prædicavit-, qiiafi ea qü« facienda forent , non A 71. Propter nos igituï <■ gratias agit ; ne eurir
potuerit pr«videre.
66. Similiter'ergo videt Filius Patris opus,
dem Patrem , eumdemque Filium eíle creda-
mus,cúm idem opus Patris audimus 8c Filii,.
Nam ut eognofceres non quaíi infirmum gratias
ficut Pater opus Filii : nec quafi alienum lau.«
d a t, fed quaíi proprium recognofcit: £>uactm-
egiíle , fed quafi Dei Filium íemper íibi
que enim ínter fecerit, eadem Filius fa c it fimili'
divinará potentiam vindicare, clamavit : Lazare
/«•;ut idem opus Patris Filii que iencires.NihU
veniforas, Imperantis utique vox iftaeft,
ergo facit Filius ,nifí-quod Pater probet, Pater
non precantis.
laudet, Pater velit 5 quia ex Patre totus e ft:
C A P ü T V I I .
non ut creatura, qu« níulta committit, dum p * , .
■iludió lapfuque peccati voluntatem frequenter 3 Mpüfita doctrina mnc confermatur, quod Filius f it
offendit auctoris. Nihil ergo Filius fac it, nifi Ff tns Verhtfm > non 9tale ” oftrum, fe d vivum
quodplacear Patri; quia una voluntas, una fen- j ° f erat°llU7n; atß He adeo nonP°ffl t e iuf i
tentia eft, una eil: vera caritas, unius operatio.
nis efFe&us.
•67. Denique ut fcias caritatis eife quod non
fiotcft Filius a f e facere quidquam, nifi quod vide-
ritfacientem Patrem, cüm pr«mifiilet: f)uacum-
que ille fecerit, eadem dr Filius facit fimiliter ,
fubjecit: Pater enim diligit Filium. Ergo quod
dem cum Patre voluntatis^poteftatis ac fubftantia.
Ji- Ed ut ad fuperiora redeamus , 8c pro-
p°fita concludamus,facit quafi Verbum
Filius voluntatem Patris. Verbum hoc noftrum
utique prolativum e i l, fyllab« funt, fonus eil •
8c tarnen à ièniu noilro , 8c mente non difere-
pat, 8c qua: interiori tenemus affedtu ,eatamdixit
Scriptura quia nonpoteft, ad infeparabilis C quam operands verbi teílificatione íignamus.
I oh an. 14 .
8c individu« caritatis retulit unitatem.
68. Quod ii naturaliter e il, ut vere eft, infe*.
parabilis caritas ; infeparabilis utique eft etiam
operatio naturaliter : & impollibile ut opus Filii
cum Patris non conveniat voluntate; quaildo
id quod Filius operatur, operatur Sc Pater: 8c
quod Pater operatur , operatur 8c Filius > 8c
quod loquitur Filius, loquitur & Pater, iicut
fcriprum e ft:a Pater meus qui in me manet,ipfe „
loquitur; 6c opera qua: ego facio,ipfe facit. N i.
Sed non iermo nofter operatur, iolum eft Verbum
D e i , quod nec * prolativum eft , nec «
quod dicunt; fed quod operatur 6c
vivit 6c iänat.
73. Vis fcire quale Verbum ? Audi dicentem:
Vivum eft enim Verbum Dei, & validum atque ope- Hebr.4.1
ratorium dr acutum, dr penetrabilius omni gladio
acutijjimo, penetrans u/que ad divifionem anima
dr fpirit us, artuumque dr medullar um.
