T i r
8 3 6 G E E S T E L Y K E
draaikolk tot aan de vaftc Herren, tot dien op.
¡rften hemel, welkers miiifte aflland Tycho
zyn
van 12000. Kepkrus van 6 0 0 0 0 0 0 . halve
middellynen der aarde heeft gerteld. Hmeens
gaat zoo verre, dar hy vermeind, dateen
kogel uit een kanon gefchooten, by aldien dczelve
altyd met dczelve fnelheid voortvloog
van noden zoude liebben 691600. jaren omaan
d e Sterte Sirius , de kleine Hond, te zullen
komen. Wegens den afftand van deze Sterre,
miffehien van de vafteons de aldernaafte, zie
Printblad 1. Fig, V. Alhoewel 'et onder de
Hedendaaglehe Sterrekundigen Selierpzienden
dewelke wegens her gebrek van het Plaats-
•fcheel, famlaxt, de afiland dervaftetwyffelen
dat van ons bepaald kan werden, devrage
van den Wyzcn Man onbeflecht latende,
welke wy vinden Eccleliaft, 1. 5. ffie zal de
hoogtt dis Hemds, mie de breedte dir aarde,
ende de afgrond naffiiiren?
De rede heeft d m menfthen geleeraart, ja
de noodzakelykheit gedwongen, om de Stetten
te vetdeilen in zekere 't Zamenfterringen,
gelyk zy die noemen, welke de hedcndaagfehe
fterrekundigen naar hun welgevallen verdieht
e n , de alouden verdieht hebben. Vit deze
nu noemd Job eenige, alhoewel het onzeker is,
hoedanige. Want de Uìtleggers flaan alhier
omwegen in. De
I. Zamenfterring word genaamd Gw^yì-^, en
J o b XXXVI I I . 32. gnajìfch. De LXX. hebben
Pleiadas , Plejades ; afgetekend worden
deze vercoond , gelyk zy door een gewapend
gezicht gezien worden op Printblad LXX
K. Mardochai en Kimchi willen, dat het eeiie
S terre is de flaart des Rams genaamd : Aben
Ezra dat het is de kleine Beer y zeven lichtend
e fterren in de nabuirfchap van de Ziiidtpool,
de meeften de Jrcturns. door welke naam in
het byzonder kan verftaan worden de laatile
van dezelve, de Tool-Sterre by uitftck genaamd,
insgel y k de Zee- S terre, der Folarjlern, laTramontana,
Ruccabah, zclfs bekend by het gemene
volk der Sterrekundeonkundig, noodzakelyk
bekend by den Fenicicrs en andere Oofterfclie
Volkeren, dewelkc, voor het uitvinden
van hec Kompas, dezelve als eenen leidsman
mocften volgen ^ aKvaarom Cymßira genaamd
, en Umbilicus, navel, om dat dezclin
het midden des hemels , altyd op dezelve
plaacs gevcftigt, en rondom dezelve, als hc
einde van de Afpunt-Pool, het geheleiiitfpaniel
omdraeyend is : derwaarts alle de kringen
door de Middellyn , de Lime, gehaald zieh
o p een middelpunt dryven , zoo dac hetwaarlyk
kan afgeleid worden v&nUfch, zamcnvergaderen,
en VirgÜius door ccn aardig gczang
zingd, ¿2.1 de Pool de Geßerntens weidet. Wegens
deze Pool-Sterre merkt Tycho Brahe Progymnafm.
I. Stuk, bl. ?6z. aan, dat dezelve
alle jaar 20. minuten nader aan de Pool zclve
komd, en in het j a a r i i o j deatftandnietgrooter
zal zyn als van 3. minuten , maar daar uit
zieh dan weder van de Pool zullendeverwyderen.
Doch het is zeer waarichynelyk, datjfoi
uijgekoren heett lüt het aldcrtalrykft heyr van
geitemtcDS of eene Sterre , ot' Gefternte , boven
andere of door grootte of íchoonheit. of
jebriiik uitmuntcnd, alhoewel, by aldien dt;
reden wegens het gebriiik is, de ouden voornamentlyk
de Üofterfche Volkeren aan de \
zamenfterringen grooter krachten van invloeden
op deze onze aarde, dan wel de hedendaagfchen
doen, hebben toegefchreeven: gel
y k , dat het Geßernte Jrcturtis byna niet zo7ider
oniveder uan hagel opkomd, F'lin. II. B. 39.
kap. en XVI I . B. 28. kap: /^y moeten mgedachten
houdcn, dat 'er t-wee zoorten 'van he-
^ •makken zyn. De eene, •-Ji'-elke -J^y on-
'weder^ noetnen: waar tn -wy hagels, ßormbuiui
andere zoortgelyke -verßaan, de'ivelke
'•jjanneer vocrrvallen^ het groocer "eweld gtnaamd
•word. Deze zullen van de row^-e geßerntens
zyn, gelyk wy dik'-^yls gezegd hebben,
als van den Arcturns, Orion, deBokken.Plautus
in Rudent.
