* 7 7
tradi turus e ft, quod accepit •: ÍÍ ut Filius ho- A divinitatem inter Patrem Filiumquefecernat»
Sup liti- *•'
ìm 4-
b
Luc. 17- i ï .
Ioh.in.14-6.
minis tradit, ergo & ut Filius hominis fubjeélio-
nem, utique per conditionem carnis, non per
majeftatem divinitatis, agnofeir.
149. Et tu ad contumelia?« objicis ,quod ei
fubjecerit omnia Deus* cùrrì audias quod reg-
num Filius hominis Deo tradat, 8c ut in fupe-
rioribus diximus libris, legeris : Nemo venit ad
me, nifi Pater adtraxerit cum, (fi ego refufeitabo
cum in novi fimo die ? Si litteram fequamur, vide
magis atque adverte uiiitatem honorifieend^t B
8c Pater fubjecit Filio, 8c Filius Patri tradir.
D ie quid fit amplius trahere , an refufeitare?
Nonne fecundùm morem hominum minifte-
rium trahentis, poteftas eft fufeitantis ? Sed 6c
Filius ad Patrem trahit, 8c Pater ad Filium tra-
hit : 6c Filius fufeitat, 6c Pater fufcität. Fa-
ceflant facrilega: commenta diieretionis , ubi
unitas poteftatis eft.
150.b Tradat igitur Patri regnum fuuni Filius?
C A P U T X I I I .
fpua ChriFli fubjeFlio f i t , quafiturns, iibi fubjeFlio*
nes varias props fuit ac rejecit, Apoftolicnm^ tex- .
turn percurrit > unde impiam explodit haretico-
rum hac de re opinionem, SubjcFlionem qua fu-
turafignificatur, divinitatis efie non pojfe > cunt
inter Patrem (fi Filium 'voluntatis fitmma fern-
per fuerit concordia. Etiam eidem Filio ficcun»
dum divinitatem vere omnia fubje Fla efie , at
nondum fub je Fla hoc fenfu d id , quod ejusman-
datis non pare ant omnes homines :qui pofiquam
illis fuerint fubditi, turn Chrifius in his fubji-
cietur, (fi Patris opus perfeFlum erit.
IJ4 -Qljod fi Patri 6c Filio unum Dei nomen
8c jus e ft, cum Deus verus, 8c
rexlempiternus fit etiam D ei Films* non utique
iecundum divinitatem fiibjeilus eft Dei Filius.
Subje&um itaque., Imperator augufte , quem-
Alias Capi
VI.
Non deperi t Chrifto regnum quod tradir, fed C admodum debeamus accipere, confideremiis.
proficit. Nos fumus regnum, quia nobis dictum 155, Quomodo enim fubjedus Dei Filius ? Ut
eft : Regnum Dei intra vos efi. Et fumus regnum creatura vanitati ? Sed impium eft de divinitatis
Chrifti ante, poftea Patris 5 quia fcriptum eft : fubftantia tale aliquid «eftimare,
Nemo venit ad Patrem,nifiper me. Cum in via fum.
Chrifti fum * cùm pervenero, Patris fum : fed
ubique per Chriftum, 6c ubique fub Chrifto.
151. Bonum eft in regno Chrifti eilè , ut
Chriftus nobifcum fit, ficut ipfe ait : Ecce ego
vobificum fum ufque ad confummationem mundi.
1jé. An quemadmodum creatura omnis Dei
Filio, quia ¿eque fcriptum eft : Omnia fubjecifii
fub pedibus ejus ? Sed non Chriftus libi ipfe fub-
je&us eft.
157. An quemadmodum mulièr viro, ficutle-
gimus : Mulieres viris fuis fhbjeFlafinti 8c alibi :
Sed melius eft elle cum Chrifto : Dijfolvi enim D Mulier in filentio difiat cum omni fiubjeelione
I0hun.x4.i-
lbid. 17.
(fi cum Chrifto effe multo melius. c Cùm in hoc
mundo fub peccato fumus, Chriftus nobifcum
eft * ut per unius obedientiam jufti conftitiian-
tur multi. Et fi peccatimi hujus mundi evafero,
incipiam effe cum Chrifto. Deniqueait: Vcniam
ite rum, (fi' adfum am vos ad me ; 6c infra : Volo ut
ubi ego fum, (fi ifii fint mecum.
ij2. Ergo nunc fub regno Chrifti fumus, A dum
fàcrilegum eft vel Patri virum, vel Dei Filio
mulierem comparare.
