(pfàl-l 7.14 .
àlibi*
S.. Peg. j .
». & ftq -
P fd . 88.
3,Ì.
j . X $ . n .
l i & 13.
t .P e g . 10
}*■&fa -
;Eccli 1? T;
Ibid. x i . y
Ibid. 6 .16
T .C o r .iy
7. & fe q .
« t ó , é ego Mpr maìiim feci , dr i/k gnx quid A fides, ut commictere fe tao afteàui non. ve.
• reancur etiam alieni, quem pluribus carum adverterint.
Similiter edam per fìdem ad carita-
tem pervenitur 3 ut qui uni aut duobus praftù
fe c it ? Fiat manus tu-a in me
35. Nam quid alia dicam , quod dolum me-
ditantibus os iiium non aperiebat, Se tamquam
non audiens nullum fermonem referendum pu-
tabat : non refpondebat conviciis ì cùm iibi
derogaretur, orabat; cùm malediceretur, be«,
nedicebat ? Ambulans in fimpli citate, Se fuper-
borum afiigitans, fe&ator immaculatorum, qui
cinerem mifcebat alimèntis iuis , cùm peccata
propria deploraret, Se potum fuum temperabat B
fletibus ? Meritò lie expetitus eft ab univerfo
populo, ut venirent ad eum omnes trìbus lirael
dicentes : Ecce nos offa tua dr caro tua fumus : beri
& nudiuftertius cùm effe t Saul ,dr regnar et fuper
nos ; tu eras qui producebas dr inducebas Ifìael. Et
d ix it tibi Dominus : Tu paftes populum meum. Et
quid plura de eo dicam, de quo hujufmodiDei
proceffitfententia^utdeeo diceret : InveniDa-
vid fecundum cor meum ? Quis enim in fàncterit
fìdem, tamquam influat in animos univer»
forum, Se omnium adquirat gratiam.
C A P U T V i l i .
N ìh il ad conciliandam gratiam magis valere quam
confili a :fed eis confi de re goffe neminem, nifi p u f
titia nitantur ac prudentia : quantum autem ha.
dua virtutes eluxerint in Salomone , ex igfius
reri.
40. D Uo igitur hiee ad commendationem
noftri plurimum operantur , * cari-
tas Se ndes, Se tertium hoc lì habeas quod in te
admiratione dignum plerique exiftiment, Seju-
re honorandum putent.
41. Et quia coniiliorum ufus maxime conci*
titate cordis Se juftitia ficut lite ambulavit, u tC ^at homines,ideo*prudentia Se juftitia in uno.
impleret voluntatem D e i: propter quem Se de-
linquentibus pofteris ejus venia data , Se prjE-
rogativa eft refervata heredibus ?
36. Quis igitur non diligeret eum, quem vi-
debat ita carum amicis 3 ut quia ipfe lincere
amicos diligebat, icque diligi fed fuis amicis ar-
bitraretur ? Denique parentes eum filiis luis ,
filii prieferebant parentibus. Unde graviter in-
dignatus Saul, percutereJonathan filium hafta
voluit j quia pluris apud eum valere David ami- D gls ?
quoque defideratur, Se ea exfpectantur à pluribus
5 ut in quo ea fint,illi deferatur fides, quod
poffit utile confilium ac fidele deiideranti dare*
Quis enim ei fe committat, quem non putet
plus fapere , quam ipfe lapiat qui qua:rit confi-
lium? Necefle eft igitur ut prceftantior fit à quo
confilium petitur, quam ille eft qui petit. Quid
enim confulas hominem, quem non arbitreris
polfe melius aliquid reperire, quam ipfe intellicitiam
judicabat, quam vel pietatem, vel auc-
toritatem paternam.
41. Quod fi eum inveneris qui vivacitate ingenii,
mentis vigore atque audoritate prüftet,
Se accedat eo ut exemplo Sc ufu paratior f i t ,
pra^fentia folvat pericula, prolpiciat futura,
denuntiet imminentia, argumentum expediat,
remedium ferat in tempore, paratus fit non fo-
lum ad confulendum , fed etiam ad fubvenien-
dum j huic ita fides habetur, ut dicat qui confilium
37. Etenim ad incentivum caritatis communis
plurimum proficit, fi quis vicem amantibus
reddat, nec minus redamare fe probet, quam
ipfe amatur,idque amicitia: fidelis pateat exem-
plis, Quid enim tarn populäre , quam gratia ?
