Àlias Cap.
XIVPfal.
Guila veftis, folutus eft nodus 5 Sc ideo quia non D tua, anima tua non devoratur. Ideo David non
alligavit ignem in finu mentis fua;, non com- timere fe dicit j quia, carnem ejus non animam
buifit corpus fuum. inimici edebant, ficut legimus :Dum
t i} .'/ ,
E/^-43 .
P fal.^ t.3j,
6*}6-
£ * « 4 3 ,}.
adulceravitj fed ; |tâj| concupifcendum A non timeret fibi, dicic nobis ; Fugite fornicatio- 1.e'er,s. u;
rviderit, a non adipeftum obligavit, ied affec-
tum quxfivit. Bonus tamen pudor, qui ipibs
corporis'oculos fic premere confilevit, ut fiepe
non videamus eriam quod videmus. Etenim
ipecie adipicere videmur, quidqùid occurrerit}
fed-fi non mifceatur animi intendo , hìc quo-
que iècundùm carnis officium nofter adfpecbus
vanefeit 3 ita plus videmus animo, quam corpore.
nem. Fugiamus ergo tamquam lequentenv, qua:
non poft nos, ièd in nobis fequitur noimet ipios.
Ergo videamus diligenter, ne dum illam rugi-
mus, nobifeum eam portenius. Volumus eninl
plerumque fugere , fed iì non penitus eam de
noftro excutimus animo, tollimus eam magis ,
quam relinquimus. Traniìliamus ergo eam, ne
nobis dicatur : Ambulate in igne fiamma vefira, Efai-so-n.
quem accendifiis ^¿/V.Quoniam ficut ille qui alli- Prau..i7,
71. Et fi viderit caro ignem-, non alligemus B gat ignem in finu , veftimenta comburit ; fic qui
ignem in finu, hoc eft ? in fecreto mentis, ani- ambulat fuper ignem\ pedes comburat necefle
mique arcano. Non implicemus ignem hunc eft 5 qnoniam fcriptum eft : Ambulabitquis fuper
oifibus, non ipfi nobis nodos injiciamus , non carbones ignis, pedes autem non comburet ?
... -1: 1 . j: ^ Gravis ignis e ft , Se ideo non demus illi
alimenta luxuriar. Pafcitur libido conviviis ,nu-
tritur deliciis, vino accenditur, ebrietate in-
flammatur. Graviora his funt fomenta verbo-
rum , qua: vino quodam Sodomitana: vitis men-
tem inebriant. Caveamus tamen & hujus abun.
mifceamus fermonem aliquem cum hujuimodi
unde exieftuet ignis adùlterinus. Sermo juven-
culie nodus adolefcentium eft : verba adolef-
centis vincula f n t amoris..
72. Vidit hunc ignem Jofeph , quando eum
adulterii cupida mulier alloquuta eft:voluit eum
capere fermone , mifit laqueos labiorum fiio-C dantiam vini 5 ubi enim. caro inebriatur, mens
rum , fed pudicum virum ligare non potuit.
"Solvit enim vincula mulieris vox pudoris, fer-
■mo gravitatis, habena cautela:, fidei cuftodia,
caftimoniæ diiciplina. Capere igitur eum reti-
bus fuis impudica non potuit : mifit manum, Se
apprehendit veftcm ejus, ut nodo ftringeret.
Yerba petulantis mulieris cupiditatum retia
flint, manus ejus amoris nodus eft : fednec re-
tìbus capi potuit mens pudica, ned nodo : ex.
titubar, animus vacillat, cor flu&uat. Et ideo,
adutrumque utile pra:ceptum e ft, quo mone-
tur Timotheus : vino modico utere propter fre- r.Timy.
quentes tuas infirmiates. Cùm calet corpus, tra- %i’
hit vaporem : cùm alget morbi frigore caro,
refrigeratur anima tua : cùm dolet corpus
tuum, triftis eft mens tua, fed triftitia tua in
gaudium veniet.
