1 4 7 Sanóti Ambrofii 148
d laboran mollis'aduíúm, fterilis aâfruauiii, A ciffe traditur. Quo deteftabitor crüdehtas> qree
; A c fortaflè mfcetur aliquis sur feribere au- nec minufeute pepercit ¡m u : «uno magnats
m qui loqui nequeo. Et tamen fi repetamus fidei. quæ etiam ab .Ha teftiponmm njvemc
ima: legivnus ili Evangelicis fcripturis > & facer-
dotalibus f e a i s , a cnobis iànd usZacharias pro-'
pheta documento f i t , iriveniet eilè quod v o x
non e x p lic e t, St ftylus fignet. Q uod fi nomea
Johannis reddidit patri vocèm , egò quoque def-
perare non - d cbcoquod voccm licct mutus ac-
cipiam, fi loquar th r ìftum : ciijus quidemgenè-
fationem ju x ta prppheticum ffiótum quis enar-
rabit? Et ideo quafi fervus , »Domini familiam
prsd icabo j immaculatus enim Dominus imma-
cuiatam iibi familiam etiam in hoc pieno coL
Xuvionum fragilitatis humane corpore confe-
•cravit,
C A P U T 1 1.
Docertìbri fui aufpìcato prò ferri exordium, cùmNa-
.tftis dies eftctvìrginis, beata Agnctis videliceP.
retate. Fuitne in ilio corpufculo vulneri locus ?
Et qùs non habuit quo ferrum reciperet ; hà-
buit quo ferrum vincerete A t iftius statis puel-
ts torvosetiam vultus parentum ferre non poi-
funt, 8c acù diftri&a iolent punda fiere, quali
vulnera. H s c inter cruentas carnificum impavida
mahus ,;h s c ftndentiutn gravibus immobù
B lis tradibus catenarum , nunc furentis mucroni
militis tbturò oiferre corpus, mori adirne nefeia,
fed parata : vel fi ad afas invita raperetur, tendere
Chrifto inter ignes manus , atque in ipfis
facrilegis * focis trophsum Domini Ugnare vic-
toris ì nunc ferratis colla manùfque ambas iniè-
rere nexibus ì ièd nullus tam tenuia membra
poterat nexus includere.
Novùm martyrii 8. gemisi Noiidum idonea
.............. .. 0 .„ pcèns, & jam matura vitftoris : certare difficilis,
quam à nomine, a. pudore, a martyrio eie gantijft- Q facilis coronari ; magifterium virtutis implevit ,-
me commendai : fe d potijjimum ab aiate, quippe qua: prsjudicium vehebat statis. Non fic ad
qua annos duodecim nata , terrores , promifta , thalamum nnpta properaret, ut ad fupplicii la
cruciatus, mortem denique ipfam virili pror fus
Ista fucceffu, gradu feftina virgo procefíit,
cònfiantia devicerìt.
non intorto crine caput comta, led Chrifto :
ET beneprocedit, utquoniamhodiena-
non flofculis redimita, led moribus. Flere om-
talis eft virginis , de virginibus fit locum
nes , ipfa fine fletu. Mirari plerique quod-tam
quenclum, Se á prsdicatione liber iumat exor- facile v its fus prodiga , quam nondum haufe.
dium. Natalis eft virginis, integritatem fequa- rat , jam quafi perfuncta donaret. Stupere unimur.
Natalis eft martyris, hoftias immolemus. verfi, quod jam divinitatis teftis e x ifte r e tq u s
Natalis eft fands Agnes, mirentur viri, nónDadhuc, * arbitra fui per statem effe non poflet.
deiperent parvuli s ftupeant nupts, imitentur Effecit deniqne ut ei de D eo crederetur, cui de
innupts. Sed quid dignum de ea loqui pofliimus, homine adhuc non crederetur: Qjj 1 a q u o d
cujus ne nomen quidem b vacuum luce laudis ultra naturam e ft, de audore naturs eft.
fuit ? Devotio fupra statem, virtus fupra natu- 9. Quanto terrore egit carnifex ut timeretur,
rain • ut mihi videatur non hominis habuifle no- quantisTlanditiis ut fuaderet, quantorum vota
men’ fed oraculum martyris, quo indicavit quid . ut fibi ad nuptias perveniret i At ilia: Et h sc =
eflet futura. Sponfiinjuria eft exipedare placiturum. Qui me
6. Habeo tamen unde mihi fubfidium compa- . fibi f prior elegit, accipiet. Quid percuiior moretur.
Nomen virginis citulus eft pudoris. c Ap- raris ? Pereat corpus quod amari poteft oculis
pellabo martyrem , prsdicábo virginem. Satis E quibus nolo. -Stetit, oravit, cervicem inflexit.
prolixa laudatio e ft, qus non qusritur, fed te- Cerneres trepidare carnificem, quafi ipfe áddicnetur.