158. An quemadmodum Petrus dixit : Sub je d i
e Flette omnie humana creatura ? Ne c fic utique
Chriftus.
ij5>. Vel quemadmodum Paulus fcripfit :Deo
(fi Patri fubjecli invìcem in timore Chrifti ? Sed
neque in fuo, néque in alterius Chrifti timore
P ftl. 3 . 8,
ì.T im i . i i .
Ephef.j. l i ,
in corpore veriamiir , 6c nondum forma exui- fubjectus eft Filius* quia unus eft Chriftus. Quo.
mur fervi, quam ille cùm fé exinani viflet* ac- E rum verborum vini confiderate, quia Patri fubjecli
fumus, dum etiam Chriftum veremur.
160. Quomodo ergo fubjeclum intelligimus?
Totum Apoilolicum caput recenfèamus * ut nihil
videatur fraude fubtra£lum/aut obreptione
prieftriclum : Si in hac, inquit, vita tantum in
Chrifto Jperantes fumus, miferabiliores fumus omnibus
hominibus. Si autem Chrifius refiurrexìt a
mortuis primitia dormì enti um. Videtis quoniam
de refurre&ione Chrifti traclata eft difputatio.
161. ¿tuo ni am ficut per unum hominem^ inquit,
mors y(fiper hominem refurrectio mortuorum. Sicut
enim in Adam omnes moriuntur, ita (fi "in ChriFto
omnes vivificabuntur. Tfinufquifquc autem in fuo
ordine , primitia Chrifius : deinde hi qui funt
Chrifti, qui in adventum cjus crediderunt. Deinde
cepit: cum vero gloriam ejus viderimus, quam
habuit priufquam mundus efiet, erimusin reg-
no Dei in quo patriarchx funt 6c prophene,
de quibus feriptum eft: Cum videritü Abraham,
ifaac (fi Jacob, (fi omnes prophetas in regno Dei i
ut jam pleniore Dei cognitione potiamur.
1J3. Sed in Filii regno 8c Pater regnat, 6c in
regno Patris Filius regnat* quia Pater in Filio,
6c in Patre Filius • 8c in quo habitat Filius, ha-
bitat 8c Pater* 6c in quo habitat Pater, habitat F
6c Filius, ficut ipfe ait: Ego (fi Pater ad eum ve-
niemus, (fi apud eum manfionem faciemus. Ergo
ficut una domus, ita 8c unum regnum. Eo-
ufque autem unum Patris 6c Filii regnum eft,
ut quod Filius tradit, Pater accipiat:8c quod
Pater accipit , Filius non amittat. Ergo in finis , chm tradiderit regnum Deo (fi Patri, chm
uno regno unitas poteftatis eft. Nemo igitur evacuaverit omnem principatum, (fi poteftatem (fi
a. Ita vct. edit. ac plures mit. nifi quod cardem edir. nec pauci
mli- habent liic & fn p ra, ficut Filius hominis ; ubi nos cx pocioribus
reftituimus , f i ut Filius: & quidam virgulam prarfigunc vcibo tra.
dit, quam alii poft tradit ergo rejiciunt: denique lentenciam edit.
claudunt vetbo agnofeeret, ubi agnofeit habetur in diftis m it Tres
autem alii cod. quod accepit ficut Filius hominis- Tradit ergo & Dei
Filius. Hominis fufeeptionem . . . -agnofee. Neque vero ab his difli-
det edit. Rom. nili quod ita diftinguit, quodaccebit: ficut Filius ho-
j minis ergo tradit & Dei Filius. Hominis vero fufeeptionem utique
I . Cor.tft
tO-Ö' 10,
Ibidem i :
&H'
. Hec deperit & c . '
Melius autcm vet. edit, cum miT.muIto pluribus , Tradat & c. Itc-
rum vc:o ubi omnes edit, ac plures mlT cumin via fum-, in aliis
quibufdam m(T legitur ,.cum in vita fum.
c. Omfies edir. cum in hoc. . . .fimus 5 poft qux notato p u nito ,
ea verba fupcriori fententix fiibncitunr : mff. vero exhibcnt cam
leitionem qux eft in textu.
d. -Mff- ajiquor, dum in opere verfamur & fatto, dum formam f e -
quimurfervi. Non fatis apte.
.. c. Sic omnes edit, at è contrario m(T. prope ad unum, omni humane.
ordinationi..
f. Nonnulli mlT. obreptione prefmpttm.
ibidem 1 7 .
Iltlr-i- 8-
i -Cor. i f .
