptuplum, Vos ergo facietis foeneratorem
divitem, agricolam fruduolum : vos peritum
tiofius efey nos talem confeuetudinem non habemus 3 F probabitis architedum. Non arroganter dico j
neque Ecclefea Dei. Eoque feribere aliquid bien- "
tentie fuit ,ut fine ftrepitu aliquo impietati he-
reticorum noftrapro nobis feripta reipondeant.
a. Rom. edit, f o la ,cummodeflia corripientern.
b. MIT. aliquot ,fententis. Dei fuit.
c. Omnes edit, ac mit. nonuulli, ghiinquc igitur libfos : melius
reliqui mtl. ut in contextu.
d. Non paucimfi. plani ore difputatione
e- Omn'es edit. & quidam niff, vos ferner ¡stores ufure. vos edificatores.
. . . lapidefque pretiofos fuperedificuntes : alii mff. majori
quia non tam mea fune, quam veftra i quai
voveò,
10. O fi mihi liceat fecure de vobis f turic
numero & auftoritate, vos foenteatoris Sec. quam geTriìariam effe
Ic&ionem & antecedencia h x c , vos nobis eftis omn a ¡ & lèquentia
iHa, in veftris meritis facerdotalis fumma laboris eft & c. planillìmc
dcmonllrant.
f. Ita edit.. Amerb. atquc ÉtaC cum mff. pluribus melioribufquef
Gill.àucem & Rom. cum aliis,»k»c timparis. N on tefte; ncque cntEj
de tempore præfcnti, fed de icfarieitione futura hì cagitui.