p i 6 GE E S T
hebkn de paarïen. Alhoewel dezclve aan den
Diamajit den voorrang geefd inzyn XXXVI I .
B. 4. kap. De grootfte -waaräe ouäer de inen-
Jchelyke zaken, niet alleen onder de^efieentens
heeft de Diamant. de naafie prys by ons
voor de Indifche en Arabtfche Paarlen. Velgens
her geciiygenis van Jndroßhenes by Aihen<
eus, waardecren de Ferzianen de paarlen tesen
gouc, pros chriifion, vo\^<tn%Cbares Mity-
Itnaits. boven gout: volgens Megaftbcnes by
Arrianus m Indicis, driemaal zoo veel, irißafion
kata tmeyn pros chrnßon. Doch eene ze-
"kere en beftipte prys kan aan dezelve niet gegeven
worden, welke oaar de glanfch, groott
e , ^edaante, gewicht) wonderlyk verichilt.
B y SnetoniKS leeft men dat CczarServilia,
dewelke Markus Brutus heeit gebaard, eene
parel heeft gefchonkcn, waar van de waardy
geweeft!svanzeßigmaal/^er?;f«, datis, volgens
derekeningvanßMiicKivan 150000. Kroonen.
Wat zal ik zeggen van die paarl van Kleopatra
in azyn verfinolten, op cen gaftmaal
iangediichc, dewelke waardig is gewecft honderc
fertertienof 250000. kraoncn. Derhalven
zc^à ManiUus V. boek nietzondergrond, dac
alle fchatcen der aarde worden re bj^vengegaan
door de paarleii op de afgrond der zee leggende.
De Schelfen worden met rykdommengehk geßhat,
ennaau'ivelyksis imandrykdoor de ïuyfter
der ftemen, de aarde •u;ord door de zee geladen.
Met levendige verwen fchüderd deoverdaad
met paarlen Tertullianus af aan her einde van her
Boek over de kleeding derVrowwen: Uyt de aider
klemßte kasjes word een groot erfgoed uytgehaalt.
Aan eene draad worden tknmaal feftertien
geregen. De teder e hals draagd boßchen en
eilanden rondom. De fihraale oorlellen weegen
een Almanak, en de Unkerhandßpeetd längs elke
vinger de byzondere feeßdagen. Deze zyn de
krachten van de fiaatziuht, de -jjinß van zoo
vele goederen aan een en vrouwelyk lichaamtje te
dragen.
5. Doch alhoewel de hovaardy der mindere
kunne de waardc der paarlen zoo hoog heeft in
top gevyzelt, zoo wyken zy echter in zeldzaamheit
zeer veel voor de edele gefteencens.
In het meervoud worden die vermeld by Job
en Salomon, dewelke een zeer groot getal dezer
fteentjesfchynen aan te wyzen. Spr. XX.15.
XzQ^ratnrab-peninim, menigtevanrobynm By
her Eiland Baharam gaan inderdaad in de
Maanden Julyen Augufty op deviflchery 200.
of 300. Schuirjes, de buyt, welke zyjaarlyks
wederom brengen, werd gefchat op 500000.
goade Dukaten. Dusdanige parelviflcheryen
zyn 'er vele dichte by Catipha, Julpha, Gamaron,
eiders aan de Ferziaaniche Golf, in
Car manie, Siißaanfihe. Babilonie, Indie. Volgens
c^Vì^whì X. B. 13.kap beiluyt mcnigmaal
eenc eenige fchelp 20. fteentjes. Amcrim
h e e f c cr 130. gcvondcn. De viflchersvan
E L Y K E
hct koningje Tumac hebben in vier dagen eene
buyt van 96. oncen gevangen. Petr. Martyr
Dec. III. c. I- Dog Over deze zaakmiffchica
elders meer. Het zy genoeg betoc gd te hebben
dac feninim paarlen zyn. Aande waagfchadlva^
de redczal miflchien by gelegendheid van Klaagl,
IV. 7. het gevoelen van Boot onderzochtwor.
den, die mct groote poging tragt tebeweeren
dat penmim koralen zyn, Anmadvers. Sacrar
I V . i-5. 3. kap, Aan wien ock Reland Ichynj
de llem te geven in zyn Corollaritm op hct Di.
fpuyt van Joh. van Marek over de legplaats vaj
hec Paradys te los by de Jordaan gezocht
Dewelke rot nog van my zyn te voorfchyn
gebracht, Bochart Hierozoic. II. D V. ß e.
