riiim duo Se tria iìmul volver e animo, qua: con- /
|iciat auc fingula aut conjun&a accidere polle,
Se aut finguiis aut conjun&is difponere a&us
-Guos intelligat profuturos.
189. Fortis ergo eft viri non diifimulare cùm
alrquid immineat, ièd pretendere tamquam
expiorare de fpecuìa quadam mentis, Seobvia-
* re cogitatione provida rebus futuris, *ne forte
dicat poftea : Ideo ifta incidi , quia non arbitra^
bar poilè evenire. Denique niiì explorentur ad-
verfe , cito occupant. Ut in bello improvifus !
hoftis vix fuftinetur , Se fi imparatos inveniat,
facile opprimit : ita animum mala inexpforata
plus frangunt.
zoo. In his igitur duobus illa eft animi excel-
lentia, ut primum animus tuus bonis exercitus
cogitationibus , mundo corde quod verum Se
Mmì. j.s. honeftum eft videat j Beati enim mttndo corde ,
quia, if f i eti am De ton vide bunt : atque id quod honeftum
eft l'olum bonum judicet : Scinde nullis
perturbetur occupationibus , nullis cupiditati-1
bus flu&uet.
201. Neque vero id facile quifquam facit.
Quid enim tam difficile quam difpicere tamquam
ex arce aliqua fapientie opes , aliaque
omnia qua; plerifque videntur magna p re cella
? Deinde ut judicium tuum ftabiliratìone con-
firmes, Se qua: judicaverislevia, tamquam niliil
profutura contemnas ? Deinde ut fi quid accident
adverfi, idque grave Se acerbum putetur ,
ita feras , ut nihil prjeter naturam accidiile pu- ;
fob. 1. ii. tes , cùni legeris : Nudusfumnatus, nudus exibo.
¿¡>ua Dominus dedit, Dominus ab fluiti ; utique Se
filios amiferat Se facilitates ? Servefque in omnibus
perfonam iapientis Se jufti, ficut ille ièrvavit
ibidem qui ait : Sicut Domino placuit, ita fattum e f i : fitnoibidem
men 'Domìni benedìttum. Et infra : Sicut una infil0,
pientiurn mulierum ioquuta es. Si bona fujcepìmus
de manu Domini, qua mala funt, non fufiinebimus ì
C A P U T X X X I X .
Fortitudinxm adverfus omnia v iti a dimìcare debere,
precipue adverfus avariti am : quod in Jan ¿lo Job
doceturfattum.
zoz. T On eft igitur mediocris nec difereta
I à ceteris animi fortitudo, qua: bellum
cum virtutibus gerat : fed qua: fola defendat ornamenta
virtutum omnium, Se judicia cuftodiat:
a Se qua: a inexpiabili pradio adverius omnia vitia
decernat, invida ad labores, fortis ad pericula,
rigidior adverius voluptates, dura adverfus il-
lecebras, quibus aurem deferrenefeiat, nec ( ut
* dicitur ) ave dicat, pecuniam negligat, * avàri-
tiam fugiat tamquam labem quamdam , quie
*• Cic- lib. i- Offic. pag. 361. lin. i . Nec comméttere ut alienando
dicendum f i t : Non putaram.
a. Benign. & alii nonnulli, inexplebili pr&lio : Fife, inoperabili.
*. Cic. Offic. lib.-i. pag. 360. lin. i j . & uamobrem (fi* hsc vitanda
funt , (fi. pecunia & c.
* . Eodem fenfu Polybius lib io . Hiftor. K »! *dMoi J•«/ n n s **-
1»p9¿QCtttll m ì . . i tAStei è%,ì™<ro> , «M« 5?r ?Atif itr-
<pà\r,Gui. Exempluna cjus rei ipfemet fuggerit lib. j . In Xeneeta
Antiochi pncfecto Molonis pcrducllis arte ad internecionem delcto.
Alia fuppedicant Jufiinus lib-1. in Cyró Tomyris aflutia prodigato ,
atque truncato : Corn. Tacitus libro i . Annalium in Armenio G er-
manorum duce à Calcina Germanici legato j & alii in aliis. Qua:
quidem haud adnotaremus , nifi Chriftanorum-, qui patrum memoria
T urcas apud Erlam in Hungaria fuiòs ac ftratos aviditatc prxvirtutem
effeminet. N ih il en im tam contra-
rium fortitudini, quam lucro vinci. Frequenter
pulfis hoftibus, & inclinata infugam adverfe-
riorum acie * , dum exuviis caeiorum capitili *
pradiator, inter iplbs quos ftravit, miferandus
occubuit: Se triumphisiuis dejedx legiones dum
lpoliis occupantur, hoftem in iè revoca verune,
qui fugerat.