77. Noli ergo timere fi manducetur caro
appropm- Pfah6.i
73. Vides ergo , quia animus nofter culpa: quant fuper me nocentes , ut edant carnes me as :
eft auctor ? Itaque innocens caro, led plerum- qui tribulant me inimici mei, ipfi infirmati funt,
que peccati miniftra. Ergo b non te vincat for- & cecidcrunt. Ruinam igitur folam facit fibi forma:
concupifcentia. Multa retia tenduntur a pens j ideo ferpenti traditur , qui a ferpente
diabolo, multi laquei. Ocuius meretricis la- elifus e ft; ut quem dejecit,huncerigat: &fiat
queus amatoris eft. Ipfi nobis oculi noftri retia ruina ferpentis hominis reiurredio. Satanani
iimt j & ideo fcriptum e ft: Neque capinris oculis autem corporalis hujus contritionis & carnalis
tuis. Ipfi nobis ergo tendimus retia , quibus E audorem debilitatis Scriptura oftendit, Paulo
involvimur & implicamur. Ipfi nobis vincula dicente : Batus efi mihi fiimulus carnis mea annedimus,
ficut legimus : Quia vinculis pecca-
torum fuorum unufquifque conftringitur.
74. Et ideo tranieamus ignem adoleicen-
tiit, ardoremque juvenilis jetatis : tranieamus
aquam, non remaneamus in aqua 3 ne flumina
llos.profunda concludant. Tranfeamus magis,
ut & nos dicamus : Torrentem pertranfivit anima
nofirai qui enim tranfit, ialvus eft. Denique
Dominus fic a it: Si tranfeds per aquam , tecum ^
fum , flumina te non concludent; Sc Propheta
dicit : yidi impium fuperexaltatum ultra cedros
Libani tranfivi, & ec.ce non er at. Tranfi ik-
ciilaria, c Sc cecidiile adipicies altitudines im- '
piorum. Moyfes quoque tranfiens fiecularia
flumina, vidit vifüm magnum, & a it: Tranfiens
'uidebo hoc vijum; fi enim fuiflet in corporis vi-
tiis ,& fieculi iftius lubricis voluptatibus, tanta
non vidiflet myfteria.
75. Tranieamus ergo & nos ignem hunc li,
-bidiriis,, quem timens Paulus , fed nobis timens,
qui caftigando corpus iuum , feceAt ut jam
a. Amerb. & Eraf. cum muìtis nec inferiori* noti
obligavit ; forte non iènfu deteriore.
b. Mil. aliquot iâris prebâtie manu* , non t
: mfT omittunt
vincat forma
y lus fatana y qui me colaphiz,et, ut non extoliar.
hic ergo curare Paulus didicit, quemadmodum
ipfe fanatus eft.
C A P U T X V .
Rediens à digrejjlone quid fit venire in virga vel
in ipiritu manfuetudinis docet. Sequefirandum
graviter lapfum, fed cumApoftoli exemplo facrù
reddendum, ubi pia plebü.oratione atque lacrymis
fuerit expiatus. Expurgari vêtus fermentum,
cum^ littera durities mollioris explicationis farina
temperatur. £)tiomodo Ecclefia farina omnes
conjpergi ac cibo car itati s pafci de béant s ne f imi
le s évadant invidi illius fratris, quem amu-
lantur Novatiani, quorum tumor illic notatur.
78. F ) Onus itaque dodor dum promittic
I l alterum de duobus, utrumque dona-
vit. Venit in virga, quia à communione iàcra
çonvidum removit. Et bene dicitur tradi £u
tanæ, qui ièparatur à Chrifti corpore. Venit
concHfifcentîA &c, Itcrum vero pro laquent amatoris., non pauc»
legunt laquent amoris.
c. Nonnulli mir. & omnem gloriam cccidijftadfticics implorarti.
.■Cor.i i . j .
etiam in caritate, fpirituque manfuetudinis, vel i
quia fic tradidit, ut fpiritum ejus falvum face-
r e t , vel quia eum quem ante iequeftraverat b
pofteaiacramentis reddidit.
79. Nam & iequeftrari oportet graviter
lapfiim ,ne modicum fermentum totam maftäm
corrumpat: Sc expurgandum eft vetus fermentum
, vel in fingulis vetus homo, hoc e ft, exterior
homo cum adibus fuis, vel in populo in-
veteratus peccatis, vitiifque concretus. Et bene
dixit expurgandum, non projiciendum : quod ;
enim expurgatur ,non totum judicatur inutile j
ideo enim purgatur, ut utile ab inutili fepare-
tur: quod autem projicitur, nihil in ie utile habere
creditur.
