iti’’*: ■
< > Í
ji ' 1 ;
neemt bc Boten/ te boomt eeniac tijbt iu
nacfautgci’jeccUt3ijnöc/ cn fct De feibe in
Maert in goebcWccbe/ mct Bct fcBcrp eint?
benebectoaci'Yb/ baer na 2 of 3 jaren op?
gegroeut jijnbc / falmenfc bcrplanten infa?
belacBtige Werbe/ be Eact-lüojtclecrfl af?
gefneben 5ijnbe / cpnbclijch groot enbe be?
qiiaem getoojbcn / plantmcnfe in February
altoacr men bic begecrt.
Aert cn Krachten. q|^e bCCfcBc BotCU Jiju
toarm in ben eerfîen cnbtoogB in ben ttoce?
Öen graet/ maerbe oube of bjooge Boten
5tjn toarmer en bjoogcr / en sjjn bcpbe
3toaer om tc bcrtecrcn/ bcrtoccltcn Boefî/
Booft-pijn / enbe bermeerberen be galacB?
tige bocBtigBeöen / nocBtan^ toerben fp
feer tegen bergift enbe pcfîilentiaïc Rechten
gepjcfen. ^^cbuptcnfîefcBojffe banbe
her-notcn bcrbjoogen enbe trechcn fîcrche?
ïijchte famen. 3 n be blaberen cn groene
fnoefîer^ han men cen t’famcn-trechenbe
hracBt bcfpeuren. Dodonæus.
Medicinad gebruyck. Tegen Vergift
ende de Pefte ; Bcemt 2 pitten ban Oc-
ker-noten , 3 Vijgen, 20 Wijnruyts-bladeren
, een hotrel .^ut^ / fîoot bit te fa?
men met een to'cpnigB îDijn^ in eew fîeenen
JBojtier / Bicr ban gebjupcht aile mo^?
geito be groote ban een Botc-mnfcBaet.
^ i t i^ be remebie ban UloningB MethridatCÎ.
Voor Beten van dolle Honden: Bccnit
ttoee bjoogc Boten/ een loot toitte Wjupn /
^out een Balf bierenbeel loot^ / HonigB
foo beel genoegB i^/ fîoot en mengBt bit te
famen’/ enbe legBtBcîopbe toonbe. Ravelingius.
Voor de derdendaeghfe Koorts:’Bccint
fcnrocmcrhen bol ban Bct toater ban on?
rijpe Boten gbebifülleert / en geeft bit in
boo2 Ijct aenhomcu ban be ïîoojt^ / bit in?
gcnomcn jijnbe / moet men Bct ^toecten be?
boibercn. «Dit felf be i^ feer goet om Ijet ge?
ronnc bïoebt in Bct hcBacm te boen fcBcp
ben.
Voor het Opflijgen des Lijf-moeders,
Colijck, ende pijn in de Nieren: Bccilît
gebjoogijbe blocpfel ofte hattchcn^ ban be
Noten-boom cen biemibcfl lootjS / fîoot bie
tot cen fijn poeber / en geeft Bct met toitte
îDijn te bjinchen. Brunfelfus.
Om de blaeuw-geflagen ofte gefîooten
Placken te verdrijven : Bccmt be uptge?
perfîe (Dlie ban Boten/ enbe befîrijcht be
plaetfe Bier mebe. Dodonæus.
Voor aiderhande Koortfen , en om de
hitteder felvcn uyt te trecken: Bcemt be
fcljo2frebanbetoo|telbanbefen23oom / in
W5tjn getoeecht 5tjnöe / binbt be fclbe op
bcBoï^ / laetbitfoo lange baer op leggen
tot Dat Bet een toater-blaer getrochen Bceft /
be toelche gBp fnlt booj fnrjben. Rulandus.
Hafelaer - noten - boom, in *c
Latijn Qorylus.
Gedaente.
Hafelaren lebcreit iipt Bacr too^td
^ beelrecBte/ Booaceube tameltjche bic?
hcfîriipchcn/ be toelche effen / tap en feer
bupgBfaem 3ijn, ^ e blaberen jijn bjeebt /
aen be bobenfîe jijb^ groenber al^ aen De
onberfîe / enbe ronbtom be hanten gBe?
fcBaert. 5^e bloemen / Die mebe hattehen^
5ijn / fp^upten boben be ooifpjongB ber bla?
Deren upt/ toaer na be bjucBtcn in groen?
acBtige fnoefïeren bejïooten / be hnophen^
ban be Rofen bp na nptbeelbenbe / 3 ofte 4
bp een te boojfcBijn hômcn. ^Dehernenban
be Boten 51311 met een bini blico’hen behleet /
enbe met BontacBtige fcBellen ombangen.
3^e toojtel fpjept flcô bicp en bcrrc in be Wer?
beupt.
Piaetfe. «Defc 23oomcn toaffen in be 23of?
fcBen en aen affcButfeïg ber Wchcr^/ maer
toerben meefî aen be hanten ban be Hoben
en25ooingaerben onbedjoubcîi.