Facefíant igituringenia , eloquentia con- tus fuiflet: tremere percufloris dextram, palieticefcat.
Vox una prsconium eft. Hanc fenes
hanc juvenes, hanc pueri canant. N e mo
e s t eft laudabilior, quam qui ab omnibus laudari
poteft. Quot homines, tot prscones, qui
martyrem prsdicant, dum loquuntur.
7. H s c d duodecim annorum martyrium fea.
Rom. edit, ac miT. nónnulli, Domini fam u ltm immncttlatam
fib i famulam ; melius vet- edir. cum rcliquis miT. utrobi-
que familiam- Etenim hie univcrfim de virginum ftacu atque ordine
prius loquitur, ac deinde ad aliquam fingillatim laudandam
p rogreditur.
b. Eadem Rom. edit, fola, 'vacuumlaudis efi: fed Vocem luce cx
ant. edit & cunclis mff. reftituinius. D icitur autem laudabile hoc
• nomen erte, quod agna five A gnes, g race «7*», id e ft , pura, turn
innocentia: fymbolum f i t , turn rcligionis ; cùm ad fccrificium quondam
maxime deftinatum fuerit illud animal.(
c. Edit, omnes cum Teller. cod. ¿tppellabo martyrem. Predicavi I
fatis. Prolixa See- Elegantius autem reliqui miT. ut in tex tu , nifi |
quod pro , predicalo noh pauci legunt, predicavi. Rurfus vero port I
duos verfus Rom. ¿dit. fo la , Vox una pr&conum eft, minus con- I
d. Rom. edit. Hec tredecim annorum, See. Sic etiam non folum
cjufdem iarnfta: martyris A d a beato Ambrofio inter ejusepiftolas
nequicquam, ut foo loco oftendemus, infcripta, fed & magnus Au-
{Tuuinus ferm- de Divcrfis 101. in edit, nova i y j . quamquam in
Eloriacenfi mf. hffic Veiba tredecim annorum omnino defint. Velum
tamen minime mutanda miT- omnium, ac vet. edit, lectio. $0-
lemus quippe eos qui tetcium decimum annum necdum implevc-
r in t , promifcue vcl duodecim vel tredecim annorum vocitare. i 11am
•autem fcripcores cum Baronio fatis conveniunt in ultima perfecure
ora alieno timentis periculo, cura puellanon
timeret iuo. Habetis igitur in una hoftia duplex
•martyrium, pudoris & religionis. Et virgo per-
-manlit , &. martyrium obtinuit.
tione fuiffe pafiam. Cujus quidem feftum apud Gracos die 14. &
i i . Janviarii, nec non i j . Julii celebratur, apud Latinos vero i r .
& 18. Januarii.
* . Troph&um Domini ftgnare, id e f t , Crucis figuram fublatis in
altum brachiis exprimere , quod primis Chriftianis familiate fuit in*
ter orandum.
* . Rogabit forte aliquis cur Agnem tredecim annos natam, arbi-
ttam fui aut ad ferendum teftittiönium habilem exftitifle neget Am*
brofius, cum ex ,Tcrtulliano üb- de Virgin, velandis cap. r i. conftet
moris. fuirte apud Ethnicos, utpuellx 1 1 . anno mafeuliautem 14.
adfua negotia mittcrentur. Verum obfervant ejus commcntatorcs
pupillas etfi ä negotiorum tutela liberatas, nondum tarnen abfolvi ä.
tutelaaudoritatis. Ünde licet propria negotia agere permitterentur,
tamen quia etiamtum fub mülicbri tutela e rant, multa ei (dem pro-
hibebantur , qua; apud ipfos reperias. Poftca vero legem de venia
atatis mafeulis anno l o - puellis 18 ■ edidit Conrtantinus Magnus.
Vide cod. Tlieod. ad hunc titulum, & Cafliod. lib. 3. Variar.
form. 41. atque in eofdem Godefridi ac Fornerii obfervationes.
e. Omnes edit, ac mlf. aliquot,injuria eft inquit,mif. omittunt inquit,
expeclare placituram : alii mil’. exfpeUare placiturum-
Apti'us. Sed quid filegamus f f cd are pro exfpeStare! Certc hoc ultimum
loco prioris perpetuo exhibent mlf.