Quid tarn infitum natura:, quam ut diligentem
diligas ? Quid tarn inolitum atque imprelTum
affedibus humanis, quam ut eum amare indu- E fufiineo.
petit • Etfi mala mihi evenerint per ilium, :
cas 111 ammum ,, à quo te amari velis ? Merito
fàpiens dicit : Perde pecuniam propter fratrem dr
& ami cum. Et alibi : Amicum falutare non erubef-
cam, dr à facie illius non me abficondam. Siquidem
vita: Se immortalitatis medicamentum in amico
effe Ecclefiafticus fermo teftatur : Sc fummum
in caritate prxfidium nemo dubitaverit, cùm
Apoftolus dicat: Omniafiujfert, omnia credit, omnia
fperat, omnia fufiinet, caritas numquam cadit.
43. Hujulmodi igitur viro làlutem noftram
& exiftimationem committimus, qui f it , ut lu-
pra diximus , juftus Sc prudens. Facit enim
* juftitia, ut nullus fit fraudis metus : facit
etiam prudentia , ut nulla fit erroris lulpicio.
Promtius tarnen nos jufto viro quam prudenti
committimus, ut fecundùm ufum vulgi loquar.
* Ceterum làpientum definitione , in quo una
virtus e ft, concurrunt cetera:, nec poteft fine
38. Ideo David non cecidit, quia carus fuit F juftitia eíTe prudentia. Quod etiam in noftris
omnibus, & diligi á fubjectis quam timeri raa.
luit. * T i m o r e n im temporalis tutaminis fer-
vat excubias, nefeit diuturnitatis cuftodiam.
Itaque ubi timor decefterit, audacia obrepit j
quoniam fidem non timor co g it, fed aftedus
exhibet.
invenimus j dicit enim David : fufius miferetur Pfal-ic. i t .
dr foenerat. Quid foeneret juftus, alibi dicit : fu - pfal. ni. j,
cundus v ir qui mifireturdr fcenerat, difponet fer-
mones fuos in judicio.
44. Ipfum illud nobile Salomonis judicium
nonne lapientia: plenum ac juftitia: eft ? Itaque
Ipectemus illud f i ita eft. Dua:, inquit, mulie. 3. s « . j.-
res in confpedu regis Salomonis fteterunt, & l6-<£/'?•:
dixit una ad eum : Audi m e , domine. Ego Sc
39. Prima ergo ad commendationem noftri
eft * caritas. Bonum eft ergo teftimonium habere
de plurimorum dilectione. Hinc nafeitur
* . Ibidem pag. 3 7 ¿.Iin. 38. Qu&cumque igitur homines &c. Item
pag. 378. lin. z i . Summaigitur&> perfe&agloria confiat & c.
*■ Ibidem pag-378. lin. 34. Tides autem ut habeatur , duabus
rebus effici poteft &c.
* . Ibidem lin. 39. ftftis autem & fidis hominibus , id eft, bonis
. . . . Harum igitur duarumad fidem faciendum juftitia plus pollet Sec.
* . Ibidem lin. 4 6.. Sed ne quis f it admiratus cur ehm inter omnes
a . Edit, ac rníT. duo > fugitáns arrogantiam alii paulo plures,
conventícula fu g ie n s rcliqui máximo numero & aucloritatc ñeque
arrogantiam agnofeunt , ñeque conventícula ; léd nec ulli omnino
verbum exftítit, quod in edicis legitur poft , fe&ator.
* . Cic. lib- 2.. pag. 3 77 ..Iin. 8. Malus enim cufios diuturnitatis
metus &c.
