C A P U T I I I .
Aideo fimilitudinem, quia fcriptum eft: Et homo 7.3,
efi, & quis agnofcet eum ?d Homo erat in carne d
'lìfàem Novatianis veni am graviari bus tantum fecundumhominem, qui agnofceretur : virtute
criminibus abs f i denegati opponentìbus , refi fUpra hominem, qui non agnofceretur 5 ica 8c
pondet S. Dottor bacfententia ab illis fetta fua carnern habet noftram , fed carnis hujus
parentem rurfius damnari, & offendi ipfummet v|tja non habet.
Deum , qui paceatorum quorumLibet remittcndo- „ ^ on enjm ficut omnis homo e ft, ex vi- Matthrum
fecit potè Hatem :fiea majoribus delittis ma- r jjj erat feminea permixtione generatus : ièd s. ah%. m,
jorem quoque poenitentiam adhibendam effe... natus de Spiritu fancto 6c de Virgine, imma.
Adjicit antem ìpfios in hoc perverfos f i J epra- culatum corpus fufeeperat, quod non folùrr ^ . Felag jn
bere, quod hu]uJmodi culparum difiinttìo fieve- g nulla vitiamaculaverant, fed nec generationis idemiit
ritatis matcriam Beo reLinquat : cujus mifitricor- -mr rnnrpnrinni^ cnnr.rprir» inin.rihia fìifc.avp- de fee. 0.
dìam in incarnatione Chrifti adeo mirabiliter
emicantem imitati detrettant.
aut conceptionis concretio injurióla fufeave.
rat. Nam omnes homines Tub peccato nafei-
mur , quorum ipíé ortus in vitio eft , fícut ha.»
beslectum, dicente D a v id : Ecce, enim in iniqui-
tat i bus conceptas fium , in delittis peperit me
matermea. Ideo Pauli caro corpus mortis era t,
10. f*'1 Ed aiunt fé, exceptis gravioribus crimi-
nibus, relaxare'veniamlevioribus.Non
hoc quidem auctor veftri erroris a Novatianus,
qui nemini poenitentiam dandam. putavitj ea llcut ipfe ait: Jpuis me liberabit de corpore mortis
fcilicet contemplatione, ut quod ipie non poh- hujus?Chrifti autem caro damnavit peccatimi,
fet folvere,- non ligaret 3 ne ligando iperari à quod nafeendo non feniìt, quod moriendo crufe
faceret iolutionem. In eo igitur patrem vef- C cifixit 3 ut in carne noftra eftet juftificatio per
trum propria damnatis fententia, qui diftinc- gratiam, ubi eratante coiluvio per culpam,
pT c.Ì
M i
De foenit.
difi 1. caf.
tionem peccatorum facitis, quæ fol venda à vo-
bis putetis, Se quæ fine remedio eile arbitremi..
ni: ièd Deus diftinctionem non fa c it , qui mu
fericordiam fuam promifit omnibus, Se rela-
xandi licéntiam facerdotibus iìlis fine ulla éx-
14. Quid ergo dicemus ad ha;c , niii quod
dixit Apoftolus : Si Deus pro nobis, quis contra
nos ? ¿pul Filio proprio non pepercit, f id pro nobis
omnibus tradidit eum; quomodo non etiam cum
illo omnia nobis donavit? ¿puis accufiabit adverfius
& M - 5
ceptione conceifit. Sed qui culpam exaggera- elettos Dei ? Deus qui jufiificat, quis e f i qui con-
verit, exaggerèt etiam poenitentiam • m a j o r a demnet? chriftus qui mortuus efi, immo qui & re-
enim crinuna majoribus abluuntur fletibus. Ita fnrrexìt, qui efi in dextera Dei , qui etiam inter-
nec Novatianus. probatur, quiveniam interclurD pellai prò nobis. Pro quibus ergo Chriftus inter-
fit omnibus : nec vos imitatores ejufdem Se con- pellat, eos Novatianus acculati. Quos Chriftus
demnatores 3 quia ibi minuitis ftudia pceniten» ad ialutem redemit, eps Novatianys darrinat
tire, ubi augeri oportet 5 quia graviora peccata ad mortem. Quibus Chriftus. dicit : Tollite ju-
majoribus fuftentanda fulcris docuit Chrifti gummeum fiuper vos, & difiite a me quia mitis
miiericordia. fiumi Novatianus dicit :Immitis fum. Quibus
11. Qua; autem ifta perverfitas eft , ut vobis Chriftus dicit : invenìetis requiem animabus vèfi
vindicetis kpoifibilia concelTu : Deo , ut ipfi tris j jugum enim meum fiuave e fi, dr onus meum
dicitis, impoiiìbilia refervetis ? Hoc eft fibi eli- leve e fi,• his grave onus , Se durum imponit ju-
gere cauias ignofeendi, Deo materiam fievien- gum Novatianus.
