l i w . , .
1036 G E E S T E L Y K E
Ver zonde; dan zult gy, ontheven
Fan rampe», vry en vrolyk leeven.
Eri Gode, al de eer der Zegen, ecevea,
mike leder red,
Die où Hem fietint m leed en flaagea.
Geditlt, kan d'OpperJien behaagen.
Het fielt, aan de allerz-s^aarjle Jlagen,
Etti zek're wet.
Hoe zeer 't ons mag op aarde tegen loopen:
: door gedult op zegen 1
BY aldien men let o p de gewoone loop der
natuur, zoo zal men bevinden, dacdelevens
draad door fmercen, wederwaardtgheden
en de vergezelfchappende droefheid verzwakc
Word, ja afgebrooken, hetevenwichtnamentl
y k ruffchen de dierlyke geeften cn hecbloed,
zynde weggenomen. Maaronze7''^, vrymeer,
dan miflchten iemandderftervelingen, hebbende
geleden, her verlies vankinderen, goederen,
ziektens van langen duur, en die vergezelc
met de alderfcherpfte pynen, aanvechtmgen
des Duyvels, befpotrihgen dervrienden,
heeft gekeft. alle deze ongemakken van her
menfchelyke leven zynde te bovea gekoraen,
bondert en veertig jaren, en heeft gezien zyne
hinderen, en zyner kinders hinderen tot in vier
geflachten. Doch deze datim is niecgenoegom
den gantfchen leefcyd van Job te bepalen, om
dar de jaren tevoorenverloopennieruytgedrukt
worden. Vers 10. leeftraen, datdeBEERE
vertnecrderde al het genejob gehad hadde, tot
dotfbel ZOO veel. De Joden en zommige Uytleggers
verftaan deze woorden ook van den ouderdom,
dat hy te vooren heeft geleefd de helft
van i40. jaren, derhalvenzeventigjariggeweeft
te 2yn op dien t yd, wanneer hy door rampfpoeden
begonnen heeft vcrdrukc, jaovermant
te worden, dacderhalven zyngantfchelevc
t y d is geweeft 210.jaren. Dog dezerekening
iteund op eene lofle voet, nadcmaal welinliet
aangehaalde vers melding wordgemaaktvande
goederen, niet van het leven, nogookdathet
getal der kinderen is verdiibbeld geworden.
Dir is zeker, dat hy, als de rampspoeden op
henri aanvielen , bereeds 10. nu al volwatrchen
kinderen gehad heeft, kap. i. 2. welke volwalTche
ouderdom afgenomen kan worden uyt
de Over en weeroragaande gaftmaalen; insge-
Jyks is het waarfchynlyk, dat de tydderelenden,
beproeving, en lydzaamheit, eenigejaren
is iiytgcftrekr g eworden, zoo dat het geoorloofd
is. zonder aanmerkelyke dwaltng , rc beiluycen,
dat hy geleeft heeft 60. jaren rot de
herftelling toe , dcrhalven tot het laat f teof noodfchikkelyk
einde 200. De L X X . ta depanta
etey ezeyfen diakoßa tejfarakonta. alle jaren nu
heeft hy geleefd twee hondert veertig. Andere
Affchriften diakofia tefarakonta oktoo 248.
Catena Gracornm. Wat van dczen allen zy,
ten minftcn zyn 200. j a r en, welke hyzekerlyk
fchynd geleefd tehebben, de tydrekenende Tafel
van de e cuwt yd, op welke de alderlydzaamftc
man heeft geleefd. Dit verfchil word by.