Z93. Fortitudo igitur tam immanem peftem
repeilat Se proterat, nec tentetur cupiditati-
► bus , nec frangaturmetu j quia virtusfibicon-
ftat, ut fortiter omnia perièquatur vitia, tamquam
virtutis venena : iracundiam velut quibuf
dam propùlièt armis, qua: tollat confilium i Se
tamquam iegritudinem vitet. Gloria: * quoque •
caveat appetentiam, qua: frequenter nocuit im-
moderatius expetita, temper autem uiurpata.
204. Quid horum fanftojob vel in virtute de-
fuit, vel in vitio obrepiìt ? Quomodo laborem
cegritudinis, frigoris, famis pertulit ? Quomodo
defpexit falutis periculum ì Numquidrapinis divida
coacervata:, de quibus tanta inopibus ad-
fluebant ? b Numquid avaritiam cenfus, aut vo- b
luptatis ftudia cupiditatefque excitavit ? Num-
quid trium regum injuriofa contendo, vel ièr-
vorum contumelia in iram excufiìt ? Numquid
gloria ficut levem extulit,qui imprecabaturgra-
via fibi, fi umquam vel non voluntariam cela-
viflet culpam, vel reveritus eflet multitudinem
plebis, quominus annuntiaret earn in conipecbu
omnium ? Neque enim conièntanea: funtvìtiis
virtutes, cfed fibi cnnftant. Quis igitur tam for- 4
tis quam fandus Job : cui fecundus adjudicari
poteft, qui parem vix reperir ?
C A P U T X L .
yirtutem bellicam noflrts etiam non defuijjc, vete*
rum exemplis, maxime que preclaro E le az, ari fa tto
demonjhatur.
205. ^ Ed fortafle aliquos* bellica defixos glo- *
ria tenet, utputent folam efle prariia-
rem fortitudinem j Se ideo me a d h x c deflexiiTe,
quia illa noftris deforet. Quam fortis JeiusNa- Mue'lo-S’
ve, ut uno prariio quinque reges captos fterneret ■ ^
cum populis fuis ? Deinde cum adverium Ga-
baonitas urgeret prxlium, Se vereretur ne nox
impedirei vidoriam, magnitudine mentis Se fi-
dei clamavit : Stet Jòl} Se fte tit, donec vidoria fa ic- 7-
confummaretur. Gedeon in trecentis viris de
ingenti populo Se acerbo hofte revexit trium-
phum. Jonathas adolefcens d virtutem fecit in d
magno predio. Quid de Machabads loquar ? ì‘.
zóG. Sed prius dè populo dicam Patrum, qui 1. Mac. %<.
cùm eflènt parati ad repugnandum pro tempio
dx in fé rcvocaranc, lugcnda fimul Se crubcfccnda cladcs admoncrec
imperatores. nofttos alieno damno nihilo fieri cauciores. Prudenter
ergo rex Ifrael libro 4. Regn. cap. 8. ne fibi prxda: occaficnie fraus
ftrueretur, profpiciebac. Similiter etiam Romani obicrvatione illius
moris de quo Polybius lib io - jam allegato.
* . Cic. lib. 1 • pag. lin. 4 6. Faciliime autem a i res injufiat Secherei
pag. 360 - lin.18 Cavenda eft etiam gloria cupidità! Se c.
b. Ita mlT. fere ad unum : edit, vero, Numquid avaritia, cenfus
, aut voluptatis See,
c- MlT. aliquot, S e i fibi confiftunt, Benig. Sed fibi contra f i f -
tunt, q u x le à io , fi vox j i i i difpungeretur, nondiiplicerct.
* . Cic- Offic. lib. 1. pag. 3<1. lin. 7 . Sed cùm plerique arbitrerà
tur res bellica* ma jores effe Sic.
d Rom. edit, fòia , virtutem magnam fecit in prtlio.