' f. Plurcs mfl. priotem elegtt . melius tamen a lii, & cundx edit.
Prior elegit-
149 De Virginibus, Lib. I. i j o
Cant. i.
Matth- i t -
»«•
% p g - i -
11.
Matth. 17.
3. b
Mal ac- 4.
i-
Pxod. ly .
l.Cor. i o .
h.
Matth. 4,
A rum genus, quod minifterium D omino imma-
culati corporis obfcquiis exhiberet. H s c eft cs-
leftis ilia militia , quam laudantium exercitus 1
Angelorum promittebat in terris; Habemus ergo
au&oritatem vetuftatis a fsculo, plenitudi*
nem profeflionis 4 Chrifto.
C A P U 'T I I I.
V ari is e capiti bus virginitatis laude s petuntar, fèd
bine imprimis quod è calo'Verbum elicere in ter-
ram ipfa meruerit ; unde pofica ejus fiudinm cfuod
fttb antiquo fcedere in paucis floruerat, propaga-
tum efi in innumeris.
io. T Nvitat nunc integritatis amor 4 & tu, io-
| ror ian<fta a , vel mutis tacita moribus ,
ut aiiquid de virginitate dicamus j ne veluti B
tranfitu quodam perftricta videatur, qus principalis
eft virtus. Non enim ideo laudabilis vir-
ginitas, quia §cin marty ribus reperitur, fed quia
ipia mar tyres faciat.
ii. Quis autem humano eam poifit ingenio
C A P U T IV.
Negatar virginitatis decus in ethnicis ullis urnquam
exftitijfe, futa in veftdibus ,ftacris dea phrygU
ac Liberi patris, atque etiam in philofophis : ubi
& de Pythagorea virgine, in qua tametfi laudai
tur animi magnitudo , continenti a tamen deft-*
deraturi cùm utraque in noftris virginibus emt*
neat.
14. Erte non eft hoc mihi comm urte curri
comprehendere , quam nec natura ibis inclufit
legibus? Aut quis naturali voce complecti, quod
gentibus, non populare cum barbaris ,
fupra ufum naturs fit ? E cslo acc.erfivit quod
non cum ceteris animantibus ufitatum : cum qui-
imitareturin terris. N ec immerito vivendi fibi
bus etfi unum eumdemque vitalem aeris hujus
ufum qusfivit è c s lo ,q u s fponfum fibiinvenitC carpimus fpiritum , vulgarem terreni corporis
in cslo. H s c nubes,aera, Angelos, fideraque participamus ftatum , venerandi quoque noil'
tranfgrediens, Verbum Dei in ipib. finu Patris diferepamus ufu 5 hoc lolo tamen naturs pariinvenit,
& toto haufit pedore. Nam quis tan- lis convicia declinamus, quod virginitas affects,
tum cùm invenerit, relinquat boni ? Unguentum tur à gentibus, ied confecrata violatur : incurfnim
exinanitum eft nomen tuum :propterea adoleft- iatur 4 barbaris, nefeitur 4 reliquis.
centuU dilexerunt t e a d t r a x e r u n t t e . Porremo ij. Quis mihi prstendit * Vefts virgines
non meum eftillud, quoniam qus non nubent, Palladis iacerdotes ? Qualis ifta eft non morum
nequenubentur,eruntficut Angeli in cslo. Ne- pudicitia, fed annorum : qus non perpetuitate,
Ih® ergo miretur fi Angelis fcomparentur, qus fed state prsfcribitur i Petulantior eft talis in-
Angelorum Domino copulantur. Quis igitur ne- D tegritas, cujus corruptela feniori ièrvatur stati,
gethanp vitam fluxifle de c s lo , quam non facile Ipfi docent virgines fuas non debere periè vera-
invenimus in terris, nifi poftquam Deus in h sc
terreni corporis membra deicendit ? Tune in
utero b yirgo concepir, Sc Verbum caro fadum
e ft , lit caro fieret Deus.
12. Dicet aliquis : Sed etiam Elias nullis corporei
coitus filine permixtus cupiditatibus in-
venitiir. Ideo ergo curru raptus ad cslum ,ideo
cum Domino apparet in gloria, ideo Dominici
r e , nec polle, qui virginitati finem dederunt.