Tijdt. ^ e hattehcn^ oftc be bïoemen
homen Berï bîoegB te boojfcBijn / be toelche
in Y ïactfîe bàri Maert ofte in Y begin ban
Aprii afbaiirnbe/ ban be biabereu geboïgt
too’ben. ¡De Boten tocrbcn in Auguftus
rrjp 5ijnbe bergabcrt.
Oefteningh. ^cfe 23oamcit toolben in bc
Neder-
Nederianden mccfî bau Bocr too^tcl-fpiup? gcbjcpbt. Het Bout Í0 bafï cube Barbt ; be
ten acngctcclt / cnbc moeteii in January acîi blaberen 5íjii groot / routo cube ronbtom
ïômmeracBtigcplactfen en in bocBte Werbe behautenfaegá-toij^gefcBaert. WenYepn?
bcrpïanttoojbcn. be bec tachen bjcngBt BP ïange en groene
Aerten Krachten, ^ e Hafelaer-noten haítcíicn^/ ill pïactj bail bloeilieil bOO?t /
5ijn intbbeïmatigB in Bitte cn houbc / tn fiel) toaer op De bjucBten ofte Caftanien, in ron?
beljoubenbc eenige t’famen - trechenbe toe cn fcBerpfîehenbe fnoefïeren bp een be?
hracbt / ben IDage bestoaerlijch / iiocB= Rooten / böigen, ^ e Caftanien 5iju aen öe
tanjj'^ben Heber mit enbe goet, «De hatte? eene jíjbe toat plat-acljtiglj / en boben fpit^
henp 5ijn hont en bjoogB ban neu / enbe i opgaenbe / buptentoaect^ behleebt inet ceir
mebe tTameii-trcchcnbc / toaa'onifpom bjupn-paerRcBe/ cn effene fcöclle / enbe in?
alle ©loebeii te ffoppen beguaem geoojbeelt
toojben. Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Om aiderhande
Vloeden te ftoppen , de Lenden-pijn te ilil-
len, ende de fnijdinge in het Warer-maken
te verfoeten : Bceillt een goct bCCl Hufcl-
pittcn / fîoot bie in een JBojtier / enbe treht
met ©ínfcBe îHtjn ofte «Dacfîe-ÎDater / ecn
melchacBtígB fap Bicr upt / Y toeïch mec
^iipcher foet gemaecht 5ijnbe / gBp 2^3
maeï DaegB^ gctonpchen fuît. Fuchfius.
Voorouden Hoeil en verftopte Longe:
Beemt Hafel-noten-pitten, uptgcpelbe Ro-
fijnen, ban eïch^ eben beel / fîoot bie te fa?
men in een IBojtier / enbe getoupcht Bicr
baiibichtoil^begcooteban ecn Ocker-noot
metUâee. Galenus.
Voor den witte Vloet der Vrouwen en
Buyck-îoop : Becmt ban be BoutacBtigïje
fcBeïïen ban befe Boten cenBalfioot / fîoot
Bet tot een fijn poeper / en geeft bit met roo
be îHijn in : Hier toe bient ooch Bct binnen?
fíe ro^-beHchcn/ bat acn be fcBeïpe hïccft.
Ravelingius.
Voor pijn der Lenden : BCCUlt bC Uptge?
pcrfïc ^ïie upt bc H afel-nocen, en bcfïrijcht
bepijnelijcheplaetfe Bicr mebe. C. Durantus.
Caflanien-boom , in ’t Latijn Cafianea.
Gedaente.
D«îBCaftanien-boom tocrbt CCn BoogC
23ooni / met een biche fîam becfien/
enbe iu beel enbe groote sijbe-tachen npttoenbigB
met een bim beïïchen omtoonben.
Plaetie. Hier te Hanbe toerben befe 23oo?
men alïeen in be Hoben ber Hief Bebber^ gc «
bonben.
Tijdt. ^e blaberen en bïoemen homen
in April te boojfcBö« / tnaer be bjucBten
too^ben in be Herfft rpp.
Oeffeningh. ^^eCaftanien-boomen toCC?
ben in be Nederianden bail be bpicBten / bie
men in February of Maert iii be acrbe fïeeht /
aengetoonnen / be toelche 6 jaren ont ge?
toojben 5ijnbe / 24ofte2yboet ban een tot
Hanen ofte 23offcBcn in fantacBtige aeröe
tierplant hunnen toerben.
Aert en Krachten. Galenus fielt be Caftanien
onber bie bingen / bie toarm en bjoogB
in ben eerfîen graeöt 5jjn / anbere Bonbenfe
booj houbt en DjoogB •» ben ttoeeben graet /
boelj B'icr foeten fmaech betoijfî / bat fp mib?
belmatigB in toarmte en houöe gefielt/ en
met cen t’famen-trechenöe hracBt begaeft
5ijn. Dodonæus.
Medicinaelgebruyck. Voor Bloet-fpou-
wen; Bccmt Caftanien-meel foo bCCl baH'
nooben i^ / mengljt bit met gefupberbe Ho?
ninglj / en laet Bicr ban bichtoilp gcbjupc?
heil. Galenus,
Voor gei'wollen Borften"der Vrouwen:
Bcemt Caