Matth, i ,
Luc.i . } j .
i bidem 4 1.
E / ä . i l . I .
Qant.z. Z,
quoque ftellarumque micantium globos Spiri- A neratio fie erat : cùm defionfata ejfet Maria
cus incus alat, fuis verfibus indiderunt. Ergo, Joftph, ante quam convenirenty inventa e f i in utero
illi per Spiritual non negane virtutem fubfiftere habens b ex Spiriti* fanBo ì
creacuræ : nos qui legimus, denegamus? Sed fla-
42. Nam licet plerique habeant, de Spiritu >•
tilem pucatis ab illis ípiritum defignatum. Si fili
grxcus tarnen unde tranftulerunt latini , 0»
audorem omnium flatilem fpiritum declara-
wvtv/iecT&' dixit, hoc , eft , ex Spiritu
runc, nos dubitamus Spiritum Dei eile omnium
fando. Quod enim ex aliquo eft , aut ex .fubftantia
creatorem ?
eft, aut ex poteftate ejus. Ex fubftantia,
37.1 Sed quid alienis immoror ? Accipiant do- ficut Filius, qui ait ^Ex ore Altiffmi prodivi, ficumentum
evidens, nihil pofie efle quod Spi- cut Spiritus, qui a Patreprocedits de quo dicit
ritus fandus negetur operacus, necde Angelis, B Filins : I Lie me clarificabit; quia de meo accipiet.
nec de Archangelis, nec de Thronis, nec de Ex poteftate autem, ficut illud e ft: Vn us Dens
Dominacionibus poiTe dubitari,quod ejus ope- Eater, ex quo omnia.
ratione fubfiftant3 quandoquidem ipfe fecun- 43. Quomodo ergo in utero habuit Maria ex
dum carnem Dominus, cui Ajageli ferviebant, Spiritu fando ? Si quafi ex fubftantia: ergo Spi-
Spiritu in Virginem fuperveniente, genitus fit 3 ritus in carnem 8c ofla converfus eft ? Non utificut.
8c fecuiidum Mattlueum adjofeph Ange- que. Si quafi ex operatione 8c poteftate ejus
lus dixit: Jofephßli David, noli timere accipere Virgo concepit 3 quis neget Spiritum crea-
Mariam tixorem tuam ,• quod enim ex ea nafcetur, torem ?
de Spiritu fanBo eft. Et fecundüm Lucam dixit 44. Quid quod etiam Job treatorem iuum
ad Mariam: Spiritus fan Bus fuperveniet in te. G Spiritum evidenter oftendit dicens: Spiritus di-
38. Opus ergo Spiritus Virginis-partus eft. vinus, qui fe c it me ? Et divinum utique 8c crealiban.
:
*4-
Opus Spiritus irudus eft ventris , fecundùm
quod fcriptum eft : BenediBa tu inter mulieres,
& bene di Bus fruBus ventris tui. Opus Spiritus
flos radicis eft : ille, inquam, flos, de quo bene
eft prophetatum : Exiet virga de radicejeffe, &
flos de radice ejus adfeendet. Radix Jeilè Patriar-
cha: familiajudxorum, virga Maria, flos Mariae
Chriftus 3 qui bonum odorem fidei toto fpartorem
uno verfieulo demonftravit. Si igitur
creator eft Spiritus , non eft utique creatura 3
creaturam enim Apoftolus creatoremque divide
dicens : Serviernnt creaturapotius quam creatori.
45. Simul creatori admonet ferviendum, dam-
nando eos qui ferviunt creatura:, cùm creatori
ièrvitium debeamus. Et quoniam creatorem
Alias Cap. y i.
furus orbe, virginali ex utero germinavit, ficut D Spiritum noverar , docet eidem ferviendum,
ipiè dixit: Ego flos campi, & lilium convallium. dicens : Viiete canes, videte malas operar ios , vi-
- 39. Flos odorem fuum 8c fuccifus refervat, dete concifionem 3 nos enimfumus circumcìfioyc qui
8e contritus accumulat , nec avulfus amiteit 3 Spiritai Dei fervimus.
ita Se dominusjefus in ilio patibulo crucis, nec 4 6. Quod fi quis de latinorum codicum vacontritus
emarcuit, nec avulfus evanuit3 ¿cilla rietate contendit, quorum aliquos perfidi fallancea:
pundione fuccifus, facro fpeciofior fufi faverunt, gracos inipiciat Codices y8c advertat
cruoris colore vernavit, mori ipiè nefeius, » 8c quia ibi fcriptum eft : 0! -wrev/ictTt 0e£ Acerpa/oK-nS,
mortuis ¿eterna: vita: munus exhalans. In hoc quod interpretatur latinus : qui Spirititi Dei ferigitur
Spiritus fandus virga: regalis Apre re- vìmus.
