f i . 6, f
Iòhan.16
i • Tìm. 6.
Pfal-t S .t
Mdtlh■ i l
}9-dh
L ifc .ii. 4
dcpradàvérunt vos ; qtiònìam qui tdngit vos, qua.fi A ambigit ? Ergo quia omnipotentem probav;
qui tangit pupillam octtli ejus. Jifuia ecce ego in-
jicio manum meam ßupcr eos , qui depradaverunt
vos,ö“ eruam vos; •& erunt in pradam, qui depradaverunt
vos , dr feie nt quia Dominus omni potens
mißtmeXlcique qui d icit: Dominus eil omnipo-
tens: Sc qui mifit,Dominuseilomnipotens.Ergo
& Patris Sc Filii omnipotentia: fed tarnen Deus
uhus omnipotens j quia unitas poteftatis eil.
probavi utique ambigere eum de poflibilitate
non poiTe.
42.. Verba* inquis > Ghriili fune. Verum di-
cis :fed quando^ Sein qua forma loquatur,ad-
verte. a Hominis iubftantiam geffit , hominis
adfumfit afFeélum. Denique fupra habes quia
progreiliis p'ufillum procidit in faciem fuam ;
oraps 8c di eens : Pater ,ßpoffibile eß. Non ergo
37. Atque ut feias, Imperator augufle, Ghrifl g quali Deus * fed quafi homo loquitur ■ Deus
turn effe, qui loquutus eil Se in propheta Se in
Evangelio, tamquam in pr«deftinatione Evangeli!
per Eiàiam di'eit : Ipfe qui loquebar, adfum,
hoc eil: Adfum in Evangelio, qui loquebar in
leg e - ,
38. Deinde alibi : omnia qua Pater habet±mea
funt. Qua: funt omnia ? Non utique loquutus
eli de creaos-, h«c enim omnia fa¿ta funt per
Filium : ièd ea qu« Pater habet , id eil * «terenim
poflìbile aliquid autìmpoflìbile nefeiebat?
Aut aliquid impoffibile D eo * cùm ieriptum fit:
Imponibile enim tibi nihil eß? j
43. * D e quo autem dubitat de fé* an de Pa-
tre ? De eo utique qui dicit : Transfer : Se dubitat
hominis affe&u. Ergo propheta non pu-
tat aliquid im poflìbile Deo, Propheta non dubitai,
Se Filium dubitare tu credisi Num infra
homines cònilituis Deum ? Et dubitar dePatre
nitatem * majeilatem, divinitatem, qua: nafeen- C Deus* Se de morte formidat ? Timet ergo Chrif
• do poflèdit. Ergo eùm qui omnià habet, qua:
Pater habet ( feriptum eil enim : Omnia qua Pater
habet, me a funt ) òmnipotentehi elle dubitare
non pofiumus.
C A P Ü T V.
lus - &cüm Petras non timeat, Chriilus timet?
Petrus dicit: Animam meam pro teponam j Chrifi uhan.ij
tus dicit: Anima me a turbatur. $7-
44. Utrumque verum eil ^ & plehiim utrum-
que rationis} quod Sc ille qui eft inferior j non 7
tim e l: Sc ille qui fuperior eft , gerit timentis
aiFeclum : ille enim quafi homo vim mortis
ignorat, ifte quafi Deus in corpore conftitu-
tus fragilitatem carnis exponit j üt eorum qui
j ) facramentum incarnationis abjurant j excluderetiir
Ci.je ciò s adverfus Chrißi omni potent iam Scrittura
text us ex ponit ; ac maxime in eo immoratur,
ut eumdem non raro ex humana natura affettu
loquutum probet.
39- \ T £ c vereor ne quia feriptum eil de Deo:
Beatus & fìluspotens, ab eo Dei Filius
fepararetul 5 cùm Scriptura Deum iolum potentem
dixerit, non Patrem iolum ? Se ipfe de
o. Chriilo Deus Pater adièrat per Prophetam •
Po fu i adjutorium fiiper potentem. N on ergo Pater
folus potens, fed pötens edam Deus Filius *
in Patre enim laudatui: Se Filiusi
4o..Certe oilendat aliquis quid fit ,qiiod noli
poflìt Dei Filius : quis ei adjutòr cùm c«lum £
faterei, fuit: quis adjutor c.ùm conderet munì,
dum ? An qui in conftitutiorie Angelorum Se
Dominàtionum adjutore non eguit, eguit ut
hominerii liberaret?
41. Scriptum eil j inquiunt: Pater meus,fi
pojfibile efi, transfer a me calicem hunc. Et ideo
l' fi omnipotens e i l , quomodo de poflibilitate
a. MiT a liq u o t, fragilitatem geffit : tinus, naturam gerii : reliqui
& edit, fubftantiam gefftt: q uidam e tiam gerii.