kap. Voorganger zynde, geven veel eereenc
geichiedkundigc uyclegging van onzen Texi,
dan eene Wysgeerige. By aldien het uluftdt
verborgendhcden van de tceling der paarlen
te zien, zcjo zult gy mec my bekennen, dai
dezelve niet min fchuyl legd, dan de plaats,
uyt welke deze koftelyke ileentjes worden ujigerukt,
of nog dieper. Tot nog toe twillej
over deze fchac de cwee ryken, het dierlyki
mynftoffige. Voor hec mynftoffige ftaarÄ
tialis, nocmzndt6czdvtErythreeJcbeSteentjti,
geßteentens vyt de Erythreeßhe dieptensgerub:
Z o o 00k Jßdorus XVI. B Origm. 10. ^
de eerßte van de blankejuweelenj riuratius.
Ook niet meer aan deeze tnßchenßieeew-witi
en groene ßteentjes.
Alwaar door ßneeuw-witteßteentjes §,emakk
lyk paarlen können verrtaan worden (.Jok drul
de Scheikonit de vinger, doorverkalking,«!
cinatio, de paarlenbrengendetocfcherp-pil,
tige kalk, dewelke in hct water kookt. Üal
in tegengefteldeflug ordeilaande Rechts-Gc
leerden: dezeonderfcheiden,C7//i/«w?fivoi)r^M
de, Juwelen en edele geßeentens vmpaarlen.
dat deze in fchclpen geboren wordt-n in de lio
de ZecL.cum Aiirum X. §.margaritas
de Aar. Arg. verklärende l. l
obßervat. c. 18. om dat de parcl een gcdedto
oi een gewrocht is vandefchelpviszeive. Üff
halven is, voor zoo veel ik zie, de over«ii
brenging niet moeyclyk: de paarlen zyn
lyk ftcencjes of gruysjes binnen de fchelpenzsl
ve gcceeld, gelykwy fteenrjes zien geboren
de nieren, blaas, en anderedeelen van hecine
fchelyk ligchaam. Ja zeer gepaltel)kzuuilg]
die zelve vergelyken by dieguud, zilver, kc
perverwige parel-gelyk vorm ige fteentjes,
welke in de'nieren, blaas, ingewanden dcroffen
worden gevondcn , gcmeen genocg in on«
Zwitzerfche Gewcllcn; of c;ük by de Bc
zno Uoftcrjche als Wcfterfche. tc vindcn U
de magen van zommige geitcn. VVanr dtz'-
Itecnrjcs b^ftaan, gelyk de paarlen, nictdiini«
korftjes of velletjes boven over malkander
gecrokkcn: en lichrelyk zult gy vot-rkomeii^
fchclp- viilchen vinden welker paarlen wcl vooj'
N A T U U R
uycfteeken maar noch van de moeder-moflel niet
los gcmaakc zyn, ja nooic daar van te bevrydcn,
onvoldragen zynde. Doch miflchien moet
de oorfprong der paarlen afgeleid worden van
dat beeftjc zelve, het welkindefchelpwoond,
cn dcHclIs zeker flymig, taay , en dierbaar vocht ,
her welk, gelyk het de wasdom geeft aan de
niollel zelve, zoo ook ftoffe aan de fteenrjes
k a u geven. Want, in hecvoorbygaan, moet
aaiigecekend worden, dac de fchelp, een wezendlyk
deel is van het beeft, gelyk de huytis
Van het ligchaam van een menfch en beeft, en
met het zelvemetevengelyketreedenaangroeid.
Wae van allen deezen z y , dit bekenne ikgaarn,
dar de geboorte der paarlen noch in de put van
T>mocritiis is ver fmoord, maar een getuyge van
dcgoddelyke wysheid in de afgronden der zee
werkende grooter dan alle uyrzondering : de
diepre van welke alderhuogfte wysheid zoo diep
is, dat wy in die leven. fchoon met hec alderfcherpzienfte
oog gewapend de fchaduwe nauwelyks
zouden können zien.