, 80. Jam tune igitur Apoftolus a reddendum
Cap. facramentis judicavit cadeftibus, fi purgari fe
v’ ipie vellet. Et bene a it: Expurgate; velut enim
operibus quibufdam totius populi purgatur, Sc
plebis lacrymis abluitur, qui orationibus Sc fle-
tibus plebis redimitur a peccato, Sc in homine (
mundatur interiore. Donavit enim Chriftus
Ecclefia: fua:, ut tinum per omnes redimeret,
qu£e domini Jefu meruit adventum , ut per
unum omnes redimerentur.
. 81. Hic fenfus Pauli e ft, quem verba obfeu-
riorem. faciunt. Confideremus ipfum Apoftoli
S -7 • fermonem: Expurgate, inquit, vetus fermentum ;
ut fitis nova confperfio , ficut eftis az,ymi. Sive
quod tota Ecclefia fufeipiat onus peccatoris,
cui compatiendum Sc fletu , Sc oratione, Sc dolore
eft :Sc quafi fermento ejus fe totam con-I
fpergat 3 ut per univerfos ea qua: fuperflua funt
l. in aliquo poenitentiam agente virilis miferi-
cordix aut compaffionis velut eollativa qua-
dam admixtione purgentur. Sive.ut illa mulier
j.ii. Evangelica docet qua: typum pra:tendit Ecclefia:,
eo quod fermentum abicondat in farina
fu a, donec fermentetur totum 5 ut mundum
omne iumatur.
82. Docuit me Dominus in Evangelio quid
fit fermentum , dicens, Non intelligitis quia ]
non de pane d ix i : Adtendite d fermento pharifao-
rum dr fadducaorum ? T u n c , inquit, intellexe-
runt quia non dixit ä panibus , fed a doctrina
pharifieorum & fadducieorum adtenderent fibi.
H o c ergo fermentum, hoc eft, do&ririam phaa.
Ita Rom. edit, ac mlT. omnes : at vet. edit, male prafere-
bant, addendum facramentis ■, & mhilo melius ult. PariC creden- J
dum facramentis. Cetetum Ambroilus cdm in aliis fuis libris, |
tum in his, pocilfimum graviorum criminum reos tarn frequenter j
. ut ad Ecclefia! univeribrumque chridianorum preces confugiant, i
hortatur , ut ambiguum haben non ,p o flit, quin füffiagia ilia non I
fecerit minoris quam TcrtuUianus: cujus ea de re hb. de Pcenit.
cap. io - verba illa iunt : Cum te ad fratrum genua frotendis, >
Chriftum contreetas , Chrifium exoras: nque illi cum fuper te lacry-
mat agunt , Chriftus patitur, Chriftus pro te vulneratur & c Q u i- j
bus autem cciremoniis publica: illa: preces ac lacryma: pro pcenl- r
tentibus funderentur, difear idarum rerum dudiofus ab au ¿lore I
Conftit. apoftol. Jib. i . cap. 18. & maxime üb. 8. cap. 9. item e I
Cone. Laodic- can. 1 p . quibus fi übuerit adjicere qua: de hoc ritu 1
apud Chryiodomum Horn. 7 1. in Matth. & 1.8. in i . ad Corinth. I
legere c d , cumdem in orientali Ecclefia receptum & corumünem
fuifle co.mpertum fiet. Sed in occidentali quoque ipfum non minus I
obtinuide pneter citatum Ambröfium variis locis , Paciamufl I
'Exhort, adPanit. & Epid.i. ad Sympron. & alios, tedesetiam iiiuc |
Soaomenus lib-7- H id cap. 16. & Ordo Romanus eo loci quoablbT 1
lutionis fexic f. in coena Domini ratio defccbiuir.
b- Erafmus & feq. edit, vintim mifericordU. Optjmc fane Sc a ccommodate
ad illas voces, eollativa quadam adm:xtione, his enim
non dubium cd aliud ad laudatiffimum huoc veterum marer.,, i
quo cdm quifpiam amicomm cafu aliquo bonis everfus fucrat, ii- I
Lus ainici viritim i& tf, id c d , collatitiam peeuoiamtribuebaat, I j
riiccorum , Se difputationem fadducàióriim abf-
condit Ecclefìa in farina fua ; cùm litteram Le-
gis duriorem ipiritali interpretatioiie mollivit,
Se veiut mola quadam fu i difputationis infre-
git , proferens velut * de folliculis litteraruni *.
