'<%• Reg. s.
1
WËfê
num videtur gl quia animi magis quam -corporis
officio intendimus: nec ad arma j am ipe&at ufus
no (ter , ièd ad pacis negotia. Majores autem
noftri, ut Jefus Nave , Hierobaal , SamÌbn,
David fummam rebus quoque bcllicis retulere
gloriam.
176. Eft.itaque forticudo velut excelfior ce-
téris,fed numquam mcomitata virtus j non enim
lè ipiam commiccit (Ibi : alioquin * forcitudo fine
juftitia iniquitatis materia,-eft. Quo enim vaii-
-dioreft,éo promtior ut inferiorem opprimât-
cum in ipfis rebus bellicis jufta bella an injuita
fint, ipedandum putetur.
1,77. Numquam David nifi laceifitus bellum
intulit. Itaque prüden tiam fortitudinis corniteli!
habuit in prælio. Nam -& adverfus Goliam
immani mole corporis virum fingùlari certami-
ne dimicaturus , arma quibus oneraretur , refi,
puit j virtus enim fiiis lacertis magis quam alie-
nis integumentis nititur. Deinde eminus, quo
gravius.fieriret , ictu lapidis hoftem interemit.
Poftea nupiquam nifi coniulto Domino , bel-
liim adorfiis. Ideoin omnibus vidor præliis, ufi
que ad fummam fenedutem manu promtus,
bello adverium Titanas fuicepto, ferocibus bel-
lator mifcebatur. agminibus , gloriæ cupidus,
incuriofias iàlutis.
178. Sed non hæc fola.præclara fortitudo eft ^
ièd etiam illorum glorioiam fortitudinem acci-
pimus, qui per fidem magnitudine animi obfiru-
5- xerunt Iconum ora,extìnxeruntvìrtutem igais*, effigerà
nt aciemgladii, convaluerunt de infrmitate
fortes : qui non comitatu&legìombus iùccindi
communem cum mulds. vidoriam , ièd nuda
virtute animi fingularem de peffidis retulerunt
triumphum. Quam infuperabilis Daniel,qui cir-
ca latera fua rugientes non expavit leones\ Fre-
mebant b e iti« , & ille epulabatur.
C A P U T X X X V I .
Tortìtudinis officium aliud effe , ut injuriam d de-
bilìori depellamus : alitici ut non reflos animi
motus coerceqmus : aliud demum tum ut adjber-
nemur humilia, tum ut hone f a inf radio animo
profequamur. ¿puA ab unì ver fis qui dem chrifiia-
nis, fed potìffmum ab Ecclefiafiicis viris profonda
demonfirantur.
IÜI XT *S*Cur in * viribus corporis &la-
1 certis tantummodo fortitudinis gloria
e lt, fed magis in virtute animi : * neque in in-
ferenda, fed in depellenda injuria lex virtutis
eft. Q u i enim non repellit à focio injuriam, fi
• poteft, tam eft in vitio, quam ille qui facit. Onde
iàndus Moyiès hinc prius orius eft tenta-
menta bellicæ fortitudinis. Nani cum vidiflèt
Hebræum ab Ægyptio injuriam accipientem,
défendit j ita ut Ægyptium fterneret, atque in
•arena abfconderet. Salomon quoque ait : Eripe
eum qui duciturad mortem.
* . Cic. Offic. lib. I- pag. 3 jp . lin. 1 1 . Sed ea animi elatio qua
temi tur in periculis & ìaboribus, f i juftitia vacat tee.
a ita G ili. & Rom. edit. cum parte mlT. ant. vero cum alia,
ejfugarunt acìem gladii. Sed in grxco rextu habetur, t<pv/or <ro-
fucTu /ta,%tiÿct4, effugerunt tee- cui conièntiunt variar tranllationes.
At'irifra ubi omnes edit. ac mff. aliquot, legionibus fuccintli; le-
gunt alii mlT. legionibus [ubjefti 1 quidam legionibus fubjetlis Se c.
A 179. Unde igitur hoc vel Tullius, vel etiam
Pancetius , aut ipfe Ariftoteles tranftulerint,
apertum eft iatis. Quamquam etiam his duobus
antiquior dixerit Job : Salvurn feci pauperem de
manu potentis, & pupillnm cui adjutor non erat,
adjuvi. Bcnedi fleto perituri in me veniat. Nonne
hic fortiffimus, qui tam fortiter pèrtulit impetus
diaboli, & vicrt eùm virtute mentis ìuìe ?