zonderlyk fterk verhandelt onder den Joden,
het welk blykt uyt het T raktaat MoreNevochim
van Maimonides XII. D. 22. Want daar zyn'er
g e w e e f t , dewelke opklommen tot detydender
Aardsvaderen, anderen toc de tyden van Mozes,
anderen van D a w ^ , ja daar zyn'er , dewelke
Job onder den wedergekeerden uyt de
ßabilonilche gevangenifle teilen. Dog als wy
aanmerken, dat het leven der menfchenbyMj -
zes tyden niet zoo langduurig geweeft is, als
dar van Job is geweeft: dat oiFerhande teofteren,
gelyk voor de wer de gewoonte was der
huysvaderen, het welk nog onder de Wet^
n o g , na dat dezelve was gegeven, aanimand
was toegelaten; dat nergensm de Schriften van
Job een voetftap ftaat of vandewe t , ofvandc
wonderwerken G O O S , dewelke Hy ren voordccl
van zyi, volk had uytgevocrd, cindclyk,
dat de GÜDde l y k e Opcnbaringen ten tydeder
Aartsvaderen mcnigvuldiger zyn geweeft, dao
wel naderhand: Alle deze dingen, zegge ik,
naauwkcurig zynde overwogen, zoozullenwy
mifTchien nietdwalen, byaldienwy, UJferas,
f o « g b m , mdiggtr, anderen. o L voorgaand
e , den Man G ü D S piaatzen tenminftentusichen
Moze, „nyofif, zooopklimmendetotde
tyden der Egipufche Dienftbaarlieid. Chmrus
Geolog, bl 336. ftelthemtiillchenftfcren
Abraham. Op dezen zelven grond is het gec
o r l o o f d te belliiyten, dat nog de Egiptifclie,
nog de AITyrifciie Alleenlieerfching opkUmmen
tot de 7. of 8. eerlle eeuwtyden na de zondv
l o e d , om dat gene van derzel ver Köningen gcvonden
word bere.kt te hebben dejarenmetdie
tyden overeenkomende. Zie HeiderfersEttchir
; Ä » b l . 383.
Jobs geeftelyke Namiitkunde worde bedooren,
en vertoond de Fig. A. het Albeeldzcl
naar het leven afgefehetft zynde, ccnen,na de
alderongelukklglfe noodlotten, aldcrgelukkigften
gryzaartuyt.SteM, dewelke na armmocdig
met een almoes te biddcn een lang leven
van 109. jaren heeft doorgebracht, hec zclve
in het Gafthnys te Zürich met een gernft en
wakker gemoed heefc geeindigt. Ik voeg 'er
by die dingen, dewelke ik in het ontleeden vati
llet dode ligchaam ilebbe aangemerkt, en toen
op
n a t u ü r k u n d é
b p papier geftelt, namentlyk op den
. . Febr ,
i m -
D e vcrfcheiden trappen van ouderdom hebben
bare kenmerken: van het vloeibare klimt
de menfch allengskens door verfcheiden veranderingen
van vaftigheit, tot dat hy met de ftyvigheit
en als onbeweegelykbeit der veezeladerrjes
het leven verlieft. Ook is dez e aannjerkmg
m de Geneeskuode van geen vruchteloos
gebruyk.
Het is voor eenigejaren gebei ird, datyoi«.
«w Leonard Vopfer wegens zyne afgeleefde en
zeldzame ouderdom in bei Gafthnys wierdaangenomen;
hy was een gebooren Rhetier van
Scharan, uyt het Glantynfehe Boven-Verbond;
dewelke volgens den inhoud der getnygeniflin
het licht heeft gezien in het jaar 1614. op den
I. May 1634. een metaalgraaver in eene mynader
begraaveri wordende heeft hy 33. unten
onder de aarde begraven gelegen, meer dood
dan levendig gelykende daar uytzyndegetrok.
ken, heeft hy om de zwaare perlling van zyn
onderbuyk, welke hy heeft geleden, van dien
t y d af zyn water niet können houden. In het
jaar 1637. had hyeene reize gedaan door Hong
a r y e , Turkye, het Beloofde Land, weder te
rüg te Venetie gekomen. Na het jaar 1639.
heeft hy voor zoldaat gediend onder Karel,
hertog van Lotteringen, in het jaar 1Ó52. onder
den Kapitein Casfer de Monte in den Staat
van Milanen. In het jaar 1663. in Portugal
onder den Kolonel Planta. In het jaar 1682.
is hy geweeft by de belegering van PFeenen: cn
in den laatften oor log in de belegering van Landau
en den Veldflag by Hochfled. Zoo dat
deze onze het leven door zoo vele gevallen en
levensgevaren totop 109. jaren min 3. maanden
heeft uyrgerekt.
In het d o o d ligchaam hebben w y als ter loops
( want door de kortheid des tyds konmen met
de opening niet lang vertoeven ) deze volgende
dingen aangemerkt. In de holte van den onderbuyk
, fchoon niet in groote menigte was
bloedige wey buyten de vaten: de dünne darmen
waren alleontftooken, roodgeverwd, en
deze tuíTchen het dtlodenum nigrum zeer uycgefpannen.
aan zyn binnenfte gedeelte teneenemaal
verrot en kankerig ¡ het darmvlies geheel
nytgedroogt, zoo dat het nauweliks kon bekend
worden. Het buykkherbedde zamengetrokken.