di relinquere. Et ubi eft illud : s it autem Deus E C A P U T I V
'erax, omnis autem homo mendax, ficut ficriptum
Ibìd. 50.'
Ojee 6 6.
Rom. 8.3.
é>4-
r.Tetr. i .
x-Cor f . i f
e f i: ut jufiificeris in fiermonibus tuis, & vincas
c 'um judicarisf Ut agnofeamus igitur Deum miiericordia:
magis indulgentem eiTe,quam feve-
Pergit divinam probare mifiericordiam , eamque
majorem effe quam feveritatem Evangelici tefii-
monii expofitione oftendit. Eos vero qui Chrifi-
tum negaverunt ■ cor am hominibus, non eadern
omnes ratione habendos ejfiet afhlctarum exemple
palam fiacit.
QUam propenfus igitur ad mifericor-
ritatis tenacem , ipie ait : Mifiericordiam malo,
quam fiacrificium. Quomodo igitur veftrum po-
teft acceptum eile faerificium D e o , qui negatis
mii'ericordiam 3 cum ipie dicat nolle ie mortem
peccatoris, led correctionem ?
iz. Cujus interpres Apoftolus a i t : Jpuia Deus F inftruant 3 tarnen etiam ipfe te doceat, qui ciun
diam lit dominus Jefus, licet ifta fatis
Filium fiuujn mittcns in fimilitudinem carnis peccati
de peccato damnavit peccatum in carne 3 ut
jufiificatio Legis impleretur in nobis. Non in fi-
militudinem carnis ait 3 quia Chriftus veritatem
fufeepit carnis humana;, c non fimilitudinem :
neque in fimilitudinem peccati ait 5 quia peccatum
non fecit, fed peccatum prò nobis fa&us
adverlus imprelfionem perlècutionis inftruere
nos y e l le t , äit : Nolite timere eos qui occidunt Piatta 1®.
corpus , anìmam autem non poffunt occidere : fied l8‘
potius eum timete , qui potefi anìmam & corpus
mittere in gehennam. E t infra : Omnis ergo qui ^ìd. ji.é 1
confieffus me fuer it coram hominibus, confitebor &
ego eum coram Patre meo, qui eft ih calis : qui au-
eft : fed venit in fimilitudinem carnis peccati, hoc tem negaverit me cor am hominibus, nec
e ft, llifcepit fimilitudinem carnis peccatricis j eum cor am Patre meo , qui efi in calisi
& ego
a. Rom edit, ubique Novatum fecit e Novatiano : qua muta-
tione induftusin errörem Petävius Ambtofium rioftrum iis Patri-
bus ä quibus ambo illi hatrefiarcha: inter fe confunduntur, aecen-
fiiit. Verum doftiffimus vir fccus ienfifTet, fi quam aliam edit,
aut quemlibet manu exaratum codicem confuiuiüet.
b Ita Rom', edit, cum mH', duobus : reliqui mlT. partim ¡ fojß-
bilia conceffa a Deo , partim cum antiq. edit, fojjtbilia conceffa
Deo Sic. Melius: unus etiam , foffibUt* concedi, Deo &c. Nec
male. Rurlùs poft pauca, ubi Amerb. Eraf. ac Rom- edit. cùm
Teli. cod. materitmferiendi, G ill.ac reliquicod. materiam fa-vìendi.
c- MIT. nonnulli, non tantum fimilitudinem , fed in fimilitudinem
carnis feccnti, hoc efi, fufcefit &c. Sic etiam alii aliquot, nifi,
quod omittunt vocem tantum : reliqui & edit. ut in textu.
d. Ita edit. omnes , & plures m(l. alii vero etiam non pauci,
hoc non erat in carne fecundkm hominem, qui non agnojcitur Minus
commode.