Neque vero de ejus dubitandum fortitudine ,
3 cui dicit Dominus : Accinge fìcut virlumbos tuos,
• fufeipe altitudinem & vìrtutem : omnem autem in-
juriofum humìliato. Apollolus quoque ait: Ha-
betis fortiff\mdm \confolationem. Eft ergo fortis
qui fe in dolore aliquo co nfolatur.
-■•180. Et re vera jure ea fortitudo vocatur,
quando unufquifqne fe ipfum* vincit, iiam con»
tinet, nullis filecebris emollitur atque infledi-
tu r , non adverfis perturbatur , non extollitur
iècundis, & quafi vento quodam, variarum re-
C rum circumfertur mutatiòne. Quid autem ex-
celfius mag-nificentius, quam exercere men-
tem, afficere carnem & in iervitndinem redigere
3 ut obediat imperio, confiliis obteniperet, ut
in adeundis Ìaboribus impigre exfequatur propoli
tum animi ac voluncatem?
181. Ha:c igitur prima vis fortitudinis , quo-
niam in duobus generibus * fortitudo ipe&atur
animi. Primo, ut externa corporis pro minimis
habeat, & quafi iùperflua deipicienda magis
D quam expetenda ducat. Secundo , ut ea qux
.iiimmafunt, omnes quaeres in quibus honeftas
& illud wpt7nv cernititr, preclara animi inten-
tione ulque ad affectum perièquatur. Quid enim
tam priEclarum, quam ut ita animum informes
tuum , ut neque divitias, neque voluptàtès, neque
honores in maximis conftituas, neque in his
ftudium omne conteras -? Quod cùm ita affedus
animo fueris , necelle eft ut illud honeftum ac
decorum prieponendum putes, illique mentem
E ita intendas tuam , ut quidquid acciderit quo
frangi animi (blent, aut patrimonii amiffio, auc
honoris immunitio, aut obtredatio infidelium,
-quafi iiiperior non lentias. Deinde ut te ialutis
ipfius pericula pro juftitia fufeepta non mo-,
veant.
182. H cec vera fortitudo eft , quam habet
Ghrifti athleta, qui nifi legitimo cerramine,
non coronatur : An mediocre tibi videtur pra:-
ceptum fortitudinis : Tribulatio patientiam opèra-
F tur, patientia probationem, probatio autem fpem ?
Vide quot certamina , & una corona. Quod
praceptum nondat, nifi quiefteonfortatusin
Chriito Jefu, cujus caro requiem non habebat.
Aftlidio undiqué : foris pugnie , intus timores.
Et quamvis in periculis, in Ìaboribus plurimis,
in carceribus', inmortibuspofitus $ animo tamen
non frangebatur, fed pratiiabatur, adeo ut potenti
or iuis fieret infirmitatibus.
183. Itaque confiderà quemadmodum ebs qui
ad officia E cele fi« accedunt, deipicientiam rerum
humanarum habere debere doceat. Si ergo
* . Cic. Offic. lib. 1. pag. 361. fin. 38■ Ormino autem illud honeftum
, quod ex animo excelfo tee.
* . Ibidem pag. 3/} fin. 4 1 . Sed injuftitia duo genera funt tic-
*■ Ibidem pag. 360. fin. 13. Non eft autem confentaneum, qui
metu non frangitur, eum frangi cupiditate tee.
* . Ibidem pag. 5 j j . lin. 49. Omnìno fortis animus & magnus dua-
bus rebus maxime cernitur tee.
é*ij.
■Ibidem. 40-.
Hebr.6.1%.
L.Cor. i l .
-4 - & f “b
Colojf. a-
x o .& f i f r
mortp ffiti età» Chlìflo à l elcMetitishttjmmandi,A pratendac in nobis virtus Ctirifti-, & ita finius
quidddbucvclut'uiycntesde hocmuttdodeeernitis? noilro probari imperatori, ut mèmbra nbftra
Netitìgcrità, tu adummmiirius, ncgiifimritis , ai-majuftiria: fint, arma non cafnalia in quibui’
quù.fant omnia adcormpteUm i?fi ufi. Kt infra: peccatum regnet, fed armafortia Deo quibus
Si ergo cònfurrcxifii'scum chrifio. quafirfim f in i peccatum deftruatur : moriatur card tìoftra ut
querite-, non qua fuper terram. Et ìterum : Mòrti- in.eà orrtnis culpa moriatur , & quafi exm orfaate
ergo membra vefira, quafinffiper térram. tuis vifrentes * novis refiireamus opetibus ac
b t ha*c-'quidem-adhuc omnibus fìdeiibus : ubi moribus;
autem , fili, cbnteinttun diyitiarum • -proftna- ,86. » x c funt.pletìa honefii & dótori officii.
