Het Eerfte Deel des Nederlandtfen, &c.
\ 1 r
« 1 : '
Bkbtiwc l-ionts-kcrfle Í0 nict ccu jtoartacRtiflc
routoc fci)o?ffe bchlcct / b^agciiDc blaeiitoc biucR?
ten/ mctfarpacötiööfapbcttiult/ anöcrfmt^bc
cerfTcfoo?tßodtjch.
Kleyne Honts-kcrlTe bUjft CCtt lagcRcelter/
met bunne ïjoutacijti ge tadi^hen^/ toaer aen Wa?
iercn bed bjebcr cn grootcr/niaer uiet foo groen/
afd ÖC Groote Hontskerflen, upt-fp?uptcn, »©e
Wbcnienstjn bicpn enbe bjit/ öe b?iicRteii ofte ‘©c-
ficn groot enbc root/ ban niacchfel met be Groote
Honts-keríTen ober eciî bomcubc.
Plaetfe. ij^cfegctoaflentoo^bcníjíer tc Hanbe
mbe Rübenbau groote Hief|ebbcrÿ gebonben,
Tijdt. Honts-kcrfíen bloipcnjíl Apnl,May
ofte Juny , enbe be ‘©cfícn toó?beu ontrcnt bc
H«rfíl:boUiomenrpp,
Oeffeningh. Seffegctoaffcntoo?bcn bail jact
enbc oploopcn acngequcccht
Aertcn Krachten. W t bracRtcn ban Hontskerífen
^íjn tot iiocí) toc berbo?gcn enbe anber?
focfjtgcbicben. Wijngaert, xn^thaú\nVitis Vinifera.
Gedaente.
oube fïruiftenban bcn í©tjngaert3í|n met
cen routoc cnbc gchiobcn fd)0?lTc omgcben ;
b?upben Jijn bertoarmenbe en boehtmahenbe in
ben eerfîen graet/ maer bertoecften/ tc beel gctji?
ten jijnbe/ î©inbcn cnbc 23upchIoop. Dodonxus.
Fuchfius.
Medicinaelgebruyck. Voor Hooft-pijn uythit*
te; Becmt blaberen enbe hlautoierftenji ban bt
Wij ngaeit dchÿ CCll tjant bol / Root Ret idcpil /
boet’er bp SarRcn-meel / foo bed ban noben i^ / ;
cube bint bit pap-toij^ tuffcijcn ttocc Doehen bocj.
Ret j^ooft/oftc ncemt be blaberen enbc jicbfe op in
genoegöföcm toater / om Dc boctcn Daer in tc ba«
Den/ ’ttodchDcb?ant upt Denl^oofDc trccl«ti/|
cnbe Racpbcrtocchcn fal. Dodonacus.
upt befe fp?upten feer bed anber« ranhcn/ bíc boo?
hnoopen oftc leben onberfcíjepbcn xRn/ toacr upt
ban be blaberen/ ftlautoícrhcn^ cnb« b?upf-troffeii
boo?t-fp?iipten. «©cblabercn jijn b?eebt cnbc acn
be hantcn biep gcherft; bchlautoicrhcn^/ toaer
mebe fícíj be ranchen bafí mahen / lanch/ bun en
ínccngchronhdt; be b?upf-troffcn met ÍBcfíen
ofte b?npben bdaben/ bc todehe na be aert ban be
íBíjnRoch/ ín grootte/ bertoe enbe fmaech feer
berfcRepben xijn.
plaçtfe. :©ewijngaert i0 ín alIc Hanbcn bc?
ftent enbe oberbioebígb tebínbcm
Tij dt. Se w ij ngacrt bcrhrtjgíjt fljn jonge bot?
ten ín April, bloeptín Ju n ij, cnbe Dc b?ucí)tcn
of b?npben too?bcñ in September cn Oétober ríjp.
Oe&ningh. Sc Wijngaert tocrbt ÍU bcfc eilbC
anbere Hanben boo? ínUggínge enbe fitchen ber?
menígbnlbigljt/ be maniere baet ban enbe be ber*
Dere oeffeningí) han ín íjet Vermaeckelijck Landt-
levcn I enbe i 1 Sed nageReu too?ben.
Aeit en Krachtem Se blaberen cabc híautoícrí
hen^ban be wij ngacrt,. xtjn berhodenbc ban aert
Voor ontftekinge des Monts ende der Amandelen
; Bcemt ban be blaberen ttoeeljanbcn bol /
hicpn gefneben jnnbe/hoohtfc ^ in toater/ ncenu
hier ban ecn half pintje / Doet’er bp Ironing ban
Rooicn cen once/ bermenghHD»öe/ fnltgpDaet
mebe go?gdcn ofte be jBont fpoden. Fuchiius.
Voor Bloet-lpouwen ende aiderhande Loop des
Buycks; Bccmthetfapuptbeblabercn cnhlau'-
toierhen^^gcpertlftoceioot/ enbe geeft bit onbet
eemghbegnuemnatm. Dodonæus,
Voor r' 'ode ende donckere Oogcn : BCCmt
jap bat upt be gefneben Wij ngacrt-ranhertb?uppt|
enbc boet hier ban eenige b?oppden inDe Sogen,
J. Schroderus.
Voor roode Placken in *t Aengcficht ; BeClllt
h«tboo?gaenbe fapoRe toater / enbe toafchtöe
J^lachen Daer mebe. j. Schroderus.
