his aliqui veniam negant, quorum fidem *eouf-
que confeffus perfecucor eft , ut eam ftuderet
expugnare tormentis. Negarunt femel , fed
quotidie confìtentur : negarunt fermone, fed
confitentur gemiti bus, confìtentur ejulationi-
bus, confitentur fletibus, confitentur liberi-s
non coa&is vocibus. Ceflerunt quidem ad tem-
pus diaboli tentationi-.fed edam diabolus poftea
receffit ab his, quos libi vindicare non potuit.
Ceifit eorum fletibus, ceffi t poenitentiæ : quos
invaferat alienos, perdidit fuos.
25. Nonne itaiftud e ft , ac fi quis captivum
vi&æ urbis populum abducat ? Captivus duci-
tur , fed invitus : qui in aliénas terras neceffitate
contendat, intimo tamen nonmigret affedu,
patriam fecum animo vehat, quxrat copiam
quemadmodum revertatur. Quid ergo ? Cùm
hujufcemodi revertitur , num eft aliquis qui
perfuadeat non recipiendum 3 minore fcilicet
honore, fed ftudio propendere, nehabeatin
quo infultet adveriarius. Si armato ignofcis,
qui pugnare potuit 3 non ignofcis e i, in quo fola
pugnabat fides.
16. Ipfius diaboli de hujufmodi lapfis fi re-
quiramus fèntentiam , nonne videtur dicere :
Popuhts hic Libi is me honorât, cor autem eorum
longe ejl à me / Quomodo enim mecum e ft, qui
non recedit à Chrifto ? Sine cauia autem me
colere videntur, qui doctrinam Jefu cuftodiunt :
ego autem putabam quod meam docerent.
P l u s d a m n a n t , dum comperta deferunt.Cer-
te Jefus in his amplius gloriatur, dum recipit
revertentes.Exfultant omnes Angeli 5 quia gau-
dium majus eft in cado fuper uno peccatore
pcenitentiam agente, quàm in nonaginta Se
novem juftis qui non indigent poenitentia.
D e me in cado, de me in terris triumphus fu-
mitur. Nihil Chrifto perit, quando hi qui ad
me cum fletu vénérant, cum defiderio ad Ec-
clefiam revertuntur : Se horum exemplo edam
de meis periclitor, qui didicerint nihil hìc effe,
ubi homines prxfentibus provo cantur præmiis 3
Se plurimum illic, ubi gemitus, lacrymx, jeju-
nia meis epulis prxferuntur.
C A P U T VI .
Ntfvatianos dum peccatores a Chrijli convivio ex-
cludunt, non pii Samaritani ,Jed fuperbi legif-
periti nec non facerdotis atque levita, qui re-
prehenduntur in Evangelio , imitatores effe »
immo iifdem etiam ine tementi ores.
A turn fuum impofuit vulneratum , in quo ejus
peccata vexit omnia 3 nec ovem paftor deipexit tue. 1 ¡.
err antem.
z8. Vos autem dicitis : Noli me tangere. Vos
dicitis volentes juftificare vos ipfos : Non eft
proximus nofter, fuperbiores quam legifperitus
ille qui Chriftum tentare cupiebat 3 ille enim
dixit : £)uis e f i meus proximus / Ille interrogar, tuta o.ij,
vos negatis 3 ficut facerdos ille defcendcfntes,
Se ficut levita prxterientes, quem curandum
J3 fufeipere debuiftis , nec recipientes hoipitio,
pro quo Chriftusb duo numeravit x r a , cujus . b
te proximum fieri Chriftus jubet, ut facias in
eum mifericordiam. I p s e e n im eft proximus,
quem non folùm conformis natura conjunxe-
r it, ied etiam. mifericordia copulaverit. Ab eo
te alienum fuperbia facis , extollens te fruftra
inflatus mente carnis tux ,Se non tenens caput.
Si enim caput teneres,adverteresnontibieum
deferendum, pro quo Chriftus mortuus eft. Si
G caput teneres, adverteres corpus omne compaginando
potius quam folvendo , in incremen-
tum Dei per copulam caritatis , Se redemtio-
nem crefcere peccatoris.