rum quoque & atlilium abularuni fuadet deeli- llipendia -fortitudinis-.: b Sed quia in omnibus
nationem nibrl permittens mfi quod te exer. B qu* agimus , non fólùm quid honeftum , fed
ceat ad pietatem , quia, corporali^ exercitatio etiam quid * pòffibile fit qutómus, ile forte ae-
■ H i P*etas aiitem-ad omnia ntilis, grediamur aliquid quod non boffimus exfequi:
184. Exerceatergo te pietas ad juftitiam,cón- Unde nos tempore periècutionis de ciyitate in
(inentiam ,mianfuetudinem j ut fugias juvenilia civitatem concedere, immo ut verbo ipfó utar,
^Pera’ connrmatus & radicatusin gratia bonum fugere vult Dominus - ne temere aliquis dum
hdei iubeas certamen : non te implices negotiis martyrii defiderat gloriam, offerat fe periculis -
i«cularibus, quoniam Deo militas. Eteiìim fi qu« fortafle caro infirmior aut remiffior aniis
qui imperatori milicat, a * fiifeeptionibus li- mus ferre ac tolerare non qu'eat.
tium ^ actu negotiorum forenfium ■ venditione
mercium prohibetur hümanis legibus j quanto O C A P U T X X X V I I L
magis qui fidei exercet militiam , ab ornili uiu
negotiationis abftinere debet, agèlluli fili con-
tentus fru&ibus, fi habet: fi non habet, * ili-
pendióruìn fUorum fru&u ? Siquidem honus tef-
tis eft qui dicit : fuvems fui , fenui, & non
•vidi juflum derelìflum'i nec fernen ejus quarenspanetti.
Ea eft enim tranquillitas animi & tempe-
rantia, qu« neque ftudio quairendi afficitur,
neqùe egeftatis metu angitur.
Adverfus futura incommoda mentem exercitatione
roborandarne, nec non confirmandam previdenti lì :
& qua hic incurrant difficultates ?
*87. \ T Ecrurfus propter *igiiaviàm cedere
quis ac deierere fidem debet metu pe-
ricuh. Qua gratia praparandus èft animus, exer-'
cerida meùs, ftàbilienda ad conftantiam 3 utnuL
lis perturban animus poffit terroribiis, nullis
D frangi moleftiis, nullis fuppliciis 'cedere. Qux
difficilequidem fuftinentur : fed qùiaomnia fup-
C A P U T X X X V I I .
Servandàmut ih projperù,ita & in adverfsmentii P‘^cÌa graviorum fupplicionlni vinciintur for-
Aqualitatem : mala tamen interdum declinando. niidirie, ideo fi coiifilio firmes animum tiìum,
n. • . . . n^c ^ ràtiorie difeedendum putes, & preponas
185. I . A eft etiam qu« dicitur * vacuitas ani- divini judicii metum, perpetui fupplidi tormen-
P i mi ab arigoribus ; ut neque in dolori- -- - - • •/-> •
bus molli ores fimus , ncque in prolperis elaticu
ca, potes ahimi iubire tolerantiam.
188. Hoc igitur * diligenti« e ft, ut quis ita io
comparet : illud ingenii , fi quis poteft vigore
mentis pr«videre qu« futura funt, & tam quam
ante oculòs locare quid poffit accideré, & quid
agere debeat, fi ita acciderit, definire 5 inter-
I ^an.®um Fdicem omnibus pro Cbrifto facultatibus exutum tria, ìli
I ieribit Paulinùs, agri jugera conduXiflè, unde fua: nec nbn alio-
rum ièipfo paupcnorum vita: confulerct : prarerea can. 3. Synodi
I 4. Carthag. pia:cip:cur ut clerici viftum veftitumque fibi comparent,
vel artificioli vel agricultura beneficio. Qua: omnia perfici fine qua-
[ dam negotiatione non poterant. Vidcfis hac de re Sozona.,lib. 3. capi
| 17 . edit. Vale fi Decr. Dift. 88. & 89. Godefridum ad iegcm 6 ■
1 impcratoriim Arcadii & Hbnorii fupra indicatam. Spencxùm lib-
I 1 . Digrcff. cap. Tj. Ren. à Valle in Hyppareho five lib.deRelid.
. negot. Thaumailìnum atque alios.