De lever gaaf, het galblaasje voi gal,
de buyzen vol gal daar na toe leidende, en
over.al rondoni de ingewanden en het middeldarmvlies
door groenigheit gevcrft, Zoo dat
de gal fcheen ergens buyten de varen geftort,
welker inkomen in het dnodemm wy niet hebben
können vinden. Naby den Pylorus in hec
bovenfte gedeelte van de mage was even als
eene windacht ige uytfpanning, grootcr als eene
okkernoot. De nieren gezond, gelyk ook de
M i l t , welker buytenfte vlies. zeer aardig om
t e z i e n , bezet w.is hier en daar met inceuw-
Witte vlakken meer en min breed, dewelke in
het eerft geleken naar type kinderpokken, maar
waren van eene ten eenemaal kraakbeenige hard
i g h e i t , en een weinig boven de oppervlaktc
van het overige vhes verheven. Ik merke hier
aan, eerdat ikverdergaa, dat de veezeladertjes
met alleen by hoogen ouderdom ftyf worden,
en zamengetrokken , maar geheel ongevoehg
worden : want niemand, hec zy van
Knen jeugdigen of bezecten ouderdom zoudc
können verdragen eene ontfteeking der inee.
wanden, hoedanig deze is geweef t , zonder de
ajderhevigfte pyn, Over welke nogtansde ly.
der na eene oud mans raaskalling, die hy ein
t yd lang had uyrgeftaan, niets geklaagd heeft.
Die knarsbeenige korft van de Mi l t is een openbaar
teken , dat de vliezen zodanig können
v e r f t y v e n , dat z y ten laatften hard worden.
D e opening van de borft maaktte geen klein
w e r k , met alleen waren die zy-uytfteekendheden
van de borft, anders kraakbeenig, hier ten
eenemaal beenochtig, maar ook met de ribhcn
z e l v e byna aaneenleggende, cot een klaar bew
y s , dat de kraakbeenige met 'er cyd beenigc
worden, gelyk de flagaders en vliezen kraakbeenige,
en uyt de kraakbeenige meer als eens
beenige 200 de gefchicdeninen verbalen. De
long doorgaans met groenachtige vlakken bezet
was aan beide zyden van de borft met haar
achterfte gedeelte aan de ribben vaft gehegt ;
het harfevlies was wyd cn mcc veel wey verv
u l d , waar van ook een gedeelte in de holle
borft zwom. Hec herc zelf hebben w y ruym
genoeg bevonden, voornamentlyk de oorlapjes
boven gewoonte uyrgerekt, en zoo deze als de
huysjes met geftolt bloecj vervuld, waar uyc
b l y k t , dateindelyk debeweegingvan hetbloed
ftil heeft geftaan wegens gebrek van de voortdryvende
zamentrekking in de ader-buysjes,eii
dar her geftel van het hert niet langer mächtig
is geweeft om het bloed,cot zamenrunning gef
c h i k t , uyt te dry ven , ja wegens de al Ce groowederftand
overftolpt geweeft, Ik verwachte
die pees waar door de flagaders in het hert
fehleren, o f ten eenemaal beenachtig of ten minften
kraakbeenig i beenachtig inderdaat weeten
w y dat dezelve wor d in volwal fener herten.diei
ren, waar van daan een been in het bette van
een hart. En waarlyk iets diergelyks hebben
w y ontmoet, nameatlykhalvemaanswyzeklapj
e s , voornamentlyk van de grootelilagaderbyna
kraakbeenig, het aldemeeft in het middeifte
gedeelre. De groote flagader zelve naar om
laag gaande hebben wy zeer wyd aangemerkt,
van middellyn eens zoo groot dan de k e e l , omtrend
van eene Faryfche dnym. In de ilrot
Iren doorgaans harde klieren van gedaante als
ifen. Die ruymte van de groote ilagader geefc
te kennen eene trager voortgaande beweeging
bloed miflchien in de laatfte levensjaren ,
r van daan de flagaders, hoe nader dat zy
aan het herte zyn, allenskens zyn wyder gewor
»
ir;.:
i; •