29. Cùm igitur fruftum omnem aufertis poe-
nitentix, quid aliud dicitis, nifi hoc : Nemo de
vulnerati« noftrum ingrediatur hoipitium : nemo
fanetur in noftra Ecclefia? Apud nos non
curantur xgroti : fani fumus, medicum non ha-
bemus neceflarium 3 quia ipfe ait : Non opus efi
D'finis me die us ,fe d his qui male habent.
C A P U T V I I .
#
Chrìfium ut omnes ad ccenam fitam invitet, obtefi
tatus, Novatianos nec ipfos ad eam ingredi, nec
aliis ingrejfum permittere fignificat, quod Ecclefia
fanfta non imitatur. Deinde eofdem here-
ticos cum Chrifio, qui omnes falvos fieri cupi a t,
partem habere non pojfe planum facìt.
27. Ì T Os ergo, Novatiani, excluditis? Quid J[_ £ eft enim aliud excludere , nifi fpem
venix denegare ? Sed ncque femivivum illum
dereli&um à latronibus Samaritanus prxteriit :
Se vulnera ejus oleo vi.noque curavit, prius
infundens oleum quo foveret : iupra jumena.
Omnes edit, eoufqite confettatiti ; omnes m(T. eoufque confe
t ta . Et certe pcrfecutorcs quodammodo confitentur eos Chrifti
fidem habere, quos tormentis aggrediuntur. Nani fi cadem fide
illos crederent defiitutos, amicorum loco ipfos haberent.
b. Sic omnes mff. at contra edit, omnes , duos numeravit de-
narios : eodem ienlu ; cuntli enim parvi pretii nummi olim aerei
erant. Hinc did i qui ftipem ab aliis corrogabant.
Hinc etiam duo illa aW « viduse à Chrifto Domino prje diviti-
bus multo plura in gazophylacium immittentibus commendata:
reddidit Hieronymus duo ara. Sed hujufmodi Joquutionum referti
fune libri- Infra ailtem pro ut facias in eum mifèricordiam , ut in
; 30. Rgo , domine Jefu, ad Ecclefiam tuam Ai¡j,s ClJi
JMj to tus adveni, quoniam Novatianusex- v 1.
cufac. Novatianus dicit :juga boum emi, qui ju- Lífc l¡
gum Chrifti fuave non fufeipit, ÔC onus grave incollo
imponit fùo, quod portare non queat.
Novatianus fervos tuos à quibus invitabatur,
tenuit, & contumelia affeétos occidit , *quos *
iterati baptiimatis labe inquinavit. Mitte ergo luc h
ad exitus viarum , & collige bonos & malos :
& debiles , Se cæcos , Sc claudos introduc in
Ecclefiam tuam. Jube impleatur domus tua :
^ introduc omnes ad ccenam tuam 3 quia quem
tu vocaveris , dignum facies , fi fequatur.
Ille fane rejicitur, qui non habuerit veftem
nuptialem, hoc eft, amiclum caritatis, velamen
gratiæ. Mitte, inquam > ad univerfos.
31.c Non excufät Ecclefia tua à coena- tua, ex- c
cufat Novatianus. Non dicit Familia tua: Sana
cunclis edit- & pluribus mfT. legitur ; alii præfcrunt, ut facilita in
eum mifèricordiam habeas.
*. Cyprianus epift 7} . Eufcbius Hift. Ecd-lib-cap.8- & alii eam*
dam hanc baptiimatis itetationem objiciunt Novatianis : fed eorum
baptifmum viciftim imptpbavit idem Cyprianus epift. 7 6 .
Immo vero ¡confiât iànàum etiam Bafilium Epift. 1. ad Amphil.
can.i. & Epift.3. can.47.de illodubitaffc; cùm.tamenConc.Nicxni
can. 8. & aliorum omnium P P- calcujis fuer it approbatus-
c. I ta vet. edit. & mff. plerique, nifi quod in quibuidam prxmit-
titur fe ante Novatianus : Rom. autem edit, cum paucismíT. §¡uos
non excufat.Eccleßa d scena tua , excufat. Novatianus.
fum,
. fum , medicum non requir'o-, fed dicit : Sana me, A per Johannem baptiimatis facrameiita pra>
Domine, & fanabor: falvame ,& falvabsr. Deni-
que Ecclefix tux fpecies eft in illa, qux acceffit
retro, Se tetigit fimbriam veftimenti tui, dicens
■ intra íe : ¿puja f i tetigero vefiimentum ejus y fulva
ero. H x c ergo Ecclefia confìtetur vulnera fua,
hxc curari cupit.
