Mitlth-17,
ylohan.
17 ,
Mal/h.ij.
emeruic. Ne, quxfo, in jiidtcìum ìrììres cum fervo A 130. Hoc edam tótis Scripcurarctm expoiirtur
r 1 . : . .. - r libris, nec adirne ab impiis ereditar : Incrajjàtum
eft enim, ut fcriptum e li, cor populi hujus,
dr auribus graviter audìerunt, dr oculos fiuosgratuo.
N 011 quadro ut judices, fed ut ignofeas.
C A P U T X I V .
rfudicis exponit fintenttam ; diftuflifque adverfà-
riorum cavillisi ab ea provocationem non dart
planùm facit.
Q
Uid putamus Chriftum judicatürum >
Ego feio, judieaturum dico ? Immo
jam juuicavit. Tenemus ejus fententiam : om- B dere 11011 foleant infideles , qui non credunt nes, in qui t, honorificent Filium, ficut honorificant
Tat rem. ¿pai non honorificat Filium, non honorificat
E/ai. 6.10,
vaverunt ; ne quando oc a lis filis videant, dr auribus
audiant, dr corde intelligant. Namcjue, more
Judaico, aures iìias Arriani claudere folent,
aut ierere tumultus, quociefcumque verbum
ialutis auditun
13t. Et quid mirum iìhumanis vocìbus cre-
Patrem , qui mißt illum.
124. Si difplicet ièiitencia,appella ad Patrem,
teicinde judicium, quod Pater detulit.Dic quia
diflìmilem habet filium. Refpondebit tibi : Ego
ergo mentitus funi , qui dixi Filio : Faciamus
hominem adimaginem & fimilitudinem noßram.
125. Die quia creavit. Refpondebit tibi,- Cur
ergo adorarti, quem creaturam putafti?
116. Die quia minorem generavit Filium. ReC
pondebit : * Metire, videamus.
127. Die quia ei non debuifti credere. Refe-
ret ad hoc : Non tibi dixeram : Hic efißlius meus
dilettijjimus , in quo compiaciti > ipfum audite ?
Quid eft , ipfum audite ?D icentem utique: Omnia
qua Pater habet, me a funt. Hoc audierunt
aportoli, ficut fcriptum eft : Et cecidernnt in fa-
ciem fttam , dr timuerunt valde. Si ceciderunt
divinis? Filius Dei dicebat, ficut habes in Evangelio
: Pater clarißca nomen tuum. Vox Patris de
cario audita eft dicentis: Et clarißcavi, & iterum
clarißcabo. Infideles hxc audiebant, íéd non
credebant. Dicebat Filius, reipondebat Pater}
6c dicebant J u d x i: Tonitruum fattum efi illi ¡ alii
dicebant: Angelus loquutus efi ei.
132. Paulus quoque,ficut fcriptum eft in A di-
bus Apoftolorum, cum voce Chrifti vocaretur
C ad gratiam, plureíque comités pariter incede-
rent, folus vocem Chrifti audifle fe dixit. Adeo,
fände Imperator, qui credit, audit • 6c audit,
ut credat: qui non credit, 11011 audit j íéd nec
vu lt, nec poteft audire, ne credat 1
133. Atque utinam ,quod in me eft, audire
vellent,ut crederent: audire cum bona caritate
6c maniuetudine, ut verum quxrentes , non
veritatem impugnantes. Scriptum eft enim,
ut non intendamus fabulis dr genealogiis inter•
Joba,
Ibidem i j ,
ASI. R 4.
- -.j 0 t>N *• Tim.il
qui confeflì funt , quid facient qui negarunt ? D minabilibus, qua quaftiones magis praftant quàm +
Sed illos Jeius tetigit 6c levavit : vos jacere pa- " ”
tietur j ne videatis gloriam, quam negaftis.
128. Videamus ergo quoniam quem Filius
damnat, & Pater damnat. Et ideo honorifice-
mus Filium, ficut honorificamus Patrem j ut per
Filiiim ad Patrem pervenire poflìmus..
C A P U T . X V .
Mode fie fin t it de Opere fuo : die it tarnen adfidem
Dei , qua in fide efi. Finis autem
pracepti eft caritas de corde puro , dr con pienti a
bona, drfide nonfitta. A quibus quidam aberrantes,
converfi funt in van,iloquìum , volentes effe legis
dottores, non intelligentes ñeque qua loquuntur,
neque de quibus afirmant. Alibi quoque idem
Apoftolus dicit : Stultas autem di' fine difiiplina ¡
quaftiones devita. 1
134.’ Tales b deièrendos Apoftolus dicit, qui
illud fificerej cìtm divina generazioni tot locis quaritiones ferunt, hoc e ft, heréticos : de qui.