Voor Graveel ende Steen; Beemt ban Rct toa?
teroRe fap bat upt be gefneben ranchen D?uppi
ecn loot/ onbejiBebcttoeeoncen/ mengijt bitte
famen om boo? een rcp^ tc geb?nphen. Diofcorid,
Voor hcete Koortfen, verlooren Eetens-luft. en
Buyck-]oop:©ermengt onbcr befpijfeRetfapban
onrijpe D?upben / ’t todch mcn ©erjup^ nocmt/
oRe men han be^ felf^ ^proop / Die in De 3ipote
hen berepDt too?Dt geb?npcheii.Difpenf Auguftan,
Voor Podegra ; BCCmt DC ïicnien CU Rct fllV
Der oberblijffd / Daer Den îBijn upt gcperR
maecht’et toarm enbe Raet Ret pap-tog^ ora Dt
beenen. J. Schroderus.
VoorAmbeycnenSpeenen: Bccmt bC aficjlt
ban wijngacrt-raiichcn/ mengRtfe met ?ijîju tot
ecn paphen/ eiîbe bcRrRcht Rier mebe.
Voor Schurftheyt ende Schelferen des Hoofts!:
Beemt affcRe bau w ijngaert-ranhcn gcb?ant/fofl
enbe RerchdRch t’famcnirechcnbeban hracRteii. ' beel ban noben i|^/ maechtRier ban met fdjoon
Se onrijpe D?npbeii enbc ber fdbcr fap ber?
toater een loogc/ om Ret l^ooR cube Ret
hodt/ berbjoosht cnbe trecht te famen. Se rrjpe
mebetetoaffcRen. Ravelingius.
Ey ndc van ’t Eeríle Dcel,
H E T T w E E D E D E E L
Nederlandtfen Kruydr - Boecks,
B e s C H R Y V E N D E
«Oeflattiteii / €»eDamte/ Paetfe/ €ij t/ Mm/ firatjeen ettbt lOe
Dtcm^lgeö^upthtoan alöcrRanöc <©^acn/ ÄiiBS-ßctööffm Uan i^ooin/
?Hcôtcn/ ïînipôin entie planten/ ijie m be Nederianden
op be WlcfterjS / in b?oose 2&eemben / enbe fongRíí
be î©e0en boo^t-fp?upten.
Terwe, in Y Latijn Tritkum.
Gedaente.
f 0 Terwe DjcngRt boo?t
conDe enûe Rooge Ràïuien/
inD?ie oftcbiec HcDehen^/
onDerfcRepDen / cnDc met
Ô?ic fmalle gca^-acRtigRc
blaöecen betoaffen; opbe
ioppen ban be toelche een aece / upt beeï
ioojnen tTamen becgaDect/ boo?t-fp?upt/
lie fomttjbt^ met geene / fomtRbt^ met eeni?
geho?te Rcheïingen befet i0. 0eï©o?teïiji
ômienDebefeïacRtigR.
Plaetfe. De 25outo-ïanben too?bt De
Terwe gebcmDen / enDe ban Dc Wchec-lieDen
aengetoonnen.
.Tijdt. ^nJulytoû?Dt De Terwe, footoeï
Die in De Hcrfft, aï^ in De Lente gefaept i0l
cijp.
Aerten Krachten. S f Terwebeitoacmt
mateïijch / enDe Rreft een bermo?benbe/
cijpmahenDe enDe feRepDenôehracRt / enDe
geeft Ret ïicRaem beeï euDe goet boetfcï, Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Voor Podegra ofce
Flerecijn : i}iec tegen faïmcn tot D^e hiiie toe
m De Roopen ban T erwe ofte in bdïïe fachen
ban De^seïfjSJBeeï Rtten. Plinius.
Voorde Bel-roos : BeemtTerwen»mecl
cnDeRcoptRetDaecop.
Voorquade Schurftheyt: BcemtDc^e?
meïen ban Terwe, hooehtfe in Wsijn / enDe
toafcRt Ret Daei* mebe. Dodonæus.
Rogge J in Y la t ijn Secale.
Gedaente.
D <0 RoggêberhcijgRt Dunnee enDe ïan?
gec Raïmen aï^ De Ter we, in bier ofte
bijf ïeDehen^ af-gcDeeït / cnDe met fmaïïe
gra^acRtige bïaberen ùetoaffeu. <De Wcre
i^met ho?te baerbeheii^ behleebt ; Retira*
ren ïanchtoerpigR cnDe b?upn ban bertoe;
enbe De î©o?teï Dun enDebefcïacRtigR.
Plaetfe. ©e Rogge too?Dt op beeï Weher^
ban De Nederianden boo?c-getecït.
Tijdt. (glootoeïDe î©inter/ a1^Corner-
Rogge bïoept in Juny, enbe too?DtinJuly
ofte Auguftus rijp.
Aert en Krachten. S e Rogge bcctoarillt
mateïijch / nocRtan^ minöcr aï^ De T erwe,
maer meerDer aï^ De Gerfte, rnDe ¡0 ber?
miirtoenbe enDe bcrteerenbe ban hracRtfir.
Joh. Schroderus.
Medicinaelgebruyck. Orn de Gef.vellen
ri]j>
V
(ft