Î H ,
Mdt' I1 ‘ 17H
' I n f -i
Het Viffde Deel
128
Plaetfe. B it Hcupbt fcOfCbt in be Nederianden
obccbïoebigR in Uïace 0 jacRten en?
De 23eecïiéhcn^ gebonben.
Tijdt-0e Water-keriTe bjengRt fijn bloc?
nten in be ^omecfe ïfDaenbcn boojt / cnbe
onbcctnfTcRentoojbtRctsactcrjp.
Aert en Krachten. 0e Water-kerfle té
toacm enbe bjoogR in ben ttoeeben gcaet /
Dnn-maïienbccnbc openenbe ban hcacRten.
Galenus.
Medicinael gebruyck. Voor de Scheur-
buyck: Bcemt Water-kerffc bjie Ranben
boï / fnRtfe hïcnn I enbe hooehtfe in iBeïch
ofte ÎDijn tôt len pint/ enbe ïaet Riec ban
eenige bagen acRtec cen bjinchen. Dodonæus.
Voor Y Graveel, verftoptheyt van Lever
cnde Milt, ende o m de Maent-ftonden tc
verwecken: Bccmt Water-kerfle enbC
hoocht Rct inîDjjn opbe boojgacnbe toijfe /
toaec ban men aïïc mojgcn ecn cocmectic
bûï bjinchen faï. Anbece heccpbcn tot bc
booj-bccRacïbe gcbjecchcn ban be bïabccen
f cn ^aïaet met 0ïic / cnbe ^out. C.
Durantus.
Voor Sproeten ende Placken des Huyts;
Bccmt Water-kerfle-kruydt foo bCCÏ ban
nooben ié / fîoot Rct hïcpn / enbe ÏegRt Ret
bcé nacRté op bc ^pjoctcn oftc flachen /
enbe toafcRt be Rupt toebecom af met
Dïiec oftc 25ooncn-bïocpfeï-toatcc. Matthiolus.
Winter-kerffe y in ’ t Latijn Naflurt'tum
Hyema/e.
Gedaenre.
D0 bïabccen ban bc VVinter-keriTeXijn
ban gcbacnte bieban bc gemepne Ba
pcn gcïtjch / macc gïat enbe bonchec-gcocn.
0 e gcfîcecptc fîccï fcRict omtcent anbec?
Raïbc boct RoogR op cnbc ié aen fïjn top?
pen met gccïc bloeinhené bcïabcn / na bc
toeïchc lanchtoccpige saet-Rautuftené boï?
nen. 0 c ïDojtcï ié matcïtjch bich cnbc
wtigR.
P l a e t f e . © e t g c o c p t o p b o c R t e p ï a e t f e n /
ÏangRé be îDcgcn cnbc m be IBoeé-Robett.
Tijdt. ©Ct bïoept in May enbe [uny.
Aerten Krachten. 0C VVinter-kcrffe
homt in acct / hcacRtcn cnbc gcbjupcii
met bc Hof enbe Water-kerfle obcc ecn.
Dodonæus.
Boelkens'kruydt, in ’t Latijn Bw
fatorium.
Geflachten.
y ?Cn bit Hcnpt toojtin bc Nederianden
ttoec foojten gebonben / Rct cccfïc
Boelkens-kruydts-manneken, cnbcRctâll»
bec Water-boelkens-kruyt, ofte Wijfken
genaemt. „ „
Gedaente. 0 c cccfîC foOJtC ban BoelkenSj
kruydr toafî mct conbc cooDacRtigc fîeckni
bjic oftc meec boeten RoogR/ betocïchemf
ïânchtoecpige enbcconbom bc hanten g
hecfbc bïabccen/ bijf oftc feé aen cenfhi
des Nederlartdtfen Krwydtboecks. 12^
Hen geboegRt / beRangen sijn. 0p Ret op?
pafîc bec fîeeïen homen mofcRacRtige/
ijf-berbigcenDein conbe facRte hcoonhené
Ibergabecbe bïoemhené te boojfcRRn. 0e
toojteï iéfccr befeïacRtigR.
VVatcr-boelkens-kruydt geeft CCti bjUpU-
ïôûôcfîccï/ inbccïsRbc-fcRcuten bccbcpït/
lenôe omtcent bjic boctcn RoogR op - fcRic?
[tenbc. 0e bïabccen sRn bie ban De booj?
gaenbe foojte feec 'tocï gclRchcnbc / maéc
nocijtané toat bjccbec. 'îienbc toppcn ban
te fîeeïen fpjupti n bicc ofîc bRf hïepne bïa»
teftené/ conbombe fîeeï fîecce - topé t’fa?
men gReboegRt | tuffeRen bc toeïche cen
ftnop/ een hïepne geeïe mec stoact-bec?
mengïjbe bïoemen boojt-bjengenbe / tc
boojfcRRn honit 0e biocmen sRn ban ge>
ôaentc be Ganfc - bloemen niet ongeïRch /
na befen boïgRt pïat ïanchtoecpigR / bo?
ben couto enbe fîehcnt sacbt.
