E E S T E L Y K E
1 0 2 4
em vises, het '•jvelk tnjjchen het onderfiekakebeen
legd, en de gedaante van eene tonge vertoond,
ivelk hy echter niet kan orn boog benren. Ja zeits
dac de Krokodil eene tonge hcefc door dac dikke
vel gefluoten, blykc uyt de ontleedkundige
befchryving vaa Borrichius by Blaßns Anat.
Anitnal. bl. 275. De tong van de Krokodil is
zelfs voor den ecnoogigen niet zigtbaar, dezelve
hangd op de gev.'00ne plaats, genoegzaam naa
buyten uytfleekende, ínaar door zeker dik vlies
bezet, uytdat, vaneen verdeelde, vUcs komd
te voorfchyn eene tong van eenegepafie grootti
van de alderdiinßc z^fflandigheid, vol kUerer.
lí'itachtig, en met dík vet omgeven. De Krokodil
namentlyk moet die dingen, dewelke hy
aangrypt ,aanftonds inílikken, zonder voorgaande
kauwing, dcrhalvcn zoude de tong bewcegbaar
zyn, hoedanige dezelve van de meníclien
ea viervoecige bceltenis, nog nodig, nog gemakkelyk,
Iwt welk cok de reden is, waarom
de tong van de vifichen doorgaans aan het benedenfte
kakebeen vaft is gehegt. Deswegens
blykt het, dat de Krokodil de tong niet kan
uytfteeken om iets aan te grypen, nog dat de
tong door eene ángel kan doorboord worden.
Dat dezelve nogtans kan gevangenworden, en
wel door haken, angels, bewyzen de getuygeniflen
der ouden en lateren tyd-Schryveten.
welken in eene lange lyft optelt de Beroemde
Hafaus bl. 58. enz. uyt Herodotus II. B. 51.
kap. Diod. Sic. I. B. 51. bl. HeJJe Oofl-lnd.
Reife, kap. 3. Bretming Oofi Ind. Reife kap.
137. Saar Ofi-Ind. bl. 74. Renne fort Hiß. des
Indes Orient. II. ß. 12. kap. Leguats Reize
II. D. bl. 94. Leo Africanas Afric. defcription.
bl. 762. Jade Tentyriten, bewoonders van het
eiland van de Nyl , worden gezegd de wreedheid
van dit beeil zoo weynig te achten, dat
zy het zelve eene toom aangedaan hebbende
naar ftrand hebben getrokken, volgens het getuygenis
van Strabo XVII. ß. Solinus 32. kap.
In de Tranfa^, Anglic. van het jaar 1668. van
de maand November bl. 689. word van den
Krokodillen verhaald: dat dezelve van allen
handigen en ervarenen kan overmeeßert engedood
worden. Namentlyk een man geuvapent met eene
fieewwige en lange knods, vald dezelve aan van
ter zyde, want by aldien zitlks gefchied van
vooren, gaan zy doorfnelbeid den v y and te boven^
en können door eene gedane fprong den zelven dooden.
Maar by aldien hy zyne knots op derzelver
fchonders, en achter de achterßepooten doed treffen,
en dezelve aldaar verlamt, zoo vjord het
beefi door dat zelve buyten beweeging gebracht,
en gemakkelyk overmeeßert. Welke getiiygenilTcn
de zaak van de Krokodil in de tegenwoordige
pleitzaal veel nadeel toebrengen.
Vers 21. Zult gy hem eene bieze in de neuze
Jeggen ? of met em doorn zyne kake doorbooren?
Agmon berekend geen hadk, maar eene bieze ,
Schoinon eigemlyk een touw van biezen. Ir
het voorbygaan ftaat aan te merken, dac in EG
)f andere Oofterfche Landilreeken voor
het gebruyk van he: kennip en vlas deTouvven
gemaakt zyn gewecft van biezen , naderhand
van brem , eindelyk van papier , eene zoort
van riet. Scheepen van papier en toetakelingen
van de Nyl by Flinius zyn niet fcheepen van
papier gemaakr, waar touwen, en ander fcheepswand
, hopia teys neoos fchoinia. Van papier
zelve, zegd Pliniiis, weeven zy fcheepen, en
van de binnenße baß Zeilen en matten,zelfs ook
een kleed, ook beddefpreyen en toti-jL-en. Zie Salmaßiis
over Solinus bl. 1116. En nog hedendaags
worden uyt biezen touwen en zakken gevlochten
, hoedanige biezen de Türken noemen
Gharwaß, de Ferzianen Ghyfe. Meninzk.