quievit. E 47. Ergo cùm ferviendum dicat Spiritili idem
40. Bona virga, ut quidam putant, eft caro Apoftolus, qui non creatura:, fed creatori ad-
Domini, qua: de radice terrena ad fuperria fe fèrit ferviendum 3 evidenter utique 8c ipiè fàncfubrigens
, odoriferos facra: frudus religionis tum oftendit Spiritum creatorem, Se in a:ter-
Philip. 3.
6
circumtulit mundo, myfteria divina generano,
nis , Se gratiam carieftibus altaribus fuperfun-
dens.
41. Dubitare ergo non poflìimus Spiritum
creatorem , quem Dominici cognofcimus in-
carnationis audorem. Quis eninj dubitet, cùm
in principio Evangelii habeas, quia Chrifti gea.
Nonnulli mi! & mortutu• Non fatis refte.
b MIT. aliquot, de spiritu fantto. Nam licet plerique non ha-
beant, grtcut tarnen Se c. Quid autem prsepofuioncs ex Se de inter
r . J.tn.— - , luculenter explicat Auguftinus lib. de Natura Soni,
lise divinitatis honore venerandum 3 quia fcriptum
eft : Dominum Deum tuum adorabis, & if f i
fo li fer vies. lc>
fe difiera
cap. 1 7 . ibi enim hoc A poftoli textu quoniam ex ipfo & Per ipfum & ..
in Manichzos propofito, ita diíTcrit : Ex ipfo autem non hoc figni-
ficat, quod de ipfo. Quod enim de ipfo eft .potefi dici ex ipfo : non
autem omne quod ex ipfo eft, recle dicitur de ipfo. Ex ipfo enim ctlum
& térra y quia ipfefecit ea .- non autem de ipfo; quia non de fubftantia
ejus Se c. Item in Aólis cum FeliceManichtolib .t. cum hxreticus
quzreiet de anima rationali utrum vere ex Deo eft 1 Auguftinus dixit:
E x D eo, non de Deo. Verumtamen non íemper ea íéveritatc loquun-
tur boni audores, a t promifcue eodemque fenfu has partículas
paílim ufurpant. Et fane in Vulgata verfione, ubi par eft religio-
liorem effc ,tralator cundos propc locos in quibus ¿u. grarci co ice s
liabent, per. de reddidir. Immo vero cautionem hanc nonnumquam
Ambroíius ipfc neglexit, ut videbitur infra cap. j . num. 94 . Se ítq.
alii denique adhuc pauciores,Spirita Deo. Auguftinus quidem lib.j.
cont.duasEpift. Pelag. cap.y.tre s hujufeelocilediones refert, fed
quamaliis przferendam putet, nonaddit. Yerum lib. 1 . de Trinit.
cap. 6. in omnibus aut poene omnibus grzcis codicibus Sc pluribus
Iatinis obfervat fcriptum, Spiritai D ei : quod autem in quibufdam
reperiatm , spiritu Deo, errorcmclTc. Cùm autem pauloante Am-
brofium non obfeure dcfignaverit ( quod inteiligitur non folum ex
eo quod hos libros conftat ledos eile ab eodem Auguftino, fed etiam
quod eadem Pauli atquc M atthxi tcftimonia, q u z hip citantur, allc-
gantur quoque in laudato capite lib. z. de Trinit. ) inde colligc co r-
ruptionem, cujus hzretici > Arriani fcilicct, hìc acculàntur, in e o
fuiffe poli cam , quod pro SpirituiDei, repoiucrint, Spiritu Deo t
deinde vero legitimam efteledionem, quam amplediinur. N am
licet Eraf.edit. Sc feq. non fccus ac mff. aliquot grzcas voces i u
cfferant, oi K w u a n 0*» ho crfiititts, tarnen plurcs plurcs rnfT. Sc
Amerb. tantummodo cxhibent, k w /moti \a.<rpiitms. Quin Sc
w _ : t I . Eraf. ipfe in cujus edit. Ambrofianorum operum vox 6*0 primum
ibi enim ut probet voces ex ipfo etiam Spiritui landò convenire, | | induda e f t , in fua tarnen obfervatione ad eumdem A poftoli rex-
teftimonia in quibus de pro ex ponitur, paflim adhibct j Sc fupra i I tum agnofcit ledionem noftram Ambrofii efle. Hanc ipfem fequi-
num. 88. omnia ejfede Spiritu,diferte profitctur- j I tur Zczerus in eadem verba, & non folum Ambrofii atquc Au -
c. Ita mff. fcptcm; omncs autem edit. acpaucimlT. Spirititi Deo: J j guft-ini, fed etiam Salviani audoritatc dcfcudit.