16. Übi confitetur, pro omnibus confitetuï, A quibus flierit iratus, ignofeat. Quid ergo ? Re- Alia*
omnes comple&itur : ubi negat, non omnes
negar. Sicut enim fupra habet : Omnis qui me
confeffus fuer i t , confitebor dr ego eum, hoc eft ,
omnem : -.conlequens erat ut infra quoque a ile
redderet : Omnis autem qui negaverit me. Sed ne
omnes negare videretur, ita fubjecit: Jpui autem
negaverit me coram hominibus, negabo dr ego
eum. Gratiam promittit omnibus, non omnibus
Alias
ICap- I l IDe
focnit.
[ tifi. 1. caf.
I foteßfieri.
I pfal-66.%.
I Ibidem 9.
Ó-so.
Ibidem 9.
& io.
pudiabimus divina oracula, & opiniones ilio- Ca?• IY‘
rum lèq^uemur ? Sed non Deus alienis adfertio-
nibus, led fuis ^ftimandus eftvocibus. Quod
enim promtius edere poilumus d infigne ejus a
miiericordia;, quàm quod ¿pie per prophetara
Ofee, quibus tamquam iratus minabatur, continuo
tamquam reconciliatus indulget ? Ait
enim : Jpuidtibi faciam Ephram, aut quidfaciam °fie 6- 4-
minaturinjitriam.b Quod eft milèrationis, exag-ß tibi Juda ? Miftricordia veftra, &c. Et infra:
gerat : quod ultionis, extenuate
17. Atque ita fcriptum eft non lolum in eo
libro,qui iecundùmMatthæum fcribitur Evan-
gelii domini Tefu : led etiam in eo lectum eft
quem lecundum Lucam reperimus5 ut feias non
otiole id pofuille utrumque.
18. Diximus quid fcriptum fit , çolligamus
fententiam : omnis ^inquit, qui me confeffus fuet
t i , id e ft, ex quacumque vita, ex quocunique
Jpuomodo te conftituam ? Velnt Adama effeiam te , °f‘ e ll- *•
dp ficut Scboim. In ipfa indignatione velut pa-
trio quodam affectu liæret, quomodo ad pcc'_ e
nam tradat errantem : c etfi Judæus meretur, '
Deus tarnen adhuc iècum examinât. Sed con- fid coitm.
tinuQ qui dixerat : Sicut Adama faciam te ,dr fi- n- *•
eut S'eboim ; quæ .duæ urbes ex vicinia Sodomo. 9‘
rum parilis excidii traxere conlbrtium : Con-
verfium efi, inquit, cor meum in eo ipfio, contnrbaltar
i qui confellus me fuerit, habebit me re- C ta eft poenitentia mea : non faciam fiecundum ira-
muneratorem confelfionis fuse. Cùm dicitur, cttndiam furoris mei.
Omnis, nullus à remuneratione, qui fuerit con-
feftiis , excluditur. Non fimiliter, omnis qui
negaverit, negabitur 3 poteft enim fieri ut ali-
quis viétus ilippliciis , lèrmone Deum neget,
& corde adoret.
19. Numquid eadem caula eft ejus qui fponte
negat , 6c ejus quem tormenta inclinaverint
zz. Nonne apparet quod ideo nobis peccari-
tibus indignetur dominus Jeius, ut indignatio-
nis fiuE nos terrore convertat ? Indignatio ergo
ejus non ultiònis exlècutio , led magis abfolu-
tionis eft operatio 3 lie enim dixit: s i converfus fifaì 30.13.
ingemuetts fialvus eris. Exipectat gemitus nof-
tros, fed temporales, ut remittat perpetuós’:
ad facrilegium, non voluntas ? Quam autem in- exfpeftat lacrymas noftras , ut pròfiindat piedignuna,
cùm apud homines vaieat certaminisp) tatem fuam. Sic in Evangelio vidua; matris luc-t-i).
grada, ut apud Deum non valere adferaturi lacrymis compalfus, filium ejusrefufeitavit.Exfpectat
converfionem noftram , ut revertatur
& iplè ad gratiam : qua:, fi nullus läpfus nobis
irreperet, in nobis perleveraret : fed quia pec-
catis noftris contrahimus offenfam,indignatur,
ut humiliemur : humiliamur, ut digni fimus
magis miferatione quam penna.
z3> Doceat te certe Hieremias dicens : Jpuia Thren.y31.
non repellei in aternum Dominus ; quoniam cum & 5lÑam
Pepe in hoc athletarum fa;culari certa-
mine etiam viftos quorum fuerint cert^junina
probata 3 vulgus hominum cum viitoribus coronare
conftievit 3 maxime quos videritc forte dolo
aut- fraude vi&oria excluios. Chriftus ergo
athletas fuos quos viderit gravibus paulifper
celfilÌefiippliciis, fine venia patietur manere ?