Arctnrus ben ik het alderheftigße teken van
allen,
• Geiaeldadig ben ik
Horatius JII. Boek I. Lierza:
Den begeerenden, dat genoez is, bekommerá
gene verböge zee, noch hei
den ondergaanden Arctnrus, noch de Ooßerßhc
Bokken.
I n dit Stuk hebben de Ouden bedrog
geen oorzaak , als van oorzaak begaan, Wy
worden inderdaad gewaar, dat de hagel medi
voerende onweders uit het Noorden invallen
maar de oorzaak is gcenllíns te zoeken in de
Sterrcn, dewelke 6000000. halve middellynen
van ons a f zyn. nademaal wy dezelve hcE aldernaaft
vinden op die zclvc aardryk, aUvaar
de winden uit den Noorden waeycnde enden
Üoften, door ons aan te brcngcn ccnezeer dui
ne en koudc lucht de droppels by geval nede
vallende tot ys cn hagel veranderen. Dit gebrek
is ODS ftervclingen genoegzaam gcmee
dac wy van verre zoeken, dat ons dicht by
De Europeancn halen met groóte koften Tee
uit de Indien , de Indianen Salie , Eerenprys
uit Europa. Wy Wysgecren, die hoogmoedig
zyn op dezen tycel , zoeken de oorzakcn
der onweders. ja, hec gccnbciagchelyk is, de
dagen be^waam cot K o p p i n g , adcriatiiig, haai
f n y d i n g , akkcr-eu-Tuin bouw , in de hefflc-
Icn, daar wy nochtans lievcr moeften acht geven
op ons aardryk, Iiicht, cn onze eigen ii?-
chaamcn. Dochdeze uttweiding zal
nice raken, al
van du:
gelovigheden
ervreemd.
zothcden en by-
11. Volgd
N A T U U R
I I . VolgdC(/i7, volgens de gemeene Overzetting
Onon, de LXX. hebben Hefperon ( onder
welke naamanderfllns/^mwivoorkomd, te
zien na Zonnen-oudergang ) onze LatynÌche
Cynofura, welk woord, gelyk wy boven gezien
hebben, veel cer op de Pool-fterren paft.
Dit Gefternte is hct alderfraaifte van alien van
den gehclen hemel, anderflins Anon, hlp'tadesy
de Stoute , de Razende, de Verhevene,
à&Reus, dedapperfteXr;)^iw<î?/,y»^«/<?, Elgenze,
Sugia , Alßigia , Elgebar , Algebar,
Algebra, Geuze, genaamd, ruflchenden Stier
en Tweelingen gelegen, door Scbikkardinjofua,
door Schiller injof i f , den Man der Gelukzalige
Maria, door JVeigelius in den Tweehoof
digen Ryks Adelaar hervormd.
i n . Cimah, Plejades, Hyades, das Siebe^
gefiirn , hct zeveugefternte , anderllins 00k
Gallina, de Klokhenne, den Romeinen Vergih
a , bekendc fterren in den Stier, uitdewelke
Schickardus de Henne hceft gemaakc van dewelke
ICKISTUS Macth. XXIII. 37. fVeigeliHS
de Pythagorifche Rekentatel, opdathy
den kooplieden een wapen zoude geven. Voor
Cimah hebben de LXX.<7?-if«rö», welk woord
den hedendaagfchen fterrekundigen betekend
eene fterrc van do eerftc r.rootte te zien o p den
zoom der kleedcren van den üflehoeder {Bootes)
tulfchen de dyen , een rowiv geßernte
van Plinins gei^aamd, van den Arabieren Aramech,
Akainech, Azimech, Alkameluz, Kolanza.