74. Verbum igitur audis Dei Filium , 8c a
hil enim Pater line virtute atque fapientia fua patria voluntate 6c poteilate fecernis ? Audis
condidit -, quia omnia in fapientia fe c it , ficut quia v ivit, audis quia ianat: noli ergo noftro
lcriptum eft-.omnia in fapientia fecifti. Nihil comparare verbo. Si enim verbum noftrum
etiam Deus Verbum fine Patre fecit. qua: non obtutu viderit, non auditu audierit
69. Non operatur fine Patre, non fine patria loquitur ; 6c loquitur tamen cognita per qu«-
voluntate facrofanct« illi fe obtulit iàlutaris dam nature human« interna myfteria ; quomundi
totius hoftia paflìoni, non fine patria modo non impius, qui fecundum divinitatem
voluntate mortuos fufcitavit. Denique Laza- l 11 Dei Verbo 6c obtutum quemdam corpo-1
rum fijlcitaturus levavit oculos furium, 8c dixit: p reum cxigit, 6c auditum : 6c putat quod non
P /rv rf i f 1 ^ J 1 /2." _ I J ill f 1 BIS m i lr t r t ll'ilY , r*! /■Q^Q • 1 • . . BHb - 1
Pater , gratias ago t ib i , quia audifti me : dr ego P°iht à ie quidquam facere Filius, nifi quod
fciebam quia femper me audis : fe d propter turbam n ~ ‘c
qua circumftat, d ix i ; ut credant quia tu me mififti:
ut quamvis b ex perfonx hominis incarnati iùil
ceptione loqueretur, unitatem tamen paterna
voluntatis 6c operationis exprimeret ; quia Pater
Patrem facientem viderit ; cum per unitatem, lohan.j i9.
omnia audit, omnia videt qua: vult Filius.
Videt ergo 6c Pater facientem Filium , audit
volentem. Denique non rogavit, 8c exauditum
iè eile dixit.
70. Nec exiftimari poteft quia non audit Pa- E
te r , quod velit Filius : 6c ut fcias quia femper
auditur á Patre, non quafi iervus ^ nec quafi
propheta, fed quafi Filius: E t ego, inquit, fciebam
quia femper me audis: fe d propter turbam qua
circumftat, d ix i ; ut credant quia tu me mififti.
■ a. Rom. edit. fo ia ,g « £ ego loquor, ficut dixit mihi Pater, fic lo-
quor i & : Pater mens qui in me mnnet, iffe facit of era. Qua: quidem
verba die habenrur apud Johannem citatis locis. At contra conlcn-
fum mil. ac vet. ¡edit, nihil movemus.
b. Quinqué míT. ex terfona hominis in cttrnis fufceftione.- rcliqui
& edit, ut in tcxtu. Jam autem monuimus vocem perfona non
femper ftriCte & fcholaftico rigore fumtam ab Ambrofio. Et fane
h o c loco nihil aliud fonat, nifi in quantum homo. Quod vero ad
voluntatis cum Patre unitatem, de qua hie loquitur, fi per earn
voluntatis humana unitatem intelligamus, nihil aliud eritillauni-
ta s , nifi confenfio, fubjccUo & confoimitas. At quominus cam de
vera divina: voluntatis unitate intcrprctemur, nihil vetat.
ci Omnesedit. ac mif. quidam, gratias egit. Neceumdcm tec.
aHi cod. majori numero Sco.\x€tot\ivtc,grat’m ngit t ne enmdem Sec.
ut diximus, ejufdem fubftantia: idem velie atque
idem nolle 8c idem polfe 6c in Patre fit 6c
in Filio 6c in Spiritu iànflo ?
75- Quod fi homines plerumque ièniuum
qualitate difereti, tamen unius propofiti inten-
tioiie concordanti quid de Patre nos 6c Dei
Filio congruit xftimare : cùm id quod humana
imitatur cari'tas, fubftantia divina poifideat ?
76. Ponamus tamen, ficut ipfi volunt, fqiiia
quafi in exemplari, quod viderit Patrem facientem
, Filius faciat. Et hoc utique ejufdem fubftantia:
eft; nullus enim poteft alterius imitatio-
nem operationis implere, nifi qui ejufdem natura:
habeat unitatem.
O prime ; quamobrem enim propter nos gratias egerit, harc ratio
redditur, ne videlicet Patris ac Filii unam perfonam effe crcdamus,
cum nemo fibi ipfi gratias agat.