32. Et tu quidem, Domine, omnes cupis lañare,
fèd non omnes curari volunt. Non vult
Novatianus, qui fe putat effe fanum. T u , Domifit.
3j. Omnia denique donavit difeipulis fuis, de
quibus ait:/» nomine meodamonia ejicient, Un- m*«.a .
guis loquentur novistferpentes tollent ,• & f i m'or- *7'
tiferum quid biberint, non eis nocebit : fupra agros
man us imponente & bene habebunt. Omnia ergo
dedit ,ied nulla in his hominis poteftas eft, ubi
divini muneris gratia viget.
56. Cur ergo man us imponitis, * Se bene- *
mine, xgrum te effe dicis , Se in minimo nof- 3 didionis opus creditis , fi quis forte revaluerit
tram fentis infirmitatem , dicens : Mger eram, a^rotus? Cur prxfumitis aliquos à colluvione
& vifitaltìs me : Novatianus illum minimum diaboli per vos mundari poffe ? Cur bapdzatis;
viiitare neicit, in quo tu defideras vifitari. Tu
dicis Petro excufanti,neei pedes lavares: N ifi
lavero tibí pedes , non habe bis partem mecum.
il*» i) 8- Quod ergo ilti poflunt confortium tecum haber
e , qui claves regni non fufeipiunt, negantes
quod dimittere peccata debeant ? .
33.Quod quidem rede de fe fatentur 3 non hafi
perhomiiiem peccata dimitti non licet? In
baptifino utique remiffio peccatorum omnium
eft : quid intereft, utrum per poenitentiam , an
per lavacrum hoc jus libi datum iacerdotes vin-
dicent ? Unum in utroque myfterium eft.
37. Sed dicis quia in lavacro operatur myfte-
riórum gratia. Quid in pceiiitentia ? Nonne
bent enim Petri hereditatem, a qui Petri fedem C D ei nomen operatur ? Qtiid ergo ? Ubi vùltis,
non habent,qiiam impia divifionedifeerpunt :
fed hoc improbe, quod etiam in Ecclefia do-
nari peccata negant poffe, cùm Petro didum
fit : Tibi dabo claves regni calorum, & qusteum-
qtte Ligaveris fuper terr am, erunt ligata & in calo :
dr quacumque folveris fuper terr am, eruntfoluta
dr in calis; cùm Se ipfe Vas eledionis Domini
ex dicat : Si cui autem quid donaflis, dr ego ;
nam dr ego quod donavi, propter vos in per fona
viiidicatis vobis Dei gratiam :ubi vultis, repii-
diatis ì Sed hoc infolentis arrogantix, non fandi
timoris eft 3 ut faftidio vobis fint , qui volunt
cagere pcenitentiam. Perpeti videlicet flentium
lacrymas non poteftis. Non ferunt oculi veftri
vilia veftimentorum , illuviem fordidatorum,
fuperbo oculo , Se tumido corde delicati mei,
indignanti voce dicentes finguli:Noli me tangere
, quia mundus fum.
chridi. Cur igitur Paulum legunt, fi eum tam £) 38. Dicit quidem Dominus ad Mariam Mag-
J ' Km P: rr. . \ ri : •_ j: J-l___ impie arbitrabantur erraffè, ut jus fibi vindi
,r .7: ___ ERHI H I
care t Domini fui ? Sed vindicavit acceptum,
non ufurpavit indebitum.
C A P U T V I I I .
.Quanta difiipulis fu is Ùhrifius contulerit / Novatianos
dum manus imponunt ac baptifnum conférant,
a f e ipfis redargüí ¡ quippe quod eadem
ducloritate pecccata remittantur in poenitentia
dalenam : Noli me tangere 3 fèd non dixit, quia Ioh*n i0'
mundus fum , qui mundus erat : tu audes, No- 7
variane, mundum te dicere, qui etfi operibus
mundus efles, hoc folo verbo fieres immundus ?
