Iii
i i i l i r ' ' ^ '
' ì l i :
G E E S T E L Y K E
d e a toege f chr e eve n a a n d e g e e f t e n al s d o o r graraf
c h a p aangeftooken, dewelke van die beerten
o v e r g a a n d e toc het bleed van anderen d e n fenyn
i g e n aart mededeelen , alhoewel w y van deze
a l d e r d o o r d r i n g e n f t e kracht der mbeelding gcen
nec gepaf t begrip hebben. De zaak zelve bcv
e r t i g e n d e beecen van dolle h o n d e n . katten ,
2 e l f s ook menichen, zeer dikwyl s dodelyk.
D e dingen, dewelke Zophar z e e d van de
tonge der adderen den ^uAXooztn doodende, zyn
a l w e d e r o m niet naar d e letter t e v e r l l a a n , want
d e z e tonge is ten eenemaal fchuldeloos, niec
k o n n e n d e fteeken of anderflins beledigen. Bochart
v e rkl a a r d deze zaak in zyn Iha-ozoicon
z o d a n i g , dat eene flange imand zullende byten
d e tong door het uytfchiercn alsfcherpt . Seneca,
in Medea ver s 686.
. ^ . - de ßang ßeept een zeer groot Ugchaam
ächter aan,
En fehlet eene drietandige tong , ook zockende
-sielkcn
Hy de dood aanbrengende macht overvallen.
D o c h eene leenfpreukige zi n i s voor de woord
e n van Zophar g e v o e g e l y k e r , paflende opde
a l d e r k w a a d f p r e k e n f t e tonge der godloz en, dew
e l k e door onderlinge fmaatverwytingen zieh
d e r m a t e n verfcheuren, dat de een den anderen
e e n w o l f , flang, duyvcl word.
D a a r zyn nog ter befchouwing over i g d e nam
e n der twee beeilen , dewelke in den Text
v e r m e l d worden.
Felben w o r d gemeenlyk overgezeteenÄi/i/erßang.
De L X X . Taalslieden hebben vers 14.
Afps. vers 16. Drakoon, eenczoor tvani lange n
m e t her a l d e r f c h e r p f t e v e r g i t , h e t w e l k aanf tonds
d e binnenfte piaatzen van het hert doordringt.
Oxutaton efii to ex auteys pharmakon. kai diadramein
ooktßon ^Itaniis IX. B. 61. kap.
W a a r van daan het fpreekwoor d dcygma afptdos,
de bete eener adder, waar door alle ongen
e e i T e l y k e wonde gemeenlyk worduytgedriikt.
L e e s d e g e t u y g e n i iTe n b y JrtßotelesHißor. V U I .
B . 29. kap. PlmiiisYni. ß. 23.kap. ^Jtanus
I. B. 54. kap. V I. 38. kap. en onder and
e r e n , dac de rykskroonen der ILgiptifche K o -
n i n g e n met adders vercierd verbeeldden to amkeyton
teys archeys, een onverwinnelyk Ryksg
e b i e d , d e n t y t e l v a n Ünoverwinnelykr ten: waar
t o e gy ook alhier zoud könne n b rengen d e kleed
e r e n ) paleizen, wapenen, verfcheiden huysr
a a d s - v a t e n der Keizercn van China en Japan
m e t draken befchildeTt. De beeren van een
a d d e r lyn de pynbanker
3er Geneesmeeilers
• • •• 'e hoord
k a p . 59.
eene adder brengd de dood fchieb
y aldien g y P»
De bete vc,
lyk aan.
Ten tygy, Geneesheer, ten zygygecngeneesdrank
ingiet.
E n Galenus is oog getuyge Thetiac. I ß. 8
k a p dat d e adder s te Aìexandrye in Egipti
d e plaats zyn van Scherprechters, aan de be
ften der kwaaddoenders zynde gehegt dc^di
f c h i e l y k doodende . De adders m Egipi
d e n de grootllen van de Hangen gezi
Arnmianus X X I I . Bock Boven alle
de'-jvelke Egipte ontclbaar voed, — ozmre
ingrootte en fcboonheid de aäder gcmakkelyk.
andere, nooK komd hy i-an zelfs bui ten de vim
'van de Nyi. Nicandtr g e e f c ' h c n de lengtc
6 . voeten S t r a b o i n z y nXVl l B hed'cvanf
f p a n en byna eene elie. t ^ l i a n m X V I B
k a p . dat d e Egipt ifche adder s vier ei len zyn
V I . B. 38. kap. van vyf e i l en,we lke mate
5 . eilen ook aan de aard-adders geeft An
Tetrab. 4 . Serm. l kap. 21. a lwa a r , als ii
v o o r b y g a a n ftaat aan t e t e k e n e n , d a t Aetim,
cenna, anderen aan d e z e l a n g e r flangen den
v a n draken hebbe n gegeven: deze na klir
v a n 5. tot 30. eilen. Dit is d e rede, wa
o o k der Hebreeuwen Pe/wvanzommigendo
Drakoon w o r d overgezet . Z o o vertalen het
d e Syrifche en Arabifche overzettingen
X X . 14 en d e L X X . Taalslieden vers 16
X C I . 13. w o r d e n als g e l y k n ami g e naaf t elk;
g e z e t Feten e e n a d d e r e n Thanmn e e n draak.