Het zal den Lczer niet onaangenaam zyn,
gelyk het Job zelf, by aldien hy nog in leven
wäre, niet zoiide zyn, op het tegenwoordig
Printblad mec de cogen op te zamelen, by aldien
het met den banden niet vry ftaat, devoornaamfte
der edeleftcenen en paarlen, van dewclke
wy cot nog toe hebben gefprooken, dewelke
tot hier eoe geoorlofd is geweeft het zy
K U N D E . 91 7
uyt de ingewanden der aarde, het zy uyt den
atgrond der zee op te halen.
1 . Is de van den Grooten Mog
o l , dewelke rouw woog 7931-. karaten, geflcepen
zy^t.
2. DeP/Ä«^»ivandenGroothercogvan
Florence tuíTchendc 138. en 139. karacen,
welke, hec gerucht zegd dus, te Romen
door een Jezuit voor de waardy van eenea
Julius is gekogd, en aan den Alderdoorluchtigften
Hertog voor 75000. Kyksdaaldersverkogd.
De la Motraye Voyage I. Stuk, bl.55.
Tavernier voyage des Indes II. B. kap. 22.
No 3. Een van allen, dewelketot
nog toe zyn gczien geweeft, de grootfte vm'
242^. karaten, op 75000. Franfche Fonden
gefchac. tavernier op dezelve plaats.
No. 4. Is de grootfte Paarl van allen in de
Schatkamer van den Sofi van Perzie, verkogt
voor 1400000. Franfche Fonden.
No. 5. Kene Paarl van de grootfte onder
de fchatcen van den Grooten Magol.
N°. 6. Tor opheldering van den naaftvolgenden
Text ftaat eene lopaaz van den Cìrooten
Mogol , wiens gewicht is van 15 74- karaten,
de waardy van 271500. FranfcheFondca.
Tavei'mer op de aangehaaldeplaats.
J o b X X X V l I I . vers I9.
Meii ian dsn Topaz van Moorenlant haar niet geljk waardeeren; en hy let fyn
lomer gout en kanzs niet gefchat naorden.
In het Juwccl-Icoficr of rdnt-bewaar-pkats
van Job volgd fhitdath cufch, namen en van de
edele rtcen cn van het vaderland. De 7ofaz
isbyna door eene gt ;nieene toeiletnminsr der Uvttggers
eene edele lleen, Phitdah in de Borftlap
van Aaron Exod. XXVl l I . 17, genaamd.
Het Vaderland vertalen w y Zmigers c/Eihtopiam,
MoorenJant, miflchien zouden w y met
grooter recht gefteld hebben J r M t , 'c welk
BKhm in zyn zeer geleerd Phdeg wil. Tegra
welk gevoelen niet ftryd het Kiland Tofa-
/'»», ahvaar men zcgd, dat de meelle Topaazen
worden gcvcnden. en raidchien van de naam
«Ive het zy dan van de edele (Iccn, het z y van
»et etland, den oorfproni; te zoeken. Want
«kcr IS het, dat het zelve bv Arabie is te zoek
" - Plin XXXVIII B. 8. kap. m is
•"'«pvaUen op em cihndvn« ArnUe, httwdk
'-""•S'^ord gmaamd, op het welk dtTroglodi-
•Jtne Zmovers, -jsamttr zy lang door honger
ebrek gcdnkt kruydm m wortelm «ytgrotverìj
hebben zy devTopaznytgegraven. Dìtis
het gevoelen van Archelans. Jitba zegd, dal
het Etland Topazion in de Roode Zee. CCC.
Stadien -van de vafie kaJUsafgelegen, tievelach'
tig, en daarom •van den fcheepvarenden dtk'wyh
gezogd, om die rede den naam heeft gekreegen ;
•want Topazimin de Takder Trogioditen debetikenis
uan zoeken te hebben. Oezelve zaken
hecft Ifidoras XV. B, j, kap en F/rifaiover
de kracht der fteenen : De Topaz it eene doerfihynendeJìeen,
hetglasgelyk. Dezehegroeid,
zoo zy zeggen, m de Aràbifche Golf, op zeker
zeer groot Etland. By Dwdoriis van Sicilie hec
III. liock worddit Eiland genaamd O^éiWoT.
hct Slangen-Eiland, tot So. ftadien, gclyk"liy
zegd, in de lengte iiytgeftrekt. Zoo ookPhotiftsin
Blbliot. mi Jgatharcides, StraboWl,
Bock.
Cethem tahor , is wederom
Zie Brat
¡1. B. 9. kap. 51 . M.
zvyver
! Fefitu Sacerd. Hebr.
Job