*• Verbum prolativum ièu ■B&ipoeixor verbo interno five ¿rjfyß{-
r<f opponi jam adnotavimus. Verbum autem divinum
qui comodo diceret, utfyllabas aut fonum corpo reum effe fingeret
nemo Ufqueadeo infimusfuit : atillud ipfum effe ¿rJfy!dtZ, contcnl
dcbant, ac fimilem humanis habitibus, proindeque accidentaiem atque
à Patris natura feparatum, ut ex Bafilii Homil. 1 7 . Conr. A r-
rianos & c. intclljgimus. Verumtamen idem illud Verbum fpiritali
quadam ratione prolativum adicverabant Arriani, quod nimirum
ex Patre nafcerctur non per generationem Verbi manentis, fed quafi
per prolationcm fiuentis fermonis, quod toto hoc opere impugnac
Ambrofius. • ®
C A P U T V1 1 n A non generavit fcilius. Quod hlc argumentum
m |R 1 , . eft in^qualitatis ? Generano enim paterna: proprietati
‘ eft , non potenti* :& pietas *quat •
non ièparat. Deniqne in info ufunoitaeinfir ’
t rm o ,» « iv p a n ,s ,tfis r'torqHc,:d',ndeho- miwns frequenter evemre cognofcimus. ut &
minum t f 'n h t cxemplis quod qmjf,m g tnmt infihoi filios habeant. 6c non habeanc forcio
«utficus, adW'nrnm nm fa m n e ¡maxime reS:habeant fervi,non habeant domini : habeant
eumaUcqm.ffimetPaurmwusiatemduendus in o p e , aonAabànt k qui potente» font k
■ 8 i.S e d r ilo u n t& h o c in firm ita t is e iT e quia
juduania.fedflandum S ir ,ftura auStmme. v0lunt homines filios h a b w e -, nec poffunt-
V^ em o om mf^m tam m rfn a h ju du an da rn^ quamvis humana non fine conferendadivinis'
veUdjud'caudam r ,l,c ub, demunitraw.iffis intelligaiit tamen in t« infos quoque hominei
W B Ì » » genuennt .proprttsß r y t s aui fibo- non pownthe effe ; feffpa terns proprietatis ha-
Urn pomavermt , m m s fotentes fore M u - bere filios s vel non habere ; nec in poteftare
a t , potndeque totam eorum difpmiomm nollr»-voluntatis e f f e generate ¡fed inCorporis
^ iMptaw ejje. ; qualitate ; nam fi effet potenti^, inique potent
Cap. 7.7.T Llud rid icu lum e ft,a Imperator augufte, tior multos haberet; Ergo non eft potenti«
J| quod quidam hoc etiam ad in«qualita- habere filiös -vel non habere,
tern Dei Patris & Filii objiciendum ufurpare 83. N urn quid natura: eil?Si natune infirmii
confuerunt, quod dicant omnipotentem Pa- tatem putatis,6c ad humana vos eonfertis exem-
trem eife, quod generavit Filium : negent au- ^ pia, eadem Patris eft natura qua: Filii eft. I tatem
omnipotentem Filium , dicentes quia ge- que aut verum Filium dicitis ; 6c Patri in Filio
nerare non potuit. . derogatis per Unitatem ejufdem natur« ( ficut
78. Sed vide quemadmodum Leva impietas • enim.Pater natura Deus eft, ita 8c Filius : deos
ut diale&icä philófophorum iè ipfa convincati autem ait Apoftolus non natura deos eile fed i ^
Hac enim qu«ftione aut co«ternum Patri Fi- dici ) aut fi negatis eife verum Filium hoc eft
lium necefle eft fua voce fateantur ; aut fi prin- ejufdem naturar ; non eft ergo generatus : fi non
cipium temporis Filio aliquod adferibunt, prin- eft generatus Filius ,11011 generavit Pater,
cipium potenti« neceife eft tribuant etiam Pa- 84. Golligitur itaque juxta fententiam veil
tri. Ira cùm omnipotentem Filium negant ,in- tram; ut non fit omnipotens Deus Pater - quia
cipiunt, quod nefas dicülu eft , adferere j>er Fi- ^ generare non potuit, fi non generavit Filium «
lium Patrem omnipotentem eile ccepifte. fed creavit. Sed quia omnipotens Pater- cùm
-. .79. Nam fi per generationem omnipotens juxta fententiam veftram folijs generator omnipater
, utique aut coieternus Patri Filius eft 5 - potens fit j generavit utique Filium • non crea-
quia fi femper omnipotens Pater * ièmpiternus vit; Verum ipfi magis quam vobis credendum
6c Filius : aut fi fu it, quando non erat Filius eft. Ille aiti 6c frequenter a i t ,generai p/^.103.5.