Plaetfe. 0e eecfîe foojtc toojbt meefî ge?
bonben ontrent be 0jacRtenenôc hanten
ban 25ëechéhené / Bebiecen enbc anbece
bocRte pïaetfen. 0 e ttoeebe foojtc toafî becï
in^jacRtcn/ fîiï-fîaenbe îDatcrën/ cnbc
aïtijbt onbec toatec ïcggcubcpïactfcn.
Tijdt. 0 c fîccïcn cnbc bïabccen ban
Boelkens - kruydt fRjuptcnaïïC jaccn in bC
ïcnte Upt bc feïfbe toojtcï boojt/ cnbe in
ijuliuscnbc Auguftus bjacgRt Rct fïjn bïoc?
|mm. Water-boelkens-kruydt bïOCpt bcn
îcljcelen ^omec booj.
Aert en Krachten. 25cpbc bC gCfïacRtcn
banBoelkens-kruydr sRntoacm cnbcbjoog
in ben ttoeeben gcaebt / bittec ban fmaech
tnîié. openenbe / boojfnRbenbc / een tocp?
iii t’famcntccchcnbc / cnbc Rct bïoct-fup?
letenbc ban hcacRtcn / cnbc fp toojbcn on?
tebe îDonbt-hcupbcn gecehcnt. Gefnerus,
Dodonæus.
Medicinael gebruy ck. Voor verftoptheydt
ran de Lever, Mile ende Gal-blafc ; Bccmt
«an be bïabecen bjic Ranben boï / hooehtfe
imi pint toatec / tôt bat ccn bcBbenbecl
itîoben ié / boojgescgcn sgnbe/ maecht Rct
et met ^npchec / toacc ban mcn ttoee?
laeï baegRé tm coemectje boï ban bjinchen
1 Dodonseus.
Voor de Wormen des Buycks ; Becmt
Ret uptgepecfîe fap ban be bïabeccn een
ïoot / onbe Mee een once/ mengRt bit te
famen om op ecn cepé te gcbjitpchcn. Dodonæus.
Voor derdendacghie Koortien ende op-
ftoppinge der Maent-ftonden : BcCUlt
Boelkens-kruydt ttoec Ranben boï / hoocht
Ret in fcfîien oncen îDRn / tot bat feé oncen
baec ban bersobenxRn/ Ricc ban fuît gRp
De hcïft booj Ret aen homen beé fôoojté / of?
te5céabonté om be IDaent-fîonben afte
bjijben/ in-geben. C. Durantus.
Voor Wonden endeQuetluren : 0jinht
ttoec ofte bjiemacï ’é baegRé ban Rct af?
Xiebtfcï ban Water-boelkens-kruydt, met
ÎDatecoftcîDRnbecepbt. Fuchfius.
Water-Andoren ofte Malrove, inY
Latijn Marrubium Falup:re.
Gedaente.
D0 Water-malrove Reeft bicchailte Ro?
ge fîeeïen/met 5toact-gcoene/ïange/ge?
cimpcïbe cnbe conbom bc hanten gehecfbe /
bocR geenfïnté Rapja cRtige bïabeccn betoaf?
fen. 0 e toitte bïoemhené homen ronbom
be fîeeïen aen be oojfpjongR Dec bïabecen upt
bceï contoe bïoem-hnophené te boojfcRRn.
0e ÎDojteï ié feec befeïacRtigR.
Piaetie. 0 it Hcupt ncoept Riec tc Eanbe
aen be hanten ban be îDatec-gcacRten. '
Tijdt. Water-andoren bïoept in July en?
be Auguftus.
Aerten Krachten; 0 it Hcupbt i0 bcc?
hoeïeiibe ban aect/ enbc fîecchcïRch t’fnmen v
tcechenbebaithcacRten. Dodonæüs. /
Geel'lifih, in YLatijn Tfeudo-
Iris .
Gedaente. ri
Eel-lifch bjengt boojtjange bïabecen/
aeti bepbe îRbeii met ecn RoogRacRtige
cugR üpt-pupïcnbe; tufTcRen De toeïche
fîeeïen fpjnpten / Die / aïé ban Ret anbec
Lifch, effen/ conDt enbe binnen Roï 5tjm
^ 0 P
' : J il-1:
-6 fpI
Tri ^ nhî? î é' Üi’ * / I fi i i î « '
f t 'i
/ 1-
i
f
n id
J