* . Mag ille r Sent. iib. j . Dift. 17. $ Ceterum, ita h unc locum
re te rtjU t fimul eo difficulratcm haùd mediocrem contineri profitta
til i : Sjteod tarnen t in q u it. ea 1 aliane dicium accipi poteft, non
quia ipfe ( ctiam in q u antum homo_) dubitaverit ,fed quia modum
gejfìt dubitantis , hominibus dubitare 'videbatur. Atqui non fatis-
ie cit Edio ilia folutio j eà liquidem in eumdem locum te la ta , (ìibdit:
Reblins autem dicemus dubitationem Ambrofio effe non judicium an-
ieps deveritate rei, fed indijferehtiatn quamdampurlis fenfitms. ad
fequendum ejfectum nature, vel rntionem dubitante/» Scc. Sed ncque
fua fc refponiione piane conténtum n on d illìm u la t, cùm ejiis
beneficio fu tu rum d ic it , u t locus h ic poifit Utcumque intelligt.Ve-
fum tim en miram u r q uis tan tu s nodus in eó effe vid e atu r, q uod
Ch riftum hominis a ffed u dubitare dicat Ambrofius. E te n im è to ra
icrmoniS ac ratiocinationis ièrie h aud difficulter intelligitur C h rif-
tlim hominis a ffcilu dubitare n ih il aliud effe D o tto r i noftro jn if i
Chriftum prx Ce culiffe idem dubitationis fig n um, quod in fimili *
fta tu exhibere alii homines conlùevere. ld quoque noti óbicure
fig n ifica tu rin Expof , lfa l. 3 9.11.1 6 ■ ubi eumdem locum éàdem pror-
fus rat ione enuclcans ; f candì* m hominis loquutus eß affectum, quem
innuit cautum effe debere, nec prtjumere quod facile implere non
poffit.Yx infra, hominum fenfum exprimit.qui putant fe a Domino fuo,
quando funt in periculis ,dereli£los. H in c autem pater M ag iftri io»
lutionem repudiarl ab E ftio n o n debuiffe : maxime v e ro cùm neque
citatis locis, ncque in Lucam lib. 4 . num. i r . ubi hic idem textùs i
d e lib atu r, mod um qu o C h riftu s , u t h om o , dubitare vel ignorate
impietas.Denique Schxcdixit,Sc* Ma- *
nich^us non credidit^ Valentinus negavit* Mar^
eion pharitafinajudicävit;
45. Eoufque autem * hominem queni veritate *
corporis demoniirabat, ¡equabat afFedu, ut dicere
t: Sed tarnen non ficut ego volo , f e d ßcut tu Mat‘hal-
v is; cum utique fimiliter fit Chrifti velle, quod **'
Pater yult: cujus fimiliter eft facere; quod P'a-
ter facit;
4 6. Quo ioco etiam ilia veilra quasftio coiii
ticefcit,' quam foletis objicere, quia dixit Do-
minus : Non ßcut ego volo, fe d ßcut tu vis 5 Sc Ataith.it.
alibi: Ad hoc defcendi de calo, non ut faciam vo- 39
luntat'em meam, fed voluntatem ejus qui me mißt.
&
potuerir, prorfus no n tangar.Sed fufius de h is lii>.} a g it Aiiibrofius.
* . Q u o d adferit Ambrofius de M a n ic h a » , illud etiam tr a d i-
tu r ä multis a liis P a trib u s , nimirum ilium veritatem incarnation
is infic iatum , Ch rifto phantafticam carnem , quaehuitianis illu -
d eret fenfibus, adtribuiffe. H o c docet Athanafius lib. de falutdH
Adventu Chr. pag. j i j . Epiphanius Her. 66. Auguftinus Her. 46.
& T h eo d o re tu s pluribus locis. C e ttum eft quoque Valentinuni
Ch rifto corpus quoddam fpifituale q u o d ¿catlo,per V irginem tamqu
am per canalem defcendillet, adfinxiffe 1 Marcionis vero cam
fuiffe impietatem , u t eumdem Dominum nonnifi fpetftium nefcio
q u o d cffe blafphcmaret. T c fla tum id fac iu n td e Valentino quidein
T e rtu ll. de l-rtfcript. cap.4 9. Epiphanius ex I re n x o Her. jx . A il-
, guft. T h e o d o r . & alii : de Marc io n e aurem T e rtu ll. adverfus eum-
, dcm cap. S. T h eo d o re tu s lib 1.Heret.Fabul. c . i i . & lib. de Iri-
carn. Chrifti A t de u troque fimul Jaudatus jam non fcmel T e rtu ll.
lib de Prefcript. cap. 3 o ubi amborùm temp u s, fcÙamphilofophi-
fcam , religioncm a tq u e erròres mertiorat.