Alias Cap.
Ebbs
Amas 4.13
■4 .tfdr>6.
4*-
t fa l.io .
G À P tt T V I A non dixit 3 créat meifèd creavìi;ne fréqiienterj
fed Temei crederent ex virgine Maria Jefu cori
pus efle generandum;
52; Et hoc igitur qdod velut quótidianam ope;
rationem Dei in tonitrui firmamento, & ili fpii
ritus creatione propheta declaravit, intellige-
re nefas eft , ut de Spiritu fàn£to tale aliquid
xftimemus 3 quemipfi impii ante fx cula eflène-
Objicientibus ex verbis Amos creati Spiritumftepo-
nitur hanc vocern i l l i e intelligendam de vento,
qui fepius creatur : ’quod fane dici non potè f i de
Spiritu fanBo ; quippe qui & aternus f i t , nec
morte, aut haretica in Patrem refufione refolvi
pojflt. ¿puod f i urgeant pervi cactus eumdem locum
de Spiritu fanBo fcriptum fuijfe , docet reautem
-x j x ~ - gare nón pofllint3 utìde & femper eum elle^
currendum ad expofitionem fpìritualem j C h r if ^ fèmper manere pia adfèrtione teftamur. Ne-
tum enim adventu fuo tonitrua , id efty yerbo- g que enjm qui ante riiundum fiiperferebatur fii-
rum divinorum vim firmdvìffe : per Spiritum per aquas, poteft videri coepifle poftniuridum j
human am dnimamftgniftcari, ficut & carnem
à Chrifto fufeeptam. Hujus porro cum quali-
bet Tri rii tatù per fina vere fit creatrix, inde ad■
ftruitur Spiritum fimiliter incarnationis Domini
auBorem ejfe-y qui rerum omnium creator jam
ante adfrtus eft.
NconfuevifTe ideò videri creatimi Spiaiit
multosefle Spiritus fan&os xftimari fas eft,
qui veluti quotidiana gerieratiorte generentur.
Abfit uefe qùifquam tali impietate contaminet;
ut dicat frequénter creati, aut umquam crearìr
Spiritum fan&um. Cureriim frequeriter crearù
videatur 3 non intelligo 3 nifi forte & mori eum
credant freqnenter 5 & frequenter creari. Sed
quemadmodum mori poteft Spiritus v i t x ì Erritum
ían¿tum, quia plerique eorum ad argu- C go fi mori non- poteft, caufàm non habet cur
mentuni adftruendæ fuæ impietatis adfeifeunt fæpius fît creandus.
illud 3 quod Amos de flatu ventorum loquutus
eft,utipfe propheticus fermo declarat. Sic enim
habes : Ecce ego firmans tonitruum , & creans fpiritum
, ér nuntians in homines Chriftum fuum ,
faciens lucem & nebulam, & adfeendens fuper exte
i fa , dominus Deus omnipotens nomen eft et,
49. Si hinc faciunt quieftionem, quod crea-
53. A t qui aliter putant 3 in illtid fàcrileginrri
recidunt, ut non diftinguant Spiritum fandum^
* qui prolativum Verbum putant in Patrem
redire j prolativum Spiritum in Deum refundi^
ut unius refiifîo fit , & quædam viciiîitudo in
varias formas fe fæpe miitantis ; cùm Patris 8c
Filii 8cSpiritus fâncH manensfèmper immutabitum
Spiritum dixit, quia creatur Spiritus Efdras lifque diftindio,unitatem fua: ceneat poteftacis.
nos docuit, dicens a in quarto libro :E t in dieD - ■ c*
fecundo iterum creafti fpiritum firmamenti ; tarnen
ut propofitis inhæreamus, his videlicet quæ
Amos dixit, nonne evidenter dictòrum tefti-
ficatur feries de iftius creatura mundi loquu-
tum prophetam ?