18.
vlrtutem. Oportet enim ilium regnare, donee po-A aliquando plus potent, ut fubjeétum iècundùni
nat omnes inimicos fub pedibus ejus. Novijjime divinitatem habeat Filium, nunc interim minus
autcm inimica deftruetur mors s omnia enim fub- pofle iecundum interpretationem veftram lie-
jeeit fub pedibus cjus. Cum autem dicat.: Omnia celle eft xftimetur.
fitbjefla funt ei , fine dubio prater eum qui fub- 166. Quid aiitem culpa: commeruit Filius*
jecit ei omnia. Cum autem ftubjcFla illi fuerint ut poftea Iecundum divinitatem fubjici polle
omnia , tunc (fi ipfe Filius fubjeclus erit illi, . credatur ? Numquidb fecundum carnem ad dex-
qui fibi fubjecit omnia} ut fit Deus omnia in om- teram Patris fèdere pra:ripuit, 8c invito Patre,
nibus. Quod, etiam ad Hebrasos idem Apof. fibi prarrogativam paterni folii vindicavit ? Sed
tolus dixit : Nunc autem nondum videmus omnia ipfe ait : Omnia quaplacitafunt ei , facio femper. i
iìli ejfe fibjeFla. Accepimus Apoflolica: feriem $ Ergo fi in omnibus Patri complacet Filius* cur 1
leilionis. fubji detur qui ante fubjeftus non erat?
16i. Quomodo igitur fiibje&um dicimus ?Sa- 167. Videàrriusitaque ne non divinitatis ilia*
belliani 8c Marcionita: dicunt quod hiec futura fed noftra fiat in Chrifti timore fubje&ió, pie-
fit Chrifti ad Deum Patrem a fubje<ftio,ut in Pa- na gratia:, 6c plena inyfterii. Itaque rurfus Apofl
treni Filius refundatur. Si ergo ea erit Verbi tolica verba pendamus. Cum autcm fubje Fla, in-
fubjediOjUt refolvatur in Patrem Deus Verbum: quit, illi fuerint omnia, tunc(fi ipfe fubjcFlus erit
ergo 6c qua:cumque Patri Filioque iubjeda ei^qui fibi fubjecit omnia; ut fit Deus omnia (fi in
funt, in Patrem6c Filium refolventur * ut fit omnibus. Ergo quid dicis? Nunc fubje&anon
Deus omnia 6c in omnibus creaturis. Sed ab- funt ei omnia? Non fubjefti fan&orum chori?
furdum eft dicere : non igitur per refufionem C non Angeli, qui in terris pofito miniftrabant? ;
fubje&io. Alia funt enim qua: fubjiciulitur, ea non Archangel!, qui etiam ad Mariam adven- i
utique quæ creata funt : 6c alius, cui fit ilia fub-
jectio. Conticefcant itaque fævæ refufionis interpretes.
163. Atque utinam 6cillitacerent,qui quo-
niam refolubile Dei Verbum , Deique fapien-
tiam probare non poflunt, infirmitatem divi-
nitati fubjedionis adfcribunt, dicentes quia
tus Dominici pra:nuntii mittebantnr? non omnis
militia ca:leftis ? non Cherubini Sc Seraphim,
non Throni 6c Dominationes 8c Poteftates,
qu£E venerantur 6c laudanti
168. Quomodo ergo fubjeda erunt? Sic utique
quemadmodumipfe Dominus dixit:Tolti-
te jctgntn meurn fuper vos * non enim indomiti
fcriptum eft: ehm autem fitbjeFla illi fuerint ont- jugum portant, fed humiles atque manfueti.
nia, tunc (fi ipfe Filius JùbjeFlus erit illi. D c HæC eft piane nec ipfis hominibus vilis, fed
164. Videmus igitur quia nondum fubjedum, gloriola fubjedio * ut in nomine omne genu i
fèd fubjiciendum efTe Scriptura commémorât: curvetur caleftium,(fiterreftrium, (fi infernorum : (
ergo nunc non eft fùbjedus Deo Patri Filius. (fi omnis lingua confiteatur quia dominus Je fu s in
In quo igitur Filium fubjedum fore dicitis ? Si gloria eft Dei Patris. Ideo autem ante fubjédà
in divinitate * nec inobediens eft, quia non eft non erant omnia, quia nondum receperant fàà
Patre difeors : nec fubjedus, quia non eft 1er- pientiam D e i, d nondum habile jugum Verbi
vus, fed unicus proprio Patri Filius. Denique mentis quadam cervice portabant. ¿fiuptquot ì
cùtncælum crearet, terram cònderet, 8c potef autem, ficut fcriptum e ft, receperunt eum, dedit
tatem exercebat 6c caritatem. Nulla igitur 1er- e is potè Fiatem filios Dei fieri.