* . Ibidem pag. 378. Iin. 13. Certum igitur hoc f i t , idque&pri-
mum & máxime necejfarium familiaritates habere fidas & c.
philofophos conftet. . . . qui unamhabertt Sec,
bxc
ha:c mulier in uno habitantes cubiculo , ante A
diem tertium partu edito, fingulos filios fufeepi-
mus, Se eramus una, arbiter nullus domi, jnec
lilla alia nobifeum femina, nifi nos fola: : Se mor-
tuus eft filius ejus hac nocte, ut obdormivit iu-
per eum : Se iurrexit media nofte, Se accepit
filium meum de finu meo, Se collocavit eum in
cremio^uo, Se filium fiium mortuum pofuit in
«nu meo. Et iurrexi mane, ut lactarem parvu-
lum , Se inveni mortuum. Et confideravi illu'm
diluculo, Se non erat filius meus.: Et refpondit g
aiterà : N o n , fed filius meus e ft, qui vivit : filius
autem tuus, qui mortiius eft.
45. Et h xc erat contendo, cùm utraque filium
fibi vindicarent fuperftitem : defun&um
autem foum negarent. Tunc rex juflìt adferri
macha:ram, Se infantem dividi, ac fingulas partes.
dari fingulis : dimidiam uni, Se dimidiam alteri.
Exclamat mulier quie vero erat affectu per-
cita : Nequáquam, domine, infantem dividas ;
detur potius illi, Se vivat, Se non interficiaseum. C
A t illa refpondit altera : Ñeque meus, neque
hujus fit infans, dividite eum. Et ftatuit rex
dari infantem eì mulieri qua: dixerat : Noli te
interficere eum , fed date eum illi mulieri j quia
mota flint, inquit, vifeera ejus in filio ilio.
46. Itaque noli immerito teftimatus eft in-
a telledus Dei in éo effe 5 a quoniam qua: occulta
flint D eo ? Quid autem occultius internorum
vifeerum teftimonio, in qua: iàpientis intellec-
tus velut quidam pietatis defeendit arbiter, S e j)
velut quamdam genitalis alvi vocem eruit j quia
maternus patuit afFectus, qui eligeret filium
fiiurri vel apud alienam vivere , quàm in con-
fpedu matris necari. :
47. Sapientia: igitur fuit latentes diftingue-
re confcientias, ex occultis eruere veritatem j
Se vélut quadam machara , ita fpiritus gladio
penetrare non folum uteri, fed etiam anima Se
mentis vifeera •• juftitia quoque , ut qua fiium
necaverat, alienum non tolléret 5 fed vera ma- £
ter. reciperet fiium. Denique etiam Scriptura
ReS'J*2-8- hoc pronunciavit : Audivit, inquit, omnis ifrael
, hoc judicium, quod judieàvit rex : dr timuerunt a
facie'regis, eo quod intélleffus Dei in eo ejfet, ut
demy. facer et jufiìtiam. DeniqUe Se ipfe Salomon ita
popófcit fapientiam ,ut daretur libi cor prudens
audire Se judicare cum juftitia.
C A P U T I X.
Jguamvis individua fint jufiitia atque prudentia, E
vulgi tamen cardinales virtutes difiinguentis ingenio
fèrviendum effe.
48. T Iquet igitur etiam fecundum feriptu-
•f p ram divinam, qua antiquior eft, fapien-
tiam fine juftitia effe non polle 5 quia ubi una
- &feq. earum virtutum, ibi utraque eft. Daniel quoa.
Omncs edit. ac pauci mff. in quo occulta funt Dei : alii fex I |
auc icptem, quoniam qua occulta funt D e i, manifesta fa lla funt ei. I i
Cereri ferme, quoniam qua occulta funt Deo putent: (èd cùm ver- | [
bum, patent, omittatur in anticjuiflunis ,c]ui fententiam interroga- | I
tionis forma effcrendam non perfpexere, de iùo quifque quod ten- | [
fui neceiTarium vifum e f t , addiderunc.
* . -Cic. lib. z . pag. 378. lin. j o . G¡uamobrem utvulgus, ita nos I I
hoc loco loquimur, ut alios fortes & c.
b. Parili edit. nonnulla:, qua eliminanda veritatis caufa. N o n ià - 1 |
¡lisreftel. • I l
*• Cic. lib. z . Offic. pag. 378. lin. 41. Harum igitur duarum ad ] |
S. Ambr. Tom. I I .
que-quam fàpienter alta inter-rogatione fraudu-
lenta accufàtionis deprehendìt mendacium, ut
calumniatorum fibi refponfio non conveniret ?