fempiternus 3 fuit ergo quando non erat omni- tionis fua: teftis;
potens Pater. Nam cùm volunt dicere Filium 85. Non eft ergo natura: ; non eft potenti«
aliquando coepiile, in illud recidunt ,ut 6c Pa- in Chriilo aliqua,quia noil generavit,infirmitas-
tris potentiam dicant non femper fuiflè, fed ex cjuia generatio, ficut f«pe jam diximus, non ad
Filii generatione cccpifle. Ita dum F ilioD e i E iùblimitatem potenti«,* led ad proprietatem *
cupiunt derogare, plus tribuunt ; .ut contra fas refertur natur«. Nam fi ideo omnipotens Pa-
omne auclorem paterno: potenti« declärare vi- ter -, quia Filium habet ; omnipotentior ergo
deantur ; cùm Filius di cat : omnia qua Pater hai eile potuit s fi plures haberet.
betfmea funt^toc eil^non qn« Patri ipiè tradide^ 86; An vero potentia ejus in una generation
rit,fed qu«à Patre jure generationis acceperit. rie defecit ? A t ego oftendam 6c Chriftum ha-
80. Et ideo Filium fempiternam dicimus effe bere filios ; quos quotidie generar, ièd ea gene;,
virrutem : fi.ergo ièmpiterna ejus virtus atque ratione, vel potius regenerationei qu« potefta-
divinitas, utique 6c potentia ejus eft fempiter- tis eft, non natur«} adoptio enim poteilatis eftj
na. Filio igìtur-qui derogat, Patri derogat, gèneratio proprietatis.Quod ipfa Scriptura nos
pietatem offendit, violat caritatem. Nqs ho- F docuit; dicit enim Johannes; quia in hoc munnorifìcemus
Filium, in quo Pater compiacer-
placet enim Patri ut laudetur Filius, in quo
ipiè complacuit.-
81. ReÌpondeamus tamen intentioni eorum;
* ne epilogo quodam invidiam qu«iiionis de^
clinaile videamur. Generavit, inquìunt, Pater,
a Omnes edit. 8c tnff. aliquot omiilo, illud ridiculum ejl, ftatim I
ìncipjunt, Imperator augufte, quidam Sec. Uudc non pauci mlf. 1
ctiam reiccant, Imperator augufte : melius alii, quamquam paucio- I
i c s , ut in contextu.
* . Epilogum pro querimoniis ab Ambtoiìo üfurpatum Hexaem. I
lib. 6. cap. num. 14 . obfeivabamus. Ncque vero camdem vocem |
h o c loci ufurpac ièniu admodum alieno j nihil enini aliud fignat
quam ejulmodi lèrmonem , qualem oratóres, ut judicum mcntcs
à caultc qua agitar , cogitationc avertant, admovendos ciendof-
■tjue affccìus adhibcrc (blcnt.
b. Ita vet. edit, & plures potioreique mlf. at Rom. edit, cum
aliis nonnullis , qui ditiores ¡tint.
do erat, dr mundus per ipfum faUus eft, dr mun- &f*i-
diis eum non cognovit. In propria venit, dr fe*i cum
non receperunt. Jpuotquot autem receperunt eum,
dedit illis.poteftatemfilios Deifieri ¡his qui credunt
in ’nomine eius..
%-]■.c Didieimiis itaque poteiiatis efle, quod
* . Hanc Ambrofii fententiam Pctavius lib. 1 . de Trinit. cap. j .
ita cxponit, hoc eft, inquit, proprium quiddam efte perfine, , fiv e
nature divine, qua in Patre Jubfiftit. Quod ut adhue fiat planius j
advcrtendum ex natura Patris generar! Fnium , ndn quatcnus natura
eft ¿ fed quatcnus eft in Patre j Uc ille fimul & confubftantia-
lis fit Patri ¡' & ab cb pertbnaliccr diftiniftus.
c Rom. edit. &.<]didam mil. Dicimus itaque: vet. edit: & àlii
mff. Didicimus /f«^«e>A,pcius , refertur enim. ad fuperiora, dedit
illis poteftatem See. Icerum veio ubi omnes, & mff. aliquar , pro-
prieiatis autem generationem, A inerb. Acque HruCgcncrationes-, relìqui
cod-invertunt lencentiàm in hunc modum, proprietatem autem ge~
nerationis• Minus commode.-
L l “J
it
'111 ill
r | l î3
-Hi 1 1 III
n