D S , ¥ ?,r° Is§itimis ruii'>doìo Kóffin* die to- A Is enim poli vìdom NicâffoïeïA reéis Dèmetriì
■ " dutem,*curior adverfus viginti milìia exerce.
tus regis, cum nongen tis viris bellum adorfiis1,
volentibus Ms cedere, ne multitudine opprime-
rentur ^ gloriofam magisrnortem, quàm turpem
fugam fuafit : Ne crimen, inquit, noflra relinqua*
mttt gloria. Itaque commiflb prælio, cùm à prii
mo ôrtu diei in veiperam dimicaretur -, dextrum
corflu, in quo validilfimam manum ädvertit hoi-
tium, aggrefllis facile avertit. Sed dum fugiem
ceifiti Ìabbati-, maluerunt vulneribus offerre niu
da Corpora, 'quam repugnare, ne violarèntfab-.
batum.’ltàque ómnes laiti iè obtulerunt morti;
Sed ‘Machabrei confiderantes quod hoc exemt
piò gens omnis poflèt perire,fabbato etiam,cum
ipfi in bellum provocarentur -, ulti funt ihriòù
centium necCm -fratrum fuprum.,Unde poftea
ftimulatus rex Antiochus, cùm bellum accenderei
per duces fiios Lyiiam, Nicanorem, Gor-
? iam,ina CU1T19 rientalibusfuis& Aflyrns ad-B tes feqiutur, à tergo vulneri locum præbuit : ita
tritus eft copiis, ut quadraginta Se o d o millia in
medio campi à tribus ftiillibùs profterrierentUr.
•20^. Virtutem ducis Juda: Machabiei de uno
ejus milite confiderate. Namque Eleazarus cùiù
fupereminentem ceteris elephantum, lorica ve£
titùrtì regia,adverte!ret, arbitratùs quòd'in eo
efiet rex, curfiì Concitus in medium legiofiis aie
proripuit, Se abjedo clypeo, utraque manu in-
terficiebat, dónec petvenit ad beftiam , atque
gloriofiòrem triumpMs locum mortis invenit.
• zìo. Quid Jonatham fratrem ejus adtexam :
qui cum parva manu adverius exercitus regios
pugnans , defertus àiuis , Se cum duobus tantum
relidus reparavit bellum, avertit hoftem,
fugitantes fuos ad focietatem revocavit trium-
phi ?
211. Habes fortitudinem bellicam, in qua non
mediocris honefti ac detori forma eft , quod
mtWivttfiib eàffl, & iùbjedo gladio inceremit c mortem fervituti præfcrat âc turpitudini! & i d
autem de martyrum di'cam paiîîonibus ? E t fié
longius evagemur, non minores de fuperbo regé
Anriocho Machabæi * puerirevexe'runttrium-
phos, quam parentes proprii. Siquidem illi ar- ■ ;
mati, ifti fine armis vicerunt. Stetit invida fep- '
tem puerorum cohors ^ regiis cinda legionibus :
defecerunt fupplicia, ceüerunt tortores, non
defecerunt martyres. Alius corium capitis’ exu-
tus, ipeciem mutaverat, virtutem auxerat. Alius
eam. Itaque cadens beftia oppréifit Eleazarum,
atque itamortuus eft. Quanta igitur virtus animi
! Primo, ut mortem non timeret : deinde, ut
circumfufus legionibus ihimicòrum, in confer-
tos raperetur hòfteis, medium penetraret ap-
men, Se contemta morte ferocior, abjedo clypeo
, utraque manu vulnerata: molern beftia:
fubiretac fuftineret : poft infra ipfam fuccede-
r e t , quo pleniori feriret idu», cujus rüina ins.
é'fiîcliiius
liiagis quam óppieffus ; fuo eft fepultus D lingu'am juffus ariiputandam promere., refpon.
triumpho.'
2o8;NeC fefellit opinio virum , quam vis re.
gius fefellerit habitus, tanto enim virtutis ipec-
taculo defixi hoftes * inennem ^ occupatum in-
curfefe hon aufi , poft cafiim mentis beftiiE fic
trepidaveruiit, ut impaires fe omnes unius vir-
tuti arbitrarentur. Denique rex b Antiochus Ly-
fiie filius qui cum centum vinginti millibus homi-
num armatis venerat Se cum triginta duobus eledit
t Non folum Domirius audit loquehtes , qui
äudiebat Moylen tacentem. Plus audit tacitas
cogitationes fuorum, quam voces omnium.Lingua
flagellum times, flagellum fanguiiiis non times
> Habet Se ianguis vocem iuam, qua clamat
adDeum j ficut clamavic in Abel.
