Uli
r » !
ii-i i '•!
»SS V E R V O L G vanceBESCHRYVING
TAU, LX gekronkelden Witten draad gclykcn. Men vitidt ze echter het gantfche jaat
eaLXl. ¿JQJ. njjj op dikic; want ten tyde der p-.aringe zyn ze op zyn dikite, eil
ook hei witlle van koleur. Deze vaten zyn dan gcviild mec Zaad, het welk in
eene Kdk-of Cimeiitachtige taaie Hoffe bellaat; doch vvat laater, ledi.; zyiide,
worden ze zo teder, dat ze naauwlyks in 't oog vallen. Mieruit ontftaat hei,
dat men deze Zaadvaten, in die niimnden, wanncer de Kreeften op zyn hefte
en fmaakelykile zyn, bykans in 't geheei niet btfpeiire; fclioon zy 'er evenwel
zyn, en altoos gevonden können worden. Ik hebbe wel de moeite genonien,
en alle poogingen aangewend, om derzelver lengte te bepaalen^ maar
ze zyn, zo wegens hunne tederheid, als iiit hoofde van humie kronkels, nict
li vt uit elkander te wikkelen, zonder dezelven te breeken: nochtans denke
i k , fchoon ik ze niet naar den eilch hebbe können meeten, niet te veel te
zeggen, wanneer ik de lengte dezei- Zaadvaten, in een groot Manneye, op
-8 duimea ichatte.
S- 3.
Zell, e, By Letter e. loopen deze Zaadvaten in den v.rortel der beide ochterfli
pooten, welken ik, om zulks des te duidelyker aan te toonen, hier, van de
overige deelen gefcheiden, afgebeeld hebbe. Zy hebben voorts hunnen uitgang
ter phatze, daar aan deze pooten, gelyk in de voorige 12. gezegd is,de
Liii.fr. Wratjes zitten, welken hier door f f aangeweezen worden, en met een paar
tedere hairtjes voorzien zyn. iiier van kan een Liefhebber, die de zaak
onderzoeken wil, ligtlyk overtuigd worden: wanneer hy de met zaad gevulde
v j t e n , in een frifch geopenden manlyken Kreeft, niet verre van hunnen uif
o-ang, met den vinger drukke, zal hy wel dra befpeuren, dat het zaad doof
i^ti.g. ¿en dezer wratjes, gelyk hier met Letter g. aangeduid wordt, te voorfchyn
koint.
f 4.
Vermits het nu met de zoger.oemde Veters of draadeh , welken in &
Krfefcen zitten, dus gelegen zy; zo dwaalen die genen grootlyks, welken
dezelven voor eene ziekte der Kreeften houden, of voor Wormen uitgccvcn,
Ondcr dezen is ook de beroemde Welsch te rekenen, als die m zyn Werk
van den bekcnden Zenuw-of Pees-Worm in Arabie, Perfie, Gumea, enz.
het volgende fchryft*. In de P^roier-Kreeften werden zomtyds gekronkMe
' 7,!e Geors- Bemi. Felfchü, ExeniMh Se Vem mdinmf tf c. pag. 13p Vcze WoTth
is, volgeSs beilcht. Umoenitat. e^xticar. rafiuul III fag. 524 )
k o l e a r , % e n voet tag, ^„mwylen ock «n= die. en cog lar.ger, daarb, «der, --ond, ein-rt
¿ikkei- dan eene dikke Vioolfnaar, Hy vertoont zieh mionderhe.d in den Zomer, en ioe
liiae l y . toe mcer hy voortkomc. Bjf verlireltt den InwooncrcB acr tiovcngcno ^
OER O V E R I G E INS E C T E N . - =89
^Ute äderen gebenden, ..elken men h'j cns Neßels {of Veterp Z^il'
Kreeften zm "¡et goed om te eeten, zo mm ak de Vijchen, welken met
S m Intuig.bebeit zyn. Ik heb ze des Winters in allen gevondem en
lechtans kar. ik deswegem het gevoelen van zoimmge zeer geletrde Mannen
liet toeßemmen; melken het, van eenigen, voor de Lever, voor ^t Ingewand,
foor de zogenaamde Ruggeklieren, gebenden deel, benevem zyne mtte en
kdi're äderen, die des IVinters in de magere Kreeften, -wanneer ze met
meer "oed z-in, gevondcn worden, houden voor t geen men Nesteis noemt,
of die"van gevoelen zyn, dat het teder gedarmte of de met de zogenaamde
Lever verknocbte äderen der Kreeften, niets anders zyn dan deze Nesteis.