* Macarius atq u e Stephanus u t Mo nothelitarum hx refim d e -
fenderent, h u n c locum in 6. Synodo generali, q u a 3. Conftant. eft,
A ¿1.4. c itay e ru n t, led pro h x rctico ium ingeniò mutila tu rn , qu en i-
admodum à catholicis d emonftratum eft: LeCtx quoque fu erant in
A£1.4. litte r* Agathonis R om ..P o n t, à q uo ceteris Pa trum in h* c
Evangelica verba : Pater f i poffibile eft &c. tcftimoniis p ram ittitu r
Ambrofiana fententia , q u * cap. feq. n um . fic lèg itu r : Sufce-
pitergo voluntatem meam &c. Q u em locum in A?t. 1 0 . itc ru n i
p la cu it recitari. Unde q u a n ti facerent D o ito rcm n o llr um , c o e -
n ofcere eft«
C a p u t
C A P U T VI .
Cccajione fhperiorum Scriptura locorum taniijper
digrediens , libertatem Domini primum ex eo
quod eadem praditus ajfrmetur Spirit us fanBus,
deinde exprejfis quibus ip fa Filio Dei adtribui-
tur, tefiimoniis demon fir at.
Rgo ut quafi interpofitis plenioris ex-
A tiis ? Audi Ieprofum dicentem : s i v i s , ‘pites me
mundare. Refpondit Chriftus, Volo ; a Sc itaci ni
fequutus eft eiFectus fanitatis. Vides quiaFiliuS
fuiE arbiter voluntatis eft,Sc Chrifti volunta*
eadem qua: paterna eft ? Quamquam cùm dixerit
: Omnia qua Pater habet, me a funt ; line du bio
quia nihil excipitur, quam Pater habet * eam-
dem habet Sc Filius voluntatem.
C A P U T VÌ I :
Ióhan. t (.
4 7' _ M .. . . . .
_ ^pofitionis pauliiper induciis,cur dixerit:
S*poßbileefi, voluntatis incerim libera: Domi-n n , . - rtr . . ..
num fuifle doceamus.In tantum proceffiftis im. T , tls f olutl™e™, &
pietatis,ut negetis quod Filius D ei libenc volun. -
tatis * fit i At certe foletis etiam fandlo Spiritui
derogare ,Sc negäre non poteftis feriptum efle :
Spiritus ubi.vult ,fpirat. ZJbi vult, inquit, non
ubi jubetur. Ergo ii Spiritus ubi vultj fpirat Filius
quod vult, non agit ? Et certe idem Dei Filius
in Evangelio fuo dic it, ubi velit ipirandi
fuppetere Spiritui facultatem. Numquidergo
volluntutem
ajfeclufque human os a Chriflo veré
fufeeptos eße, ac proinde quidquid in ipfo non
congruit divinitati , ex ei/dem oriri docet, atque
ad id quod fimul Deus & homo erat ,referri.
N a ergo voluntas^ ubi una operation
in Deo-enim voluntatis ieries operationis
efFedus eft; Sed alia voluntas hominis,
M v B o- alia Dei. Denique ut feias vitam in Vbluntate
uperiorem fatetur } quia 1II1 licet,quod fibiC efle hominisquia mortem timemus: paflionem
n°n0 a C?n. 1 • autem Chrifti in voluntace divina: ur pateretur
40. Apoltolus quoque dicit quia omnia ope- pro nobis : cum Petrus eum vellet a paflione
ratur unus atque idem Spiritus, dividens ßngulis revocare, Dominus ait: Non fapis qua Dei funt
prout vult, Prout vult, inquit, hoc eft, pro libera: fed qua fiunt hominum.
voluntatis arbitno, non pro neceflitatis obfe- y3. Sufcepit ergo voluntatem meam ,fufce-
quio. Et dividit Spiritus non mediocria j fed pit triftitiam meam. Confidenter triftitiam nö-
1 qu« Deus coniuevit operari, gratiam curatio- mino, quia crucem pr«dico. Mea eft voluntas
num , Sc operationem virtutum. Ergo dividit quam iham dixit5 quia ut homo fufeepit Iriftil
Spiritus prout v u lt , Filius Dei non liberat j tiam meam ,ut homo loquutus eil • Sc ideo aitquem
vult ? Sed audi etiam ipfum agere quod D Non ficut eg0. ^ j edß cut t/i ^ ¿jea eil triftil
rf*l-)9-9- vult. Dixit enim : Vtfaciam voluntatem tu am,. tia,quam meo fuicepit aiFedu N em o e n im
rfai.s 8. Deus meus, volui. Et alibi: Voluntarie facrißcabo moriturus exfultat.Mihi compatitur,mihi triftis