I V . Eindelyk worden ^tnotxxiàChadretheman,
den LXX. tameia mtoii, Olympwdorus,
kai panta ta aßra ta kuklomta noton. Onze
Overzetting interiora Außri, die heimlichen
Gemacher des Sud-fVinds : door welke naraen
gemakkelyk können verftaan worden de Gefterntens
rondom de iNocrdpool gelegen, ten tyde
van Job cnbekcnd , derhalven door gene namen
vermaard. Want het fchynddatyi?^, zuU
lende toonen, dat G ü D groote dingen doed,
diemen niet doorzoeken eu kau ; ende 'X'onderen-,
die men met teilen en kan vers 10. Uit het
Srerren-heyr de voornaamfte heeft uitgekozen,
gelegen in de voornaanifte Pool binnenkameren
des hemels, dewelke de Middellyn in hec midden
doorloopt, de Zonneweg , Tekenkring,
doorfnydende; maar 00k in de Nachtevenige
van de Middellyn, zoo dat^wrt« gefterntens
zouden zyn rondom, ofomtrenddeZuid Pool,
Chadrc thman om trend de Noord-Pool gelegen,
CeßUn Cimah (welk gevoelenvanyf^c«
Ezra zeer waarfchynlyk is) die, dcwelke in
de nachrevenige punc zyn, enhcdendaagszouden
doen vonrtkomen de Vißchen, en d e Maagd,
maar by Jobs tyden de Ram of Steenbok en de
(pegichaal. Want men moec aanmerken dat
de gehelc Sterredragende Hemel in den tydvan
70 jaren (volgens de onderftelling van Caß-
« «O van hec Werten tegen hec Ooften word
voorrgczet ecne graat uii 3Ó0. en derhalven deli
U N D E. 837
ze eige loop in den tyd van 2000. ,jaren 1 V
voltot
cindigt, welk groot Platomfih Jaar de Oud
?6ooo. jaren hebben uitgerei
Rcrekt. De Rai
of de eerfte Sterre van dit Gefternte, dewelke
ten tyde van Alexander den Grooten en van
Eudoxus , ^ die Plato tea Leermcefter heefc
g e h a d ) 330. jaren voor K R I S T U S gcboorre
gewceft is in het ftippunt zelve van deTekenkringige
doorfnyding en van de Middellyn,
is tot op onze tyden toe voortgezet by nadoot
het gehcle teken, namenclyk 19. graaden Oof t -
waarts. Zoo dat , by aldien wy van de Schepping
der Wereld af tot aan het jaar 1730. toe
met Siegesbeckius ftellen 5696. jaren , zullen
vinden den hcmel voortgezet 81. graden, 12.
minuten, of byna tekenen. Aangaande dez
e eige beweeging der vafte Sterren ftaataan te
tekenen, dac volgens de onderftelling der Copernikanen
het zuiverwaarfchynelyk is, dat de
aarde in hare zekere beweeging rondom de eige
Afpunt zodanig word veranderd, dat dedoorfnydingen
van den Middellyn en zonneweg allengskensvoort|
aan, doch niet, het welk de
navolgers van Ptolomeus hebben gewild , dat
de Sterren te rug zoiiden keeren, cn dac 'er
gene anderc zaak van noden zoude zyn, dan
dat elke Pool in den tyd van 25 200. jaren cen
kringetje zoude maken van het Ooften naar hec
Weftcn. Over welke zaak de Starrekundigen
zyn op te flaan. Doch by aldien het imand
zoude luften te ftellen , dat Job niec heefc willen
uitdrukken gehele'czamcnfterringen, maar
eene uic de voornaamfte Sterrai van de eerfte
g r o o t t e j die zal vinden, Aben Ezratoi\zià^'.
man hebbende, in het eene nachtevenige punc
het Oog van den Stier, in het andere hct hart
van den Scorpioen: en uic krachc vandecocnog
toe gcgeven verklaring zoude de aldergodvruchtigfte
Man mcc de vinger geweezen hebben
op de veranderingen van de tyden desjaars.
Want de Lentc-tyd geefd de ingang der Zonne
in den Ram , en aan den inwoonders der
gancfche aarde d agen nache even lang : de Herfl t
de ingang der Zonne in dewaagfchaali deZomer
deflelfs indeKr e e fd, en de nadering aan
d e N o o r d - P o o l j de Winter eindelyk de ingang
in Capricornus, en de nader toegang toc de
Zuid Pool.
De bmnenkameren van het Zaiden zyn geensfins
tameiaanemoon, defchatkamerender Winden.
De oorzaken der winden zoeken en vinden
wy in de damp rondom het aardryk leggende,
ófook in de aarde zelve. Wy leven
niet in die tyd-eeuwen , in welke de Gcftcrntens
de hecrlch.ippy over deze beneden-dcelen
hebben vcrkrcegen. Van dc^velke Seneca
de Treurdichter in den Razenden Herkules
- - - Timendns ratibus ac ponto gregem
PaJJim navigantes exignnt Atlantides.
Fera coma huic exteri-et Or ton Deot.
Men