Lex. bl. 3597. 3445. Dog aan ons Hebreeuwfch
agrnon is verwand, by aldien gy de
letters verzet, der Perzianen wm^. «ew,voor
eene bieze. Dezelve 5257. choach betekend
en eene doorn, en eene angel, als eene doorn,
fcherp. Derhalven is alhier de letcerlyke zin,
en dezelve klaar, dat de Leviathan zoo gemakkelyk
niet, als wel de viiTchen gewoon
zyn, met de angel kan gevangen worden. In
de Memoires de l'Ameriqve feptentrionale du Ba.
ron de la Honton. bl. 43. leezen wy, dátde
Krokodil van den Indianen levendig word gevangen,
namentlyk doordikke touwen gemaakt
van de baft, of de binnenfte fchel van de boom,
en om den hals van het beert geworpen, door
dewelke zy den buyk en de beenen vaft binden
, het overweldigt hebbende belliiyten zy
het tuflchen 10. of 12. ftaaken, het beflooten
dringen zy nauwer, werpen het ter aarde, en
ftroopen het de huyd af. Welke omftandigheit
wederom zeer weinig de Krokodil begimftigt.
Imand zoudc dusdanige vangft können
giíTen uyt de Krokodil met kettingen aan eene
Palmboom gebenden op de Gedenkpenning van
de Volkplanting te Nifmes, COL onta NEMaufenßs,
onder de regeering van Avgüßus
geflagen.
Vers 22. Zal hy aan u vele fmeekingen maken
? zal hy zacht tot u fpreken ? Het is eene
Perzoonbooczing gene verklaring behoevende.
De zin komt wederom hier op uyt, dat dit
beert niet ligtelyk word gevangen of 't ondergebracht;
raéíoí^ zyn vleiende, goede, vriendelyke
woorden, kafchoot in tegendeel harde,
hovaardige, moeyelyke Gen. XLU. 30.
Vers 23. Zal hy een verband met « makeni
zult gy hem aannemen tot eenen eeuwigenßave Ì
Alhier gefchied eene zinfpeeling op de wyze
om het leven vry te kopen van den overwinnaar
door eene eeuwige llaverny by den Ouden
in gebruyk. Hier van daan de woorden mancipia
en fervi, om dat zy met de handgcgreepen
hewaard wierden. Gnebed gnolam is een
knecht der eewwe, zyn gehele leven lang aan
den dienft vaftgebonden. Gelyk eeuwige
•bonden, zullende eeuwig duuren. Hec
is eene fpreckmanier nog hedendaags by ver-
N A T U U R K U N D E
bend makingcn, dikwyls van körten di , gebruykelyk.
Eewwig zal hy dienen, die niet zal -weeten
zig van het geringe te bedienen.
Dit Versje begunrtigt wederom den Doorgeleerden
Hafaus in de twirtzaak tegen de Kro^
kodil, van welker, niet ontembare, aard geriiygeniiTen
zyn te vinden by Ammianus Marceilmus
XXII. ß. 15. kap. VIII. B.46.
kap. J'o/i««J32.,kap. Diod. Sicul. \. B. Herodi
fus in Euterpe bl. i i 6 . Stephanus ophttwoord
Diofpohs. ^han. X VII. ß. 6. kap. StraboXyW.
13. Anderfenitiner. bl. 12.
Vers 24. Zult gy met hem fpelen, gelyk met
eenvogelken? of zult gy hem binde» voor wjDe
jonge dochteren? op dat zy namentlyk den Leviathan
als fpeelende en kcrrswylende rondom
leiden. Catullus: ^
Mofchje vermaak van myn meisje
Met -^elk te fpeelen enz
Flaut US in Captivis Aä. "5.
- - even gelyk 'er aan den Raadsheerszoonen
of mofchjes gegeven ivorden , of
Eenden, of'•Rachels, met welke zy fpeelen.
En het is inderdaad eene zaak voi vreeze en
gevaar met eene Krokodil te fpeelen, deweike
voornamentlyk voor menfchen van eene tedere
jeugd gevaarlyk is, dewelke hy dikwyls aan de
oever der Nyl inflikc. Dit ongeluk is den
kinderen der Urbiten overgekomen, en de dochter
des Konings Pfammuthus (PJammuthou,
liever Pfammitichou of Ffammuos ) by o^/ / -
anus; een ander zoontje, het welk eene Egiptifche
moeder in hec zeifde gezelfchapmeceene
Krokodil had opgcvoed, by Maximus Tyrius
Serm. 38. Andere voorbeelden hrengd Hafens
by bl. 17. ten dien einde, opdachy toone,
dat men met Krokodillen kan fpeelen , het welk
nooit een tterveüng met eene getande Walvifch
bezogt heefc, nog bezocken zal.