c - r n n , r e i l, mihi dolet. Ergo pro me SC in ihe doluit,
49. Scivit ianclus apoftolus Petrus Jefum in qui pro fe nihil habuit quod döleret.
poteftate habere qu« vellet 5 Sc ideo cum vi- 54. Doles igitur, dömineJefu, rion tuä * ied
deret ambulare eum fupra mare, ait: Domine,fi mea vulnera : non tuam mortem * fed noftram
tu es, jube me venire ad te fuper aquas. Petrus infirmitatem, ficut ait propheta: Quia pro nobis
credidit quia fi Chriftus jubeat, natur« poflit dolet : Sc nos, Domine, «ftimavimus te efle
conditio mutari} ut humanis fefubjiciat unda in doloribus- cum tu non pro te fed pro me
veftigiis , Sc diferepantium naturarum poflit E doleres. ’
convenire concordia. Petrus pofeit ut jubeat, 55. Et quid mirum fi pro omnibus doluit. qui
non ut rogerChriftus : Chriftus non rogavit, pro uno flevit? Quid mirum fi moriturus pro
ied juffit, Sc fadum eft: Sc Arnus contradicit ? omnibus t«deat} qui Lazariim refufeitaturus
50. Quid eft tarnen quod Pater velit, Filius illacrymat ? Verum Sc ibi pi« fororis lacrymis
uhw-f. 11. n° lic = aut Filius velit, Sc Pater nolit ? Pater quos commovetur • quia b mente humana tangebavult,
vivißcat; & Filius quos vult,vivißcat, ficut tur : Sc hic alto operatur afFedu j ut ficut mors
feriptum eft. D ie nunc quos vivificaverit Filius, ejus mortem abftulit > livor ejus’ ulcera noftra
Sc Pater vivificare noluerit. Cum autem Filius ianavit :ita etiam meerorem noftrum mccror
quos velit vivificet, Sc operatio una f i t } vides ejus aboleret.
quia non folum Filius voluntatem Patris , fed F ü t homo ergo dubitat, ut hömo turbatur
etiam Pater Filu faciat voluntatem ? Quid eft c Non turbatur ejus virtus * non turbatur ejus
autem vivificare, nifi per Filii paflionem ?■ Paflio divinitas: fed turbatur anima : turbatur fecunautem
Chrifti voluntas eft Patris. Quos ergo dum human« fragilitatis adfumtionem. Et ideö
Filius vivificat, per Patris vivificat voluntatem. quia fufeepit animam,»fufeepit Sc anim« paifioi
Una igitur eft voluntas. nes ¿ non enim Deus eo quod Deus erat j äut
51. Qu« autem voluntas Patris, nifiut yeniret turbari aut mori potuiflet. Denique, Deus Deus
Jefos in hunc mundum, Sc nos mundaret a vi- inquit, metis, quare me dereliquißi} Ut homo
*• Arrius ejufque feftarores cum libertärem aliccr eriperc Ch rif- I I duo tangebant .• Rom. edit,
to non portent, co dcvenerant impietatis, ut ab illonon animam ,
fed folam cacncm adfumtam contenderent. Tcftis eft hujus
ie i Athanafius de Salut. Adventu Chr. pag. 6 } j. Epiphanius Har.
<9. num. 4 9 . Auguftinus H ar. 4 9 . Sc Theodoretus lib. 5. Htret.
Tabul. cap. 11.
a. Ita edit, omnes & mff. aliquo t: alii vero non pauci vocem
fanitatis prstereunt; pro qua ftibftituunt a liqu i, & ftatim leprofus
fanus effeclns eft. Rurfus autem pro arbiter fua voluntatis, Theod.
codex folus ex hibet, arbiter fua poteftatis.
b. Vet. edit, ac mff. bene multi, mentem humanam tftngebat,
Efai.ji 4.
Pfal.i
S. Ambr.Tom. 11.
intern humana iangebant; mfl. reliqui
A t co ntinuo p o ll ubi vet. edit, cum p a rte mff. operaba-
batur effectu: R om . edit, cum aliis m ff. affeclu.
c. Mff. a liq u o t, Non turbatur ut virtus ■
■ * . Intcllige a fie ¿lus innocuos, ncc non vicioruifi quibus noftros
d cprayari dolcmus, immunes. Etfi vero eofdem alii po ll H ie ro n y -
m um iu M a tth . j 6. propaffiones vocarc m a lu e ru n t, qu am p a liio n c s;
h anc tarnen vocem adhibcrc voluit Ambrofius, u t Arriano e rrp rl
v alidius o rth o d o x a veritas opponeretur. De Chrifti p o rro affedli-
b u su b e rtim M a g ifte rin 5. Sentent. D iftin d l i f . D .T h o m . j .p . j.
q . iy . a . 4 . & 6, a liiquepoft e o sT h c o lo g i d ilu t a n t .
H h
Bml
'213
IEISl I
ii