k e cwee woor d e n ande r f l ins v e rma a g l c h a p t ic
n e n . Jonathan heefc voor hetmeervoutPi/«
ya Fitanim van het eenvout Fitoun. D e z e
d e n geleiden ons naar het G r i e k f c h e woord
thoon^ waar door voorkomd een grooteè
d o o r Apollo o p den Farnaßus-\>tix^ gedc
Strabo I X . Boek, hervormt utt Ephorus
d r a a k in een menfch, met pylen van A\
doorfchootenjicwe/i '•jureedaard, Pytogen/ia^
Draak getoenaamd, welken fl.ruykrover,li
v o o r den gantfchen P ^ rwt f /wi ApollomusJr
naut. III. ß . vers 708. en na hem Siiidm
h e t woor d puthoo e ene n Dolfyn noemei
D o l f y n eertyds m Phocis hebbende geploni
d o o r den Fenicier s , toen inwoonder s van Bf
d e n c o e n a amv a . n F y t h o n heci t verkree^e n ^^
o o k by den Arabieren betckcnd pf.
o p r o e n g e n , ftruykroover, plondcraar, waat
d e Dichtcrs nadcrhand eencn draak geii
h e b b e n . Van dezcn Python hebben den 1
g e k r e e g e n d e Pythifche Speelen, e n puthoothoon
e e n e r t a d 6 p 7 > / / ö i , Apolluzclf F«/^
Deze naatn piirhoon, beuzelen de Grkkm'
den GOD -wegms het vernielen van de»
te zyn gegeven. Macrobius I. b. 20. kap. H
d o o r wor d opgeheldcrt de plaats Hand,
1 6 . van d e dienftitiaagd,dewelke denGeé
^ / l ö Z / p , w a a r z e g g e n d e n geeft heeft gehad. r
v a n daan hebben ook de Gr ieken eng^^'*
thoiis u y t den buykfpreekcr s enrakkas
cn puthoonas by Phnarchiis over het opto'
der Godfpraken. D o c h by aldien gy àe ^
P . veranderd in \V. ziilt g y voor pethenoi'
thon hebben der hedendaagfchc Arabieren^
ten, IFetn, welke woordcn ccne flange
k e n e n by Mminzk. fVoordcnb. bl. ^53+'
N A T U U R
v e r w a n d f c h a p t e woorde n zyaefwed, eenegroot
e fwa r t e flang, in' t Meerv. efawid bl . 5725.
5735- bl^ Jly.efwedetctn[\vait\vyij
e o p de a a n g e h a a l d e plaats.
D e twe ede n a a m , dewelke in d e n T e x t voork
o m d , is epheh, wel k woord door zommige
U y t l e g g e r s word overgezct Afpis, een adder,
d o o r anderen ba^lifcus , draco, Serpens. De
R a b b y n e n zelve z y n onderl ingverdeeld. R. Se~
Jomo heeft eene brandendo Jiang, prefter. Mardocbai
en Pomarius een bajiiifk. Kimchi e e n e
Jiang van een veelverwig vel en gevlakt. De
m e e f l bondiger redenen ftryden voor eene adder,
welke o o k n o g d e h e d e n d a a g f c h e Arabieren
K U N D E . 8 7 9
nocmcnef-*,ef-aw, dePerziancnma-ri, cf-i^
if-y hy MmmzkJVoordmb. 4233. 5692. 5784,
M c e r bcivysredenen voor ecnen adder kond g y
z i e n , en ook over den gantlciien Text eene
b r e e d e r v e rkl a r ing in h e t Hmzoic. van Bochart.
I I . D. I I I . B. I. kap. bl. 358. kap, 5. bl. 380,
v o o r n a m e n t l y k uyc d e Schriften d e r Arabieren]
b y z o n d e r l y k van Avkima by wien c e n e adder
isalafhai, Akn bitar efhe, Alkazumo akfhe
e n al het geen d e Arabieren verteilen van ephe'
d a t zelve verbalen de Grieken, Diofcondes
Galenus, Nkanier van d e echidney, w y t j e s adi
der. Zie Scvmmis de Ftpera bì.
Charras Experitn. circa yipei-an 2 9 2 . 299.
J o b X X I I . verffi 11. 13. ,4.
Is niet GOD in de hoogte der hemekn ? aet doch het opperße der fterren aan, dat.
ze verhevea zy».
Daarom zegd gy, wat weet'er GOD van? zal hy door de donkerheit omdeelem
De •wölken %yn kern eene verberginge i dat hy niet en ziet: ende hy behandelt den
omgang der hemelen.