Vers 25. Züllen de metgezellen over hem eene
maaltyd bereideu? zullen zy hem deelen onder
de Kooplieden ? eigentlyk jikron zullen de visfchers
over hem avondmaal houden? zu ¡(ende
het vleefch eeren, of aan anderen zullendeverkopcn?
at zy vrolyk maaltyd houden ?
Mercatores , gelyk wy hcc over-
1 den Oorfpronkelyken TextÄ>-
Cananai, Kananeers, de LXX.
Feniciers, Aqiüla Metabomercat(
n"es , kooplieden. Deze dingen
voegen zig wel; de Kananeers zyn geweerten
Feniciers en Kooplieden. By aldien men Ere-
Phénix
opí
Kooplieden,
zecten, zyn
»agnanim ,
hebben Phanices,
Ions
loof mag gl
Smchoniaton
der den Feni.
overgezec. z
de Vadei
lan Philo Byblius , dewelke
den alJeroudrten Schryvcr on-
:rs, her eerft inhetGriekshecfc
ZOO heefc de eerfte ChnaChnnaan,
der Kananeers , den loenaam van
I 0 2 Í
gehad. Hierom word .by Sie-
, chna genaamd. JMauwelyks paftdeze
omftandigheid op de gemeene Walvifch, als
deweike onder den kooplieden van geheel Europa
word verdeeld, enjaarlyks 300. Hollandfche,
Hambiirgfche, Breemer Scheepen op de
Oroenlandfche Walvifchvangft vlammende vervuld,
en uyt byna 2500. Viflchen het fpek
wederom brengende; maar ook niecop de Krokodil
, deweike van gantfche Volkeren gewoonlyk
word gegeeten en onder de lekkernyen voorgezet,
hec Imeer ook onder de voortreffelykfte
hulpmiddelen word gerekend.
Vers 26. Zult gy zyne huyd met haken vuh
len ? of met een viffchers kr auwei zyn hoofd ?
In de oorfpronkelyke tale zyn Succoth eigenc-
\)kmifßlia, "^erpfchichten en tziltzaldagim eene
vifchers pyl: derhalven moert de overzetting
du.^anig worden opgemaakt, implebifne cutem
viifßhbus, è- caput teils pifcatoriis? Kond gy
zyne huyd met 'werppylen en zyn Hoofd met vif
ßhers Fylen aanvnllen ? De ontkenning van
welke vragc op de K rokodil paft, en op delldfs
huyd met de alderhardfte en alderdichclle
ichubben gedckc, veel eer dan op de walvifch,
van welke ieder een weet, dat dezelve door
uytgeworpe harpoenen en werpfpieiTen gekwetrt,
ja gedood en gevangen können werden.
Dog de overzetcingen verfchillen geweidig:
raadpleegd men met den Syrier, zalmen
hec overzettcn de huyd met vleefch vervullen,
en het hoofd in de fchadw^-e des vmirs?
De LXX. pan de plooton fumlthoon ou mey
enegkey (anders enegkooß) mian burfon ouras
autou. Olympiodorus : panta ta ploota homoH
funelthonta ouk an enegkooß mian lepida teys ou-
'•i autou. Alle varende zamen körnende zal
ene eene vel ^^ offchubbe ) van zyne ßeert dran.
Welke woorden, zoo naar de letter opgenomen
worden, naar een verdigtzel fmaken,
Ilgens hec oordeel van Bochart, nooit
e walviichjja zelfs aan geen ander dier,
können toegeeigenc worden. Des niet te min
verdedigt de zeer ßeroemde Hafaush\. 136.
de overzetting der LXX. dewelke heett^
datis, de huyd i het leder, zoo dat de zin, en
die klaar, zyn zoude , dat de fcheepen, zoo
ile als 'er tot de vilTchery by een komen, alle
of nooit, of ten minften zeer zelden, de
huyd of het hoofd van de getande Wal viiTchen
re rüg brcngen : enegkey, enegkooß, niet moe
rende vercolkt worden door brengen , maar
bttrfan ouras by den LXX. en
gnor by den Hebreeuwen de uvterfte huyd betekend.
Want die groore Viich, voor welke
HafaUs^x^d, is van zoo wreede inborft. en
van ZOO groore fterkce , dat geen fchip ooit
dezelve heeft overmeeftert, of gevangen, of
wederom gebracht, als dewelke tot geen gebruyk
, nog dienft kon te pas komen. Dat
daarom van hec hoofd eene byzondere melding
word gemaakt, om dat het zelve van dien geranr
j ; -