Xr.rttìtura. IUTrr/irretu.r.cm n h iu rn p iru .n t À r r i/ Script tira fujfragetur, cui obfiurdeficunt Arriatnnii. i i -1 - i i . \ .
Horum pervicaciam judaica piane fimilem pate-
faciens, adprecatur illis veritatis amorem. Pofi
tremo defirendos eos , utpote hareticos & Anti-
christos, docet.
bus 6c alibi dicit quod àifeedent quidam a fid e , ;
intendentes fpiritibus erroris, dr dottrinis damo-
129
335. Et Johannes dicit heréticos eflè Anti-
chriftos, Arríanos utique defignans.Hiecenim
hicrefis poft omnes hasrefes cpepit, 6c ex omni
H ^Ec ego,Imperator augufte,carptim
_ _ ac breviter impolita magis propo- harrefi venena collegit. Sicut enim de An tifili
, quam enodata digeflì. Quod fi qua Arriani chrifto fcriptum eft quia aperuitos fuum in blafinconfummata
arbitrantur, ego vix fateor in- phemiam ad Deum, blafphemare nomen ejus , dr
choata: fi qua adhuc fu per erte opinantur, ego F bellum f acere cum fanttis ejus ; ita & irti Filio D ei
prope omnia j infidelibus eniìrt totum deeft, derogant , nec martyribus pepercerunt j 6c,
abundat fidelibus. Denique una confeffio Petri
abundavit ad fidem Chrifto : Tu es Chriftus
Filius Dei v iv i ■> fat eft enim generationem icire
diyinam, non divifam, a non diminutam, non
derivatoriam, non1 creatam.
* . Irridcnturhic Arriani,qui cum philofophi* placitis niti ic
jailarent, rclarioncm quanticacis, ubi philolophicc loquendo quali-
tatis effe dcbcac , inducebant. Sic ctiam Cyrillus Alex, in The/,
differt. >i. eamdem Eunomii fallaciam arguic. Eapropcer aucem
dimcultacem haue uno verbo perftrinxic Ambrofius , quia ipfam
iüpra abunde enodavic.
a MIT. haud pauci, non demutatam. Quamquam non abfurde,
melius tarnen alii, atque edit. non diminutam Hane autem vocem,
perinde aciequentcm non poffisreftius intelligere, quam ex hoc
Hilärii loco lib 6 de Trinit. fic loquentis: Nefcit in Deo portionem,
/ed feit Deum totum ex Deo toto: /eit ex uno nnum ; non defeefum ,
/ed mttum:/cit nativitate Dei uec diminutionem ejfs gignentis, nec
infirmitatem effe nufeentis. ■
quod fortaflè ille non faciet, * Scripturas fallavere
divinas. Itaque qui dicit quiajefus non
eft Chriftus , hic eft Antichriftus : qui negàt
Salvatorelli mundi, negat Jefum : qui negat
Filium, negat 6c Patrem j quia fcriptum eft :
b. Ita min plures ac potiores : alii vero partim,uc Amerb atque
Eraf. qui qutftiones ad/erant, hot effe h&rcticos ; partim ut G ill. . . .
/erunt, hot effe hareticos, unus inf. <4 eos effe hareticos; Rom-edit.
hoc eft, eos effe hareticos.
*. Ambrofium in Expoftt. Pfal. atque alibi queftum vidimus ,
quod initium Evangelii Johannis minus commode diftinguercnt
Alexandrini ; quam diftinétionem ctiam memorai infra non lemcl :
fedeam non iè corruptionis loco habuille ibidem ipfc piane ligniiì-
cat. Quare aliam adulterationem h ic deiignatam ab co manifcftum
eft : quam etiam minime levein fuifle inde colligas , quod non
Iblum hoc in Opere de illa expoftulat, (ed ctiam in Commenta—
tionc de Spirita f . lib. t . cap, 6. Se fulius adhuc lib. j . cap. i x.
ubi cjufdcm corruptionis cxcmplum proferì.
Omnù
j. iohun. ì .
tzéch. ?8.
CJ) ■&/“!.
b
"Czech. 39. 19.&/eq.
Omnis qui negat Filium , a negat dr Patrèrh.
C A P Ü T XVI .
A 135h Nec ambiguum, iandte Imperator1, quod
qui perfidice alienje d pugnam excepiinus, fidei
tatholicie in te vigehtis habituri fimüs. „auxilium.
Grattano vittbriam fpondens , earn ab Ez,echiele
pradittam ndrraf. E x piotate Imperàtoris hanc
fpem confirmat, fiuperiores clades harefi orienta-
lium dcceptasferens. I)eum tandem obfecrdt, ut
jdm placatus f id i l i esercititi, regióni , de duci
ferdt auxilium.