¿0. Numquid non habebit rationem laboris,
qui etiam quos projicit, non in æternum proji- £ humiliaverit, miferebitur fecundummultitudinem
cit ? Dicit enim David : Non in aternum proji- miftricordia fua : qui non humiliavit toto corde
cict Deus 5 & contra hunc audiemus hærelim fu o , neque repulit Jilios hominum. Hoc certe in
dicentem : Projicit in aternum ? Nec inftnem
inquit, miftettcordiam fuam abftidct d gene ratione
ingencrationem, aut oblivifcetur mifereri Dtus,
clamat Propheta : &; funt qui divina mifera’-
tionis quiedam inducant oblivia ?
C A P U T V.
Threnis Hieremiæ legimus, & ex his, vei ce-
teris quæ fequuiitur, advertimusf quia ideo hu- r
rniliat lîib pedibus luis omnes vinâos térræ, ut pfai.m.-r.
judicium ejus declinemus. Sed nec toto corde
humiliât peccatorem ufque ad terrain , qui
etiam de terra lufeitat inopem, 6c de ftercore
. . .... .... . . erigit pauperem 3 n o n e n 1 m ex toto corde
Objettioni ab tmmutabilitate Des pet/ta refponde- p iiumiljac ^ qui fe veniæ refervat.
tm , alUtu Scnptm tefimmiu, fubut mfe- Qj,od f, non ex toio qordq omném huricordiam
emerp«nbnsi volutdroifaopcçttori- peccatoremquanto magis non ex toto
corde humiliât eum , qui non ex t'oeb corde
peccavit?Nam ficut dixit dejudæis: Pop dus hic ECt
labiis me honorât, cor autem eorum longe eft à me ; statth ij.
fortalfe 6c de aliquibus laplis dicat : Ifti labiis *■
me negarunt, fed corde mccum funt. Vicit eos
poena, non avertit perfidia. Sine caufa autem
bus Deus promittit: additurque indulgenti,
paruri propenfiorem , qui quodammodo inviti
dcliquernnt,quod eleganti bello captorum excm-
plo ipfiufmet diaboli profopopoeia illuftratur.
21. Ed aiunt ideo fe ifta adferere, ne mu-
^ tabilem Deum facere videantur 3 fi his
a Omnes edit. cum imo mf. fic diceret: ceceri miT fic redderet.
Opti me j idem enim eft ac priori parti liane opponeret.Male vero h!c
Scriprtua: perverti (enfimi arguii: Sotus , cùm V ir (aniftus tantum
fententia: fua: confirmacionem aliquam è voce,Oh»#«,in altero periodi
membro omifla potar , ex ipfo fenfu fufius poftea dilputaturus.
Quod etiam is reprehendic, qua: dicuntur infra num. 16. in hoc non
multos habebit fuffragarorcs. Locumadi, & fateberis eum contra
adveriàrios xque ingcniolc ac pie tradiatum.
b. TotuS hic locus in Clarom. cod. ita contrabitur : Quam
ejus miferationis exaggeratìontm non folum in eo libro qui fecundùm
Mittlh&im fcribitur Evangelii domini fefu : fed etiam in eo lectum,
qui fecundum Lucam, referimus. Ceteri atque edit, inter Ic con-
lentiunc, niii quod illorum nonnulli pro fcribitur legimt injeribitur.
c. MIT. Aliquot omittunc forte pro quo nonnulli babent aut forte:
at loco vocis exclufos Eraf. ac Rom. edit. Sc quidam mlT. legunt
excujfos .- Amerb. & Gill, excifot. .
d. Albin. ac Tbuan. cod. infinuanda ejus mifericordia : melius
a li i, atque edit, infigne ejus mijericordu, id e f t , lignum, teftimo-
n ium, documentum & c .
c. Vet. edit. f i judtus miretur; male: Rom. & m(T. aliquot,
& f i tud&is min n u r ; melius : optimc ceteri mlT. ut in conccxtu.
f. Germ. cod. ant. quia non ideo humiliat.