212. Quidde matre Ibquar, qua: Ipedabat lar-s
tafiliorum quotfuneratot trophxa, Se morieii-
tium vöcibus tamquam piallentium cantibus de-
-■ Alac. 7 .
.0. & H '
phantis -, ita ut ab orto folis per fingulas beftias p le ftaba tur, pulchermmni veneris fui citharam
Velut montes quidam fplendor-armòrum corùf-
co , tamquam iampadibus ardentibus refulge-
r e t , unius tefritus fortitudine, pacem rogaret.
Itaque Eleazarus héredem virtutis fuæ pacem
reliquie. Sed haec triumpliorüm fint-.
in filiis cernens, Se pietatis harnióniam omni ìy-
xx numero dulciorem ?
2I3- Quid de * bimùlis lóqiiàr f qui atìtepàl- .
mam vidoria: acceperuilt, quam fenfum natura:?
Quid de fenda Agne, quié in duarum ma-.
ximarum rerum polita peiiculo, caftitatis & la-
lutis, caftitatem protexit, feiutem cum immor;
talitate commutayit ?
214. Non préetereamus etiam fandum Lau-
F rencium » cùm videret Xyftum epifeopuni
fiumi ad martyrium duci, fiere coepit, non paf.
fionem illiiis ^ ièd fuam remanfionem. Itaque his
C A P U T X L L
Laudata Juda àtjonatha magnitùdine animi, mar-
tyrum in tolerandoconftantia, qua pars non minima
fortitudinis, ob oculos ponitun
209,VÉrum quia fortitudo non folum fe- E ' m m m m g
a . Edit. Gill, ac Rom. cum mfl. aliquot ,feprorupit: melius alia
cum mff. pluribus ac potioiibus, fe proripuit. Rurlusvcroubiant.
edit. & plures miT. interfitiebat beftiam, elegantius edic. Rom. at-
que alii mff. licet pauciores, interfitiebat, donee pervenit (Rom.
edit, perveniret) ad beftiam.
w cundis rebus, fed etiani adverfis prò- Verbis appellare ccepit : Quo progredéris fine fi-
batur 3 ipedemus nuncjud® Machabai exitum. lio , pater : quo facerdos fende fine diacono pro-
* . Quomodo inermem, qui gladio armatus utraque manu h o ftes
intcrficicbat ? Sed hoc ad abjeclum clypeum referendum e f t , jiix- 1
xaillud Ciceronis orat. pro Cecina. pag. 45. Arm a elfe fuis nominibus
alia ad tegendum, alia ad nocendum: qua qui non habuerint eos i
mermes fuifft See.
b. Sic edit. Gill. & Amerb. in marg. cum m lf longe plurimisi
alia vero .cum mff. nonnullis omittunt, Lyfia filius; quod videlicet
contrarium Scripture auAoritati videatur. Sed hoc loco.filius idem
eftac pupillus five alumnus; creditus enim a patrc fuerat Lyfiis fidei
Sc quafi tutela hie Antiochus..
* . Non pigeat conferre banc narrationem de martyrio fratrum
Machabaòrum cumeorumdem hiftorialib. a. dc Jacob & Vitabeatà
cap. n-latiusexpofita, nec noncUm iUiscap. icq. num.3-3. verbis:
§iua cithara dttltiores ederet cantus See. videbifque alteram àlceri
cxemplaris loco fiiiffe propofitam.
* . Infantes intelligit à bimatu & infra Herodis juffu trucidatosi
quos Ecclefia traditio femper numeravit inter martyres. Non ini
congruum fcilicet eflecreditum e ft, ut quibus ad peccati dcbituni
aliena voluntas fiiftcccrat ,eisctiamfufficcret ad gloria mcricum aliena,
id e ft , Chrilli voluntas, Sc parentum dolor ; Quando Rachel ploravi
t filios fuos, ut lacryfms ablutos fuis pro Ohrifto ojferret infantes, ut
Ambrofius ipfeloquiturepift.adHorontianum, olihiin vet. edit, j j .
quam inde avuifàm Rom. edit, inter Enarrationes in Genefimcollö-
carunt. Habueruntvarii SS. Patresfcrmonesinnataléfii SS. Innö-
Cenciuin} maxiine vero.AuguftinbsatqueBernardus^quosconiitle.