Prudentia igitur fuit vocis fua teftimonio reos
prodere : juftitia quoque , nocentes fìxpplicio
dare, innocentem fubducere.
49. Eft ergo Individuum fàpientia atque ju t
titia contubernium : * fed vulgi ufu dividitur
una quadam forma virtutum, ut temperantia
fît in defpiciendis voluptatibus : fortitudo fpec-
tetur in laboribus Se periculis : prudentia in
delectu bonorum, feiens commoda Se adverfa
diftinguere : juftitia qua fit bona cuftos juris
alieni, Se vindex proprietatis, fuum cùique con-
fervans. Sit ergo nobis communis opinionis gratia
quadripartita hac faéla divifio, ut ab illa
fubtili difputatione philofophica fàpientia,b qua
limanda veritatis caufà quafi exadyto quodam
eruitur, retrahentes pedem, forenfem ufum ac
populärem fenfiim fequamur. Hac igitur divi-
fìone lèrvata, revertamur ad propofitum.
C A P U T X.
Salutem jufii viri quàm prudenti s confilio magis
committi : eum autem qui jufiitiam ac prudent
i am in f i conjunxerit, ab omnibus expeti fàlere :
hujus rei exemplum fuiffe turn Salomonem , de
quo verba regina Saba exponuntur 5 turn jofi-
phum, dr Danielem.
50,1~J Rudentiflìmo cuique caufàm noftram.
Jf committimus, Se ab eo confilium promtius
quam à ceteris pofeimus. Praftat tamen
fidele * jufti confilium v ir i, Se fàpientifììmi ingenio
frequenter praponderat. c rptilia enim
vulnera amici, quam aliorum ofcula. * Deinde quia 1
jufti judicium eft, fapientis autem argumentum :
in ilio cenfura difeeptationis, in hoc calliditas
inventi onis.
Ji.: Quod fi utrumque conne<ftas, erit magna
coniiliorum falubritas, qua ab univerfis fpecta-
tur admiratione fapientia Se amore juftitia • ut
omnes quarant audire fapientiam ejus v ir i, in
quo utriufque virtutis copula fit : ficut quare-
bant omnes reges terra videre faciem Salomo-
nis, -Se audire fapientiam ejus 3 ita ut Se Saba
regina veniret ad eum, Se tentaret eum in qua£
tionibus. Et venìt, dr omnia loquuta eft qua habe-
bat in corde fuo , dr audivit omnem fapientiam Salomonis
, nec ullum verbum praterivit earn.
52. Qua fit ifta, quam nihil pratereat, nec
fit aliquid quod ei non annuntiaverit verus Salomon
, cognòfce, ô homo, ex his qua audis lo-
quentem \-Vcrus eftì inquit ì firmo quem audivi
in terra mea de firmonibus tuis, dr de prudentia
tua, dr non credidi his qui dicebant mihi, donec
v en i, dr viderunt oculi mei : dr nunc non eft nec
dimidia quidem pars fecundum ea qua annuntia-
bant mihi. Appofuifti bona fuper omnia qua audivi
fidem fa ciendam j ufi iti a plus pollet Scc.
c. Edit, cum mff. pauculis, 'Ufiliortt ( Amerb. utilia )enim vulnera
amici, quam alienorum ofcula. Mil. vero multo plures ac vécut
tiorcs, V t ilia . . . quam aliorum ofcula, Hunc verficufum, qui habetur
apud folos LX X . crebro cirari ab Ambrofio advertas licet, temper
autem illum ita exprimit, ut pro utìliora mlT. probaciores exhi-
bcant utilia, ubi fubintellige adverbium magis, at vero pro aliorum
ofcula, quod h ìc fcribitur, nufquam non inycnias, volontaria ofcula
inimici, ut L X X . nimirum gm/eia. ifiA
* . Hue ufque cap. 9. in vet. edit, protendebatur : quàm autem
rette, quivi& Icttorum facile judicabit.
F
y. Reg. i
z .d * J.
Ibidem 6.
& f eî \
I
i I I
i n