,» uit de Zyde * maakt, is bekend. De Kermes, waar van we boventen
„ aanzien der Verwerye gefproken hebben, wordt tot het inleggen van
-5, -de
* Aangaande dezen Spiritus, die uit de.Zyde gemaakt wordt, zak het'nietondienftigzyn,
hier van eenige nadere verklaaring te geeven; waar toe we gebruik zullen maakenvan
het bericht dat-we deswegen gevonden hebben, in het Werk vanden Heer St k ph a n
F r a n s G e o f f r o ï , in zyne uit het Franfch in jfi Hoogduitfch overbezette Ferban-
.deling ever de Materia Mcdica, te Leipzig 1753. Vide Deel pag. 293-----295, De Zy*
wormen bevatten veel Water en Oly, maar hebben weinig vluchtig Zout in zich. Huu
-gebruik in de Geneeskunde is zeer bepaald; men houdt ze alleen dienftig voor dedui-
.zeling; men laatze in. dat geval droogea, en, alsdan tot,een Poeier geftampt zynde, legt
men ze op het kaalgefchooren Hoofd. Doch fchoon ze op zich zelf van geen groot
nut zyn, is'het echter geheel anders met hunnen arbeid gelegen; nadien de Zyde, waar
■ uit wy de kodelykfte Stoffen erlangen, ons tévens eenederkrachtigdeMedicynenuitlevert.
Men trekt, naamlyk uit de ruwe Zyde, eene vluchtige Vochtigheidof Geeft,
welke voor dezen, onder den naam van Engelfche Druppels ( Gutta Anglicana), zo beroemd
is geweeft; doch die hedendaags gantfeh uit de mode begint tegeraaken, gelyk
byna alle Middelen, hoe goed ze ook zyn, dit onderworpen zyn. De toebereiding is
als volgt: .Neem ruwe,Zyde, vul .’er een heilagen Retort mede,,en zet dien vervolgens
op een zagt vuur. Daar van wordt eene vochtigheid, een vluchtig Zout en Oly, die
sis Boter te zamen dolt, overgehaald. Neem voorts 4 Oneen van dit vluchtig Zout,
één Dragma goede Lavendel-oly, en 2 Oneen Spiritus Fini rettificati, ofovergebaal-
..clen Brandewyo; doe alles tezamen in een glazen Retort, zet,’er een Helm op, dryk.de
voegen wel digt toe, en laat het 24 uuren trekken; zet het vervolgens,in ’t.Zand op
het Vuur. -Het Zout gaat in ’t begin droog over, daar op volgt de vloeibaare Lavendel,
•en Wyngeed, die met-het vluchtig Zout vervuld is. En dit noemt men-de Engelfche
Druppels.
Dit Middel heeft Doftor Goddar uitgevonden, die voor .zyne uitvinding eenegroote
- belooning gekreegen heeft van Carel den II. Koning van Engeland. De Chimiden hebben
zich op verfcheiden wyzen bemoeid om het natemaaken,maarmenwid ’er dewe-
zenlyke zamendelling niet van, voor dat de Koning van Engeland het geheim van den
'Uitvinder gekocht had en zulks openbaarde. Mylord Portland ontdekte hetzelve aan
den Heer Tournefort, die het in de Memoires de l’Academie des Sciences de l'Annéc 1700.