Evidens ehim ancehap diviha: indignatio-
nis cauia prarceflit j ut ibi primum fides Romano
imperio frahgeretur ;!ubi fracla eft Deo'.
. 1 4 p . e N o n l i b e t c o n f e i l o r u m n e c e s , t o r m e n -
t a , e x f i l i a r e c o r d a r i ', p l o r u m i ä ’c e r d o t i a p r o -
d i t o r ü n i m u r i e r a . N o . i i n e d e T h r a c i ' c e p a r t i b u s
^ E(lue ver? te, Imperator, pluribus te-,ß per Ripenfem Daciam 6c Myfiam; bmnemque
nere debeo bello intentuni,& vidricia ,v J ' 1 ^ : ' ‘‘ • ‘
de barbaris tropilla medltantem. Progredere
plane fcut'o fidei feptus ; 6c gladium fpiritus ha‘-
bensìprogredere ad vidoriani fiiperioribús pro-
hiiflam temporibus , 6c diviüis öraciilis pro-
phetatam.
137. Namque &futuram noftri depopulá-
tionem, 6c bella Gothorunl Ezechiel ilio jam
tempore prophetavit 5 fic enim habes : Propte-
Valeriarii Pannoiiibrum', rotum illum limitein
iacrilegis pariter vocibus 6C bar bar! cis’moti bus
audivimus. inhorrentem ? Quid ppter'a't nobis
viciriia tam feralis inyehere ? aut quemadmo-
dum resRomanatalitutapoteratefiecuftodia?
141. Sed jam- iatis fiiperque , omnipotens
Deusjfnoftro exfilio, noftroque fanguine, con-
feilprum neces , exfilia facerdotum., 6c.ne.fas
tan tie impietatis eiuimus .- fatis claruit eos
rea propheti&a , f ili hominis , dr die : 0 Gog, ^ qui violaverint fidem ; tutos eflè non porte.
hac dicit Dominus : Nonne in die ilia cum confti- Con vertere , Domine , fideique tu i adtolle
tiietur habitare populus meus Ifrael in pace fiurges vexilla.
dr venies de locò tuo, ab ex tremo Aquilone ;• & gen- 142. N 011 hic aquila; militare^ neque volates
tecum multa ^feJfores cquorum omnes, b congrc- tus. avium exercitum ducunt : fed tu um domigatio
multa dr magna, dr virttu copiofasdr adficen- nejefu, nomen 6c cui tus: Non hic infidelis g alt
de adpopulum me um ifrael j ut nubes aperire tertam qua regip, ièd ea qua: confeilbres mìttere Ìoìn
novifiimìs diebus, drc. , let Italia ; Italia aliquandb tentata;mutata num-
138. Gog irte Gothus eft,quern jam videmus quam : quam dudum ab hofte barbaro defeiiexiife,
de quo promìttitur nobis futura vido- dirti, nunc etiam vindicafti. Non hic in Imperia
, dicente Domino : Et depradabuntur eos qui j ) ratore mens lubrica , iéd fides fixa.
depradatt eos fuerantydr defpoliabunteos ,qui fib i 143. Oftende nunc evidens tuie majeftatis
fpolia détraxerant, dicit Dominus. Eritque in die indicium j ut is quite verum virtutum Domiilla
, dabo Gog, hoc eft^.Gothis, locum nominai um, num ,8c caleftis militia: ducem : is qui te veram
monumentimi Ifrasi multorum virorum congeftum, Dei virtutem credit erte atque fiipientiam ?
qui fupervenerunt ad mare : dr per circuitimiQ flette t nòn temporalem utique nec creatam, fed (èmios
vallis, dr obruet illic Gogdr tòtani multitudinem
tjus, dr vocabitur Ge Polyandrium Gogò dr obruet
eosdomus ifrael, ut pur getur terra.
a. Sex miT. nec Tdtrcm habet. Sic etiam griece , v’Js' ~ wt’siey.
deliqui tamen miT. & edit, oinnés, negai & Patremb.
Mfl. aliquot, congregalo copio/a , & adjceridet : reliqui ; atque
edit. Ut in icxtu nifi quód vet. edit, cum mfl'. nonnullis habent,
de/cendet, Rom. vero, adfeendes Ceterum hanc Ambrofii
incerpretationcm qua per vocem Gog Gothos autumat incelligcn-
dos Hieronymus Jfra/at. lib. 11. inEzech. ficut & in 6tuaft. / bit
Tradii. Hebraìcìs cap. i ò . eatcnus fibi non probari fignificat ,u t
tamen earn aperte improbare veritus fuerit. Et certe primo loco
in iplàm cujus aùdòrcm non fine honotis teftimonio defignat, nihil
certi ac definiti prbponit ; fecundo autem ctiam pàratum le ad
earodem, fi modo confirmaretur eventu , fcquendam iatis indicati
qiiod enim addit Gotlìos magis appellali Getas ab eruditis quam
G o g & Magog , id parum urget. Certuni quippc eft plurima gentium
nomina aliter in facris codicibus , alitcr in Grarcis Latinifvc
fcriptoribus haberi. Credibile ergo eft, Hieronymum' fi poft v ig o ria
m Theodofii fcripfiflet, hac in ré Ambrofio fuiflè acccffurum.