myfteriorum interna fecreta , Se refurrectionis
fidem adftruens ; qua Dei mifericordia pnedi-
catur,qua reparari vita creditur mortuorum;
83. Non abfurda autem videtur ad hunc lo^
cum adfumtio comparationis hujus. Siquidem
regnum cilorum eft c peccatoris redemtio • Se c
ideo farina Ecclefia:.confpergamur omnes boni
Se mali , ut fimus omnes nova confperiùx
Ne quis autem vereretur, ne fermenti vitiofio-
ris admixtio maflam decolorarci , ideo dixit:
Z)tfitis nova confierfioficut efiis az-ymi ,hoc eft ì.cor.y. 7.
tales confperfio vos reddet, qualis erat inno-
centix veftrx pura finceritas. Ita fi miièrea-
mur, non fufcamur peccato alieno : ìèd redem-
tionem ejus adquirimus noftrx gratin 5 ut qualis
èrat puritas , perfeveret. Et ideo addidit:
Etenim pafcha noftrum immolai us efi Chriftus, Mdtm-
hoceft,paifioDomini omnibus profuic, & pec-
catoribus donavit redemtionem , quos flaoicii
poenituit admiffik
84. Itaque epuleinur bonum cibum ò pccni-
tentiam gerentes, lieti redenzione ; nullus enint
cibus eft benevolentia Se pietate dulciòr : epulis
noftris atque la:titiae nulla de peccatore fer^
vato invidia admiiceaturj ne fe ipfe à dòmo Patris
quemadmodum expofitus in Evangelio in. L u c . i f . i t .
vidus ille frater excludat,qui fratrem receptum
doluit,quem in perpetuum gaudebat exclufum.
85. Cujus vos fimiles èlle, Novatiani, non
poteftis negare, qui ideo,ut dicitis, in Eccle-
fiam non convenitis , quia per poenitentiam
* tributa fpes fuerat his qui lapfi lunt, rever^ *
tendi. Sed hoc pra:tentum eft fpecie. Cetèrum
epifeopatus amiffi dolore fuccenfus Novatianus
fchiima compoiuit.
86". Sed non intelligitis quia de vobis quoque
prophetavit Apoftolus, & vobis dicit : Et vòs i.cor.f.i.
infilati eftis é “ non magis luólum habuiftis ; ut
tollatur de medio vejbum, qui hoc opus fecit ? Uri*,
que tunc penitus tollitur , cùm aboletur pec-
catum ejus j non enim excludendum ab Ecclefia
dicit Apoftolus, qui fuadet eilè purgandum.
ut inde fublcvaretur ejus calamitas j ut docet Càfaubonus Comment.
inTheoph. Characl.a d Cap. ¿¡èà Affa.iuat. Et eam quidem bene^
ficcntiam fic amplificavi! primoruiii chriftianoruitì ca rita s,ut
Apofìolo non ièmel illius rei tefte frattibus qui non modo in cadepi
urbe, ìèd etiam in diverfis atque diifitis inopia premerentur , ju-
vandis col le ¿la: ficrent. Qucm morem à re corporea tranftulit
S. D odoi; ad fpiriraiem. Attamen licet adverbiam viritim peculia- Irem hoc loco gratiam habeat.cùm virilisìn raff omnibus & apud
Àmerb. legatur , vocem hanc duximùs retipendàm. Ncqui
¡vero ipfa fuo etiam caret lepore : per eam enim hìc milericor* dia gravis ac generoià requixi oftenditur, non autem mojlicu.-
la & muliebris, qualcm vel inepta caufa (¡epe commovct.
* . Folliculis grana feminura velut pellicula integuntur.
j c. Germ. cod. ant. peccatorum remiftìo A t paucis interjedis ,
j ubi omnes edit, ut fimus in nova conjperfione. Quis autem verere-
j tur & c . Omnes n iff magis commode ut in contextu.
j * . Novatiani ut icceffionem fuam dcfenderent , Ecclefiam per
1 iapforum receptionem contendebant interiiffe ut Cypriajius Epifl..
I j i- & Pacianus pag. j 7. teftificantur, atque adco in htrefimfchif-
I ma verterunt, ut loquitur Ajiguftinus de Donatiftis , qui iè No-,
vatia' otum hac in parte icdulos imitatores prsebuerunc. Etcnim
Ecclefiam , quod cum Ctcciliano communicatee à librorum lacro-
rum , ut clamitabant, traditoribus ordinato, funditus pcriiffe deli—
labant. Sed epifeopatus amifli dolor Donati: m non minus ange-.
bat, quam Novatianum : de quo h ic Ambrofius nofter, & nos ia
Adinonitionc qua: confiilendaV