.bekend gemaakt heeft. De Ondervinding heeft geleerd, dat deze Druppels, zo wel
.als het met eene wezenlyke Oly vereenigd .en overgehaald vluchtig Zout der Zyde,
zeer diendig zyn voor de Slaapziektens, voor de Hypochondrie, o f Zwaarmoedigheid,
-en Moederkwaalen, voor de kwaadaartige Koortzen, en andere Kwaaien en Ziektens,
die uit een verdikt Bloed en verflapping der vade Deelen ontdaan. Men ruikt’eraan,
en geeft ze van to tot 20 druppels in Hoofd - en Moeder-verderkende Middelen.; o f
men mengt ze ook onder Dranken en Juleppen, .welken diendig zyn voor diergelvke
(Kwaaien. Doch fchoon deze Druppels een goed Middel zyn, vereifchen zy nochtans
in ’t gebruik eenige behoedzaamheid:; en men moet, eer men dezelven voorfchryft,
wel onderzoeken, o f de Ziekte o f Kwaal, waarvoor men ze geeft, geheel en al vry is
' van ontdeeking; want in dat geval zou dit Middel een werkelyk vergift zyn, en de
.Ziekte verzwaaren, inplaats'vandie te geneezen; doordien deszelfs werking daarinbe-
Jluat, dat het de Levensgeeden opwekt, de Krachten verfrifcht, en deheweeging des
Bloedt
de Alkermes gebruikt, en is het voornaamfte van de zogenaamde Al-
,, kermes-Syroop. . . . . . ' , ,
„ in de Hiftorie der Infe&en is nog een ruimer Veld tot nutte ondek-
kineen overig, die van eene gantfeh andere foort z y n , dan de reets
i genoemden. Onze Planten , onze Boomen , onze Vruchten worden
j van ontelbaar veele zodanige kleine Diertjes vernield. Doch zy overweldigen
niet alleen onze Velden en Tuinen, maar vallen ook in onze
I Huizen, op ons Houtwerk, Meubelen en Kleederen; zy vermolmen
’ en verteeren het Koorn op onze Zolders ; zy doorbooren ons houten
” Huisraad, en het Timmerhout onzer Gebouwen; ja zy verfchoonen
zelfs ons niet. Dit zo zynde, zou hy immers een werk van gewicht
onderneemen, die alle de ons zo fchadelyk zynde foorten van Infeéten
' in diervoege onderzocht, dat hy te gelyk een Middel uitvonde om de
/ fchade, die zy ons toebrengen, te beletten, om dezelven te dooden
’ ’ en hunne Eieren te vernielen. Met dit oogmerk hebbe ik de Hiftorie
5’ der Motten onderzocht; en het vergenoegen, datmydeWaarneeming
van hunne wonderbaare bekwaamheid, die ze my vertoonden , veroor-
zaakte, heeft my geenzins verleid noch verhinderd, de krachtigfteMid-
„ delen uit te denken, om ze te dooden: ik hebbe in de Memoriën der
„ Academie reets in den jaare 1728 bekend gemaakt, wat m y , om ons
„ Wollengoed en Peltwerk voor hunnen aanval tebewaaren, alshetnut-
3, fte is voorgekomen.
„ De behoudenis van ’t Koorn is eene zaak van de grootfte waardy
„ voor hun die gantfche Staaten regeeren. Zouden hunne opmerkingen
3, en zorgen voor het welzyn van ’t menfchlyk gedacht niet ten lioogften
„ pryswaardig weezen, wanneer ze anderen door beloften van beloo-
„ ningen aanmoedfgden, om geheimen te ontdekken, hoe men het Koorn
„ voor de Infecten bewaaren konde ; welke , eens in het Koorn
55 ge-
Bloeds vermeerdert. Wy hebben het noodig geacht dit in dezen te melden, dewyi
’er nog veele Menfchen met dit Middel zodanig .ingenomen zyn , dat het hun even
zo koftbaar voorkomt als het Auxwm, potabile fchyöt te weczen 5 en z^c“ verbeelden,
dat ’er geenerleie Ziekte zy , daar het niet goed voor is : waar door het ook menigmaal
gebeurt, dat men het in veele gelegenheden aanpryft » daar het meer fcha*
de dan voordeel doet. Ik zou nog veele andere dienden, welke men van de Zyde
in de Geneeskund weet te trekken , hier konnen aanhaaien ; doch ik oordeele die
genoeg te z yn , om het gezegde van den Heer Reawnur en^ des Heeren Röfel tc
. doen verdaan» waar toe deze Aantekening alleen betrekkelyk is.Kl e emann.
I Deel- **