jo. Denique ita cocpit : Ego Dominusfirmans
tonitruum, & creans fpiritum. Ipiè ordo nosdo-
ceat 3 nam fi de Spiritu fando dicere voLuiflet,
non de tonitruo utique præmififfet. Neque
54. Si quis tarnen propheticum didum ideo
derivandum putat ad iiiterpreCationem Spiritus
fändi, quia habet: Annuntians in hömines Chrif- 4- d»
tum fuumi is ad incarnationis Dominica: myfteria
didum facilius derivabir. Nam fitemovec
quia fpiritum dixit, 8c- ideo non hoc putas deri-
vandum ad myfterium adfumtionis humane j
profequere Scripturas, 8c invenies optime con-
gruere de Chrifto, de quo bene convenit *fti-
mari quia firmavit .tonitrua adventu fiio , virn u u u saw i v u i v » “ " ^----- -------------- ----- i — T 7 . 1 i n - r
enim antiquiora tonitrua fiint, quam Spiritus ^ videlicet8c fonum cxleltiumicnpturarum,qua.
fan^lus ; quarnvis.impii fint,.tarnen id nqn au- .........velut 1 quodam J tonitruo mentes ÉÉA**noftræ M "=red-rJ
dent dicere. Deinde cùm fubjedum videamus
duntur adtonitæ3iic timere difeamus, 8c reve-
efle de luce 8c nebula, nonne manifeftum eft
rentiam cæleftibus deferamus oraculis^
quod de creatura mundi didum intelligendum
55. Denique in Evangelio fratres Domini
fit ? Cùm enim fiunt aliqiue tempeftates iftius
filii tonitrui dicebantu^ 8c cùm vox Patris
mundi , precedere tonitrua, fèqui ventoràm
fada eflet dicentis ad Filium : Et honorificavi,
flatus, cxlum nebulis caligare , lucem refundi
(fr iterum konorificabo ; Judæi dicebant : Tonitruum
ex tenebris, ipfo ufu quotidiano, exemploque
faBum eft illi. Nam licet gratiam veri-
cognofcimus. Nam etiam flatus ventorum fpirum
tatis haurirenon poflènt,camen confitebantur
Johan.it..
xt.
ibidtm 19.
ritus dici tur,ficut fcriptum eft : Ignisftjrfulphury F invici, 8c ignari myfterium loquebantur \ ep
quod magnum ^ f piritus procella. Patris de Filio teftimonium re-
51. Et ut feires quia hunc fpiritum dixit, ait5
Tir mans tonitruum , & creans fpiritum; quia frequenter
creantur ifta, cùm fiunt : Spiritus autem
fandus arternus eft 3 quem fi quis audet dicere
creatum, non poteft tarnen dicere quod quo«
tidie creatur, ficutflabra ventorum. Denique
ipfa Sapientia fècundùm fufeepti loquuta corporis
facramentum, ait : Dominus creavit me.
Quam vis ventura prophetaret, tarnen quia pra:-
deftinatus erat domini Salvatoris adventus j
a. Vet. edit, ac m(T. prope ad unum, in libro ferito. Et fane quin
Ambrofii lisce leftio fit, nihil prohibet ; à nobis enim in Admonit.
ad libtuin de Bono mortis obfervatum eft hos Efdrz libros varie in
V«rii6 codicibus diftioftos efle.
* . De hàc Verbi jn Patrem refufione nonnihU à nobis obferva-
S, Ambr, Tpm.I I.
¡ i f if
fultabat. In Job quoque libro Scriptura dicit:
Firmamentum quoque tonitrui fu i quis fe it quando 1
facìet? Utique fi ad hxc commotionum carief-
tium tonitrua percìnerenc, nón futura eorum
firmamenta, fed fada dixiflèc.
56. Ergo tonitrua ad fèrmones Domini retu-
l i t , quorum in omnern terram exivit fonus : fpù
ritum autem hoc loco ammani, quam fufeepie
rationabilem acque perfe<dam , intellìgimus t
quia Scriptura frequenter 8c animam hominis
tum eft ad cap. I). lib. f ■ De Fide n um .i ir . H ìc autem illud ad-
monebimus, qua: roto hoc capite ad objc&um ex Amos locuia
refpondentur , à Diòymo quoque fuifle difputaca , ficut & à
Baiìlio lib.} • adtierfus Éanomivm ; nec aliena efle ab expofition»
fan ¡fri Hieronymì in eumdem allagati prophetz locum.
s r jj
p II
| 1:P
iti