Job heeft het zel fde noodlot ondergaan.het
w e l k hedendaags zeer vele, d ewe l k e den Godsd
i e n f t G O D E verrchuldigd waarnemen , met
e e n e zwarte kool van onrechtzinnighei t getek
e n d , fchoon tegen d a n k , en zelve Rechtzinn
i g e a .
T w e e voorname Stukken van d e Natuurlyk
e W y s g e e r t e en Gudgeleerdheit komen hier
v o o r , het b e toog van Gods alwyshei t en alomt
e g e n w o o r d i g h e i t uit denatuiirenuytdereden,
d a a r n a de hoogt e der Sterren.
D e alderoudft e dwal ing d e rHe i d e n e n is,dat
G O D op den alderhoogften throon der hem
e l e n zit, weinig of niets zieh bekommerende
mec d e zaken,dewelke o p deze aarde voorvall
e n , over dewelke hy de zorge overgeefd aan
m i n d e r r ang h e b b e n d e G o d e n , al s a a n Steedehoud
e r s . Ook is dit de voornaamlle Springbron
v a n het V e e l g o d e n d om. Biiiten twyfel z y n 'er
b y Jobs t y d raenfchen van di t (lag geweel l : , nad
e m a a a l Elifhas zynen alderreehtzinnigften
v r i e n d met deze hoofd-dwaling befchuldigt.
M e t eene d w a h n g , dewelke, by a ldi e n g y merkt
o p de enge palen van ons v e r f t and, me t de w e .
'cLd zelve even oud is. Want de voetfpooren
v a n G O D zoo men de ooge n maar een wemig
o p b e i i r d , zyn v o o rwa a r w e l in d e g e h e e l e natuur
Oer d ingen, want hjismet verre van imynlyk
w » « Hand, X V I I . 27. Doeh,des niet t f g e n -
« a a n d e , is v o o r ' t begr i p v a n o n s e indi g ver f tand
ZOO gemakkelyk niet de artykel van GODS
a l o m t e g e n w o o r d i g h e i t in den hemel en o p de
M r d e , m alle hoogt e ende diepte , Zoo dat,
" K o n e i n d i g wezen nergens is i n g e n o o t e n , tiytg
e l l o o t c n nergens. Doch cehter zyn 'er gene
o n o v e r w m b a r e grendelen. Stel voor grondrtag
•ieonwederfprekelykegrond-waarheid, datvan
h e t denkbeeld van G O D moet weggenomen
w o r d e n alles , wat maar naar d e minf t e onvol -
m a a k t h e i t gelyktj ZOG znlt g y aanftonds, de
g e z o n d e rede geleidf ter z y n d e , treeden bmnen
d e haven van d e godde lyke onmeetbaarheit en
o v e r a l t e g e n w o o r d i g h e i t . Welke artykel van
d e ftaande of vallende godsdienft wel mmder
Word begreepen van d i e gene, dewelke dezelv
e noch willen overdenken , noch können,
d e w e l k e door vooroordeelen verbl ind bedorven
l e v e n , en verkeerdelyk gevoelen. En och of
w y zelve dusdanige vooroordeelen onze kinder
e n niet inpl ant l eden, G U D hen vertoonende
m den hemel , en als van de aarde wegfchuyv
e n d e ! Doch de aldergoedertierenfte GOD
k o m d het verdorven menfchelyk verftand re
h u l p , in h e t g e o p e n b a a rde W o o r d zyne alorateg
e n w o o r d i g h e i t b e k e n d m a k e n d e : J e r m : X X l I I .
2 3.24.Bra;i (M GOß van naby.ffretkt deHEERE?
Ende niet een GOD ^van verre. Zoude
zieh imand in verborgent flaatzen können verbergen,
dat tk hem met en zoude zien, fpreekt
de HEERE! En vervulk ,k niet den hellende
de aarde , fpreekt de HEERE ? Wie, bid
i k u , zal dit ontkennen, ten zy die hariTenl
o o s is ? Stel in het Geheel AI zelfs maar het
a l d e r k l e i n f t e hoekje, het welk G O D S tegenw
o o r d i g h e i t zoude milTen, ofwerwaarts G U D
n i e t zoude können doordringen, zoo z o u d gy
d a a r door aan her aldervolmaaki l e Wezen onv
o l m a a k t h e i c toefchryven, en aldus het denkb
e e l d het alderhoogft e Wezen betamelyk liytw
i i i c h e n . Veilig zullen w y tuilchen d e klipp
e i i doorzeilen , by aldien w y , dat welernftig
m o e t gewaar fchouwd worden, G O D niet ftolf
e l y k uytgebreid maken, wiens eene deel hier
z o u d e z y n , eiders een ander d e d , eengedeel-
HIT'«
ìfm
LI^FI
. . (
P I
l - j ! " *
fi'' i|:'!|
I -f .; ! I
••.Iii