Want zy worden niet in allen, en ook niet ten allen tyde in dezelven, gevonden:
het welk nochtani weezcn moeß, ingcvalk zy mede tot de natmrlyke
dielen hehoorden. Ook hebbe ik niet können befpeuren, dat ze merkelyk
hol waren, of met de Maag en V Gedarmte eenigen t'zamenhang hadden-,
maar ik hebbe doorgaans waargenoinen, dat ze, met twee- zeer dünne be-
Pimels, aan de zogenaamde Lever vafl hingen; en daarom hebbe ik er
eok eene naar het leven gfmaakte afbeeläing hygevoegd. Ten heßutte moete
ik mg melden, hoe Phil. ßrendJ, in zyne Conßl. Med. LXVIII., betutge,
dat de Rivier-Kreeften in den Zomer op zyn befl zyn, wanneer de Mannet
jes draaden of Destels hebben, welken by Zomerdraaden beet: waar te-
Pen aan te merken ßaat, dat ze veeleer Winterdraaden te noemen zyn;
en
Landen tot eene groote plaaj! en huisvefi: "meeflal omirent derzeW gewrichten, van de
knie af tot aan dpn voeti en wcl voornaamlyk aan de inwendige en uitwcndige knokkels.
Zomtyds zit hy ook in de armen, in de haiid, in den balzak, in de heupen, de ienden
en zyden. Wanneer by zieh openbaart. wordt de Lyder gemcenlyk van eene ligte koorts
aangetaft, die zelden meer dan een dag, doch ook zomwylen tot aan den derden dag
duurt, waaimede het beledigde deel dan eenigzins rood wordt en opzweh. Des anderen
daags komt 'er cen teder, waterachtig, doorzichtig, ook niet zelden koolzwai't blaasje,
ier grootte van eene Erwt , voor den dag. Wanneer dit, na verloop van een et twee dagen,
opeiibreekt, of geopend v/ordt, vertoont zieh de fnuit of kop van den Wornij waarop dan
ceriang het gantfchc liehaam Voigt; welks uitgang door eene dägelykfche, zagte uitwinding
beiorderd wordt. Op zominige tyden gevoelt incn a.an 't beledigde deel alleenlyk eenigc
pyn, en men befpeuit dan eene n.iauv7 mcrkbaare zwelling, zonder dat 'er een bkasje te
voorfchyn komt. Met de uitwinding gaat het nn fpoedig, dan langk/.aam voort, en 'er
worden gemeenlyk tien dagen mede door gebragt. Ook moct men hiermede zeer voorzichrig
te werk gaan; want als de Worm afbrcckt , onrllaat 'er , benevens eene veri
w c e r i n g , ook eene hevigc pyn. Wy zullen 'er voor tegenv/oordig niet nieerder van zeggcn,
overmits ik mifichien hierna gelegenheid zal hebben, om breeder van dezen byzonrcn
Worm te fprccken. 'Er is toch by ons ook een Worm bekcnd, dien inen gemcenlyk
Diaad- of Lind-Worm noemt, en welken de Heer Ciindler in Hallz ^ die denzelven by
den !£enuw-oi-' Pees Worm vergelykt, mede voor eene diergelyke foort houdt, (Conmerc.
Litt- Anno 1740. Hebd XLII. p. 329.) waai'in ik hem van myn kant gaerne inyne toellemming
gceve. Ondertuffchen hebbe ik ook in 't Eerfle Deel , in de -tweede Ciaire der
Nachivlinders, pag. 235, van den Draad-of Liodwonn reets eenig gewag geniaakt.
•ide Deel ide Stüh P p
D E A U T H E U R.