Eiaias dicit : O mifer ego, dr compunctus corde ; 1fai.c.f.
quia cùm firn homo, dr immunda Libia habeam, in
medio quoque populi immunda labia habentis hà-
bitem : Se tu dicis, mundus fum, cùm mundus ^
non fit, ut fcriptum eft, nec unius diei infans >
David dicit : Et a deli fio meo munda me , tfal. jo.4
Alias Cap.
Vii.
7 r . j . . L / d v i lL • J - t a UCltLIU fficu 7/HtftlSa 7rSC ’.taue in bapti mate. Ad extremum eorum tu- p ¡¡pW , r . . . „ . mo7r maxi.m re Df ommtco exemplto cajat-ig a+tu -r . qau em. utiq^u .e miiericord. em l.xpr e Do•m • im- Ju il-ti.
V Ult Dominus plurimum pofle difci-
34.
pulos fuos, vult à fervuiis fuis ea fieri
in nomine fuo ,qux faciebat ipfe pofitus in ter-,
ris, Denique ait : Et majora his facietis. Dedit
ut mortuos fufcitarent. Et cùm ipfe Saulo red.
dere pofTet ufum videndi, eum tamen ad Ana-
niam difcipulum fuum mifit 5 ut ejus benedic-
Matth j .
Matti): 3.1
ficavit gratia : tu mundus, cùm tam injuftus fis, Matth-7.1
ut non miferearis 3 ut feftucam in oculo fratris
tui videas, trabem autem qux in oculo tuo eft,
non confideres ? Immundus enim apud Deum
omnis iniquus. Quid autem injuftius, quam ut
velis tibi dimitti peccata tua, cùm roganti ipfe
non putes remittenda ? Quid injuftius, quam
ut te juftifices, in quo damnas alterun^ cùm
tione Saulo refunderentur oculi , quos amife- p graviora committas?
rat. Petrum quoque fecum in mari juffit am- 39. Denique remiffionem celebraturus peC-
bulare & quia titubavit, reprehendit illico, catorum noftrorum dominus Jefus dicenti fibi
eo quod b doni gratiam fidei pufillitate mi- Johanni : Ego a te debeo baptiz^ari, dr tu venis ad M a t th e n ,
nuiffet. Dedit etiam difeipulis ut lux mundi me ! re fp on d itSine modo ¡ ficenim decet nos im- ** 1S‘
eflent per gratiam , qui erat ipfe lux mundi, plere omnem jufiitiam. Et Dominus quidem ve-
Et quia defcenfurus effet è exio , Se in ex- nit ad peccatorem , cùm peccatum ipfe non
lum adfeenfurus Eliam ad ex1 m levavit,in- haberetj Se baptizari voluit, cui mundari necefle
non erat : vos quis ferat, qui putatis vobis
opus non effe mundari per pcenitentiam 3
Cetcrum videtur h îc fignari ea benediàio , qua ¡ègri à prelbyteris
inunguntur, precibulque Deo öpt. Max. commendantur, ex prie-
cepto jàcobi apoftoli, quam nos extremam un&ipnem appella-
mus. Nam præter quam quod hujus facramcnti effè£lus etiam eft
¡egri lànitas , de impofitione manuum epifeopi, feu confirma-
tione jam oblèrvavimus nihil cu rafie Novatianos.
c. Nonnulli mff. agere pcenitentiam , perpeti videlicet fletu , la«
cry mm audirc non potè flu . Minus commode.
C c
de eum terris complacito ree ....¿urus tempore.
Baptizaturus quoque in Spiritu fanebo Se igne,
a. Omnes edic. ac mff. nonnulli , qui Petri fidem : alii multo i
più i cs pòtitìrcfque, qui Petri fedem. ■
b. Edit, omnes, dona gratiarum .- pauci mff. donum gratis. : re- |
Equi, doni gratiam. Optimè ; nam hic tantum agitut de gratia
feu favore doni illius quo Petro fuper aquas pedibus incedere con-
ccdcbatur. Iterum autem, ubi vet. edit. & cun&i mff. lux mundi \
Rom. edit, fola adjecerat, per naturam. |
* . Benedittionis opus, hoc loco idem eft ac benediitionis ejfeclu*.
S. Ambr. Tòm. 1 1