Qualis autem eft illa religio, ubi pudics adolef-
centes jubentur eflè, impudics anus? Sed nec
illa pudica e ft, qus lege retinetur : & illa impudica,
qus lege dimittitur. O myfteria i ô mores i
ubi neceiiltas imponitur caftitaci, audoritas libidini
datur. Itaque nec calla eft, qus metu co-
gitur : nec hónefta, qus mercede conducitur :
venturuseftprscurlor adventus. Et Maria tym- E nec pudor ille, qui intemperantium oculorum
panum fumens pudore virgineo choros duxir. quotidiano expofitus convicio , flagitiofis ^d-
$ed confiderate cujus illa ipeciem tunegerebat. Ipedibus verberatur. Conferuntur immunita-
Nonne Ecclefis, qus religiofos populi ccetus tes, oiFeruntur pretia, quali non hoc maximum
qui carmina divina concinerent, immaculato petulantis fit indicium cafticatem vendere,
virgo (piritn copulavit ? Nani edam tempio Hie- Quod predo promittitur, predo folvitur : prerololyinis
fuifle legimus virgines deputatas. Sed do addicitur, predo adnumeratur. N e s c i t requid
Apoftolus dicit: Hac autem in figura contin- dimere caftitatem , qus vendere lolet.
gebant i l l i s , ut effent indicia futurorum 3 figura' 16. Quid de * làcris phrygiis loquar, in quibus
enim in paucis e ft, vita in pluribus. impudiciria difciplina e ft, atque utinam lèxus
13. A t vero, pofteaquam Dominus in corpus F fragilioris. Quid de orgus Liberi, ubi religionis
hoc yeniens, confubernium divinitatis Se cor- myfterium eft incentivum ìibidinis ? Qualis igiporis
fine ulla concrers confufionis labe ibeia- tur poteft ibi vita effe làcerdotum, ubi colitur
v it , tunc toto orbe diffiifussorporibus humanis ftuprum deorum ? Non habent igitur c iacram
virs csleftis ufùs inolevit. Hoc illud eft quod virginem.
miniftrantes in terris Angeli declararunt futu-^fciy. Videamus ne forte aliquam vel philofophis
a. MIT. duo, vcl mitibus tacita moribus : rcliqui, & omnes T
edit, vel mutis, &c- Rom. edit, áddit, petis; at nulla cau(a , cùm !
aperte fubin tei liga tut invitas, ubi Marcellinam fororcm alloquitur, j
de qua.in Admonitione. t
b- V ocem virgo edit. Rom dee taxera t , fed contra alianim, ac m(T.
omnium fidem.
* . Virgines chriftianas veftalibus cum alibi non femelopponitat- I
que anteponit Ambrofius nofter, ac maxime hoc Joco & Kelat. ad-
verftts Symm. quæ fi invicem conferre non pigeat, lucem ex mutua |
concentione accipicnt. De ipfarum autem infti turione, numero, o Hi- I
d o , privilegio ac vivendi forma traitant abunde Dionyfius Halicar. |
lib i j . Lipfíus de' veftalibus, & Jofrph Laurentius pluribuslods. I
* . i acra phrygia celebraban tur in honorem Cybelcs macris De O- I
rum, cujus (äcerdotes erant evirati quidam nebulones qui Galli di-
cebantur. De quorum facrorum inftitutione multa refert Lucianus
in Dea Syria; ficut de corumdem Agyrtarnm feu Gallorum fpurcis
ac infandis libidinibus & impofturis in A ßn o , qux in fuum poftea
tranftulic auxitque Apuleius. Vide hac de 're prater Servium in p.
Aneidos, Arnobium etiam lib. f - Sc Auguft. lib. 6. de Civil. Dei cap-
7. & lib- 7- cap. x j . atque alios. Orgia vero eadem erant ac baccha-
nalia , qux ita vocabantut ä verbo»p?t£faQ{ ,id e ft , iralei ac furere ,
quod hujus factis proprium fuirte ignorat nemo. Deiilis agunt T .
1 Livius dec- 4 . lib. 9 ■ Auguft. de Civit. Dei lib. x. cap. 9. Sc uberius
adhuc lib. 7 . cap. x i- jo f . Laurentius variis locis , nec non alii.
c. Rom. edit. cum mf. Teller. facra virginem. Q u a lcftio m is
uimc difpliccret, fi paulo fixmiori pauocinio niteretu’r.
IM P