. * Stipendium ad fignificandam penfionem vìris ecclefiafiicis ad
! viftum atque vcftitum prxbcri folitam è caftris traniìatum ; quando
nonfqlum Ambrofium bxc, Auguftinum Serm. 19 de verbis Domini.
res. Quod fi hi qui * ad capefcendam rempubli-
cam adhortantur aliquos, h«c pnecepta dant,
quanto magis nos qui ad officium Ecclefi« voca-
murj talia debemus agere qu« placeant Deo'r ut
*■ T r iä olim prohibita millcibüs failie oflendit Ambrofiüs, nimi- I
rum cauiarum alienarum defenfibnem aut procuratibnem, negotio- I
rum etiam propriorum nedum alienorum in for'o proiccutioncm, t
'diftraftionem rcrum venalium. Etde mercatura quidem , quam per
leges vetitam fuiflc militibus Chryfoftomus quoque in Epift. i . ad ■
Timotheun^ prodic, plana funt Auftoris-noftri verba : duasvero
priores partes non a lio , quam quo eas interpretamur, fenfu expli- !
candas efle ex iis legibus , quse plures in eamdem materiam fuper-
fu n t , intelligere cft. Etenim quas ille litium fufeeptiones vocat, quis
non videat hoc ipium eftequod lege 6. de.Cognitor. ©> Procur- Oly- 1
brio & ProbinoCölT. ab Arcadio atque Honoriö iäncita exprimitur
in illa verba : Nemo militantium fiat fufeeptör defehforve caufarum,
nec ad cognitionem alienijurgii fujfragator &c. Quam veroconve-
niunt hae voces, altu negotiorum forenfium cum lege 3. de Commeatu, I
iifdem CofT. atque ab iifdeiiä principibus data, ubi legimus : Hi qui
vacationem temporaridm.. . 1 impetrarint, nihil fibi neceftiiatis ttfur- >
pent, nullorum aBibus mifeeantur Scc : item cumie«. i t . & 17 . I
de Re militari jquarum in priorc qtia; Arcadium 4. Honorium 3.
ColT. p r t e fe r t f ic habetur: Si quis poft hac militem in privat0 ne- I
gotio repertus fuerit retiriere 8cc. in pofteriore autem qua: Honor. I
4 - ^ Eutych. ColT. ita icriptum eft : Si quis mil'es.. . repertus fuerit |
vel fib i vacans, vel alieno negotio contentus, nobis illico riuncietur •
& c ? Quibus fanc militem perinde a domefticis atque exteris arceri I
negotiis manifeftum eft. Neque tarnen crediderimus Ambroiium
refpexifle ad eas leges, ut potc multo pofteriores bocce traftatu : I
-fed iplas in aliatum fimilium qua: poftea interciderint, confirma-
tionem feriptas arbitramur. Quod etiam colligere licet ex Vc^ctio |
üb. i . cap. 19. Ceterum Ambrofiüs ipfos forenfes aftus fatis pro-
feribit his verbis , ab omni uftt negotiationis; cum ca refpondeant
fuperioribus illis, non te implices negotiis facularibus, quibus con-
tentiofa quoque fori negotia planum eft continen. De aliis vero ne- '
gotiationis generibus ejufdem verba non tam rigide atque ad apices !
exponenda iunt. Conftat-fiquidem non modo prefbyteris 8c diaco-
nis bonprum Ecdefia: Iblitäm committi adminiftratiohem j led Sc
Hincmarum de Archid. 8c preibyt. eoufos rcperias : verum etiam
Conc. Catch. 4. can. 18. Agatln càn. 36. Aquifgr. cap. 119. & alia
non j auca.
* . Cic. Offic. lib. i-pag. 360. lin. 1 0 . Vacandum autem eft omni
animi pertiirbationc Sec. Item pag. 363. lin. 17 . Atque etiam in rebui
profferis & ad voluntatem noftram fluentibus Scc.
*■ tiip- Offic. lib. 1. pag. 360. lin. 4 j . Capefcentibus autem rem-
publicamnihilotntnut quam philofophis 8cc. Icem pag. 361. fin. 34.
Omnino qui reip. profuturi fun t ¿Sic. '
a. H ic Rom. edit, jugulaverat voculam, quia, & prò qmri-
mtu, pofuerac, qu&ramUs; quod videlicet iènfum quodammodo fuf-
penfum cfficiat antiqua leftio : verum eamdem cùm alix edit, ac
mff. omnes exhibeant, nobis vifa efi in integrum reftituenda. Q u a -
re periodum ita interpreteris, ut ejus pars ultima fi t y ne forte ag-
grediamur Set ; qux verba tanrumdem valenr, ac fi feribèrceur, ca-
veamus ne aggrediamur &c.
*■ Ibidem pag. 361. fin. 3. A d reni gerendatri autem qui accediti
caveat ne id modo confiderei &c.'
* . Ibidem lin. 4. In quo ipfo confiderandum eft &c.
* . Ibidem, fin. <5 In omnibus autem negotiis 'tee. Item fin. 4 7 ,
Fortis 1 tiniì & conftantis eft non perturbati Scc.