vilis in Chrifti divinitate fubjedio. Si autem E 169. Dicet aliquis : Ergo jam fubjedus eft
nulla fubjedio, voluntas libera eft. Chriftus * quia plurimi crediderunt ? Minime *
ióy.Quod fi earn fubjedionem putantFilii,quia quia non in paucis eft Chrifti fubjedio, fed in
cum ejus voluntate omnia faciat Pater : difeant omnibus. Sicut enim fi in me concupifcat adhoc
ipfum eflè individua: poteftatis argumen- hue caro adverfus fpiritum, fpiritus autem adtum
* quia unitas voluntatis e ft, quæ non coepit verfus carnem, non videor elle fubjedus, etfi
ex tempore, fèd eratfèmper. Ubi autem unitas ex parte firn fubditus : ita quia omnis Ecclefia
perpetua voluntatis,non utique temporalis fub- uDiim corpus eftChrifti, quamdiu genus diileiiiedionis
infìrmitas. Si enim per naturam fubji- tit humanum , Chriftum dividimus. Nondum
ceretur, femper fubjedus maneret : cùm vero ergo fubjedus eft Chriftus, cujus non flint adfubjiciendus
dicatur in tempore, difpenfationis p hue membra fubjeda. Cùm autem fuerimus
ergo fufceptæ,non perpetua: infìrmitatis erit illa non multa membra, fed unus fpiritus : t' nc 8c
fubjedio * maxime cùm fèmpiterna Dei virtus ipfe fubjedus erit * ut per ipfius fubjedionem
non poffit ftatnm mutare pro tempore, nec D eo f it Deus omnia (fi in omnibus.
Patri ex tempore jus poteftatis accidere. Nam 170. Sicut autem nondum fubjedus eft Chrif
fi Filius aliquando mutabitur , ut fècundumdi- tus, ita nondum perfedum eft opus Patris*
vinitatem fubjiciatur : ergo & Deus Pater, fi
a . Quidam m(T. fubjettio, ut refolvatur in Tatrem Deus. Ver- f
bum ergo : nonnulli cciam Patre. Deus ergo Verbum: com- I
jnodius a lii, & omnes edit ut in textu- Ceterum qux lue refetun- j
tur de Sabelliana refufione Verbi in Patrem non ablùrdam viam .
nobis fuppeditant Epiphanii atque Auguftini inter (è conciliando» I
Xum. Diximus enim - iùpra lib. i . cap. 9. priorem ab alio repre- I
licnfum fuiflc,quod à Sabcllianis Patrem negati paflum adicvcrarit -, 1
cùm feilieet Patrem, Filium ac Spiritimi fanitum in unam perfonam 1
id i confunderent- Attamen credibile eft illo s , quod (xpe ufu venit 1
cunftis hxreticis, in opinione refponfilque fuis titnbafts: atque ut *-
Patripaffianorum cluerent appellationem, aliquando profeflos Ver- I
bum quidem ante incarnationem cum Patre idem exftitilTe , per in- |
carnationem vero emanafle ex Patre, in quem confummata demum ]
quia dixit Filius Dei : Jvteus cibus eft ut faciam
patitone fuerit refolutum. Id lane non iolum cum hoc Ambroliàno
lo c o , fed etiam cum alio lib. a. de Spiritu fantto cap. 7 . pulcré
j concinit; potuitque fieri, ut Auguftinus, cùm arguerct Epiphaniuin ,
ad hanc Sabellianotum forte paucorum obfcutiorumque cavi latio-
nem animum non adverteret.
I b Omnes cdh.fecundum divinitatemiomnesiiìd fècundum cameni.
1 Conlèqucntcr autcm Roin. edit, cum paucis mil. ut invito Patre . , . Ivindicaret, ubi ceterx ac plures mlT.ut in textu.
c. Ita mlT. plures & potiores, nifi quod pro piane, in nonnullis
legitur piena : rcliqui vero & edit, omnes p rx fc ferunt, Nec eft pia*
Ine Angelis, nec ipfis hominibus Sic.
d. Nonnulli mff. non domabilijugo Verbi &c. minime male, fi
domabili cum cervice, non autem cum jugo conftruatur.
Iohan. 4-