Hanc' ipiàm intcrprccationem cùm Proclus Conftanrinopolitanus
epifeopus , imperante Theodofio juniore, v.crba èfuggeftu faciens,
ad viftoriam de barbaris qui ciiHcm temporibus impcrium vafta-
bant , rclatam accommodaflet , retùlit ab auditoribus ingencem
plaufium, ut Socrates Iib.7. Hift. cap. 43 ■ teftificatur. Debuerat igi-
tur his rcvocari Johan. D allxus, ne lib. 1. de V/u Patrum cap i .'
ita pronunriarct : Ambrofius , ut/upra adtig'mus, per Gog & Magog
Gothos. . . . parum confederate ìntelligit ; qua* in ccnfura, ne quid
gravius dicamus, parum confideratum fernet oftendit
c. Amerb cimi paucis mil', fernet has valles, iftum & eos : &
obruet illic Gog-, deeft in iiflem mffi i t um & eos, cujus loco cod.
Teli- habet. per cìrcuitumiftum inftruet eos vallis: Eraf. & fe-
quentes edit, fernet periftomium > obruet eos > Rom. vero, feruent
> . . . obruent ; Reliqui mlT. ut in textu, nifi quod legunt, fernet
piterpam , ficut fcriptum eft, Dei virtutem 6c i c o n i
divinitatem ¿ tiue majeftatis fultUs aiixilio, fidei
fux trophxa mereatur.
eos pro ftruet os ¿ griccc v aSstrisutt rSs tyos. Infra vero
ejuldem EraC & fcq. edit. Et vocabitur Polyandribn : Amerb. Sc
mil. Ge Polyandrion. Sic eciam L X X. iu ya} o 7xiAuárS'¿¡6>:
valles aue'em & confragofa loca hebraice diita gai five ge au&or
eft Hieronymus in cum locum.
. d- Mfl*aliquot, poinam excepimus, non m ale: rgfte tamen alii
quoque, a? omnes edit, pugnam excepimus, hoc e ft, bellum propter
álienam perfidiam , Conftantii videlicet ac Valentis impcratorurii
Arriánorum, divinitus iiilmiflum. H o c intulctiint G o th i, qui fe-
dibus fuis expuifi ab A latlis, pcnniflii Valentis tranfmiflo Danubio;
partem Thracia: colendam acceppránt. Sednón multo abhinc tempore
in eumdem imperarorem arma capicntes, poft multas cjusduei-
bus dadcs iliacas, regiones qua ab A mbrofio h ic niemorantur, cxdi-
bus, ftupris , incendiifquefcedaverunt. Gratianus igiturciim inpro-
cinftu cflet, üt contra barbaros illos Valenti ferret auxilium , hos
libros á Do&ore noftro poftulavit ¡ nimirum ut ad Arrianüm pro-
fe£turus imperatorem ,falubri antidoto prxmuniretur. Hocaurcm
gothicum bellum cum ab aliis", tum ab Amm. Márcellino lib. 31;
cap. 4 . & feq. diligenter deicriptuhl reperies. .
e. Ita edit, omnes & mfl! quídam , alii omittunt, tormenta, Sc
pro piorum /qcerdotia, nonnulli habenc, irftpiorum , vel perfidcrum
faccrdotia j quídam autem totum locum hoc modo legunt, exfilia
recordari piorum facerdotum, perfidorum 8cc. Porro quantum fub
Arrianis principibus pafli fuermt catliolici epifcopi , prxter hifto-
ricos ecclefiafticos eleganter dcfcribit öregorius Ñ&z.’ Ordt. ad i f o.
Epi/copos -, Sc Orat. ad Arrian atque alibi.
f. Rom. cdic. cum uno vel altero ml. noftro exitio ; vet. cum rc-
liquis j noflro exfilio i non male. Loquitur Cniin in catholicoruni
perfona, quorum cettüm eft non paucos his barbarorum incurfio-
nibus c patria fua expulfos.
g. MÍT. nonnulli, aliqua religion minus concinne.
S, Arnbr. Tom ¿ I I t
I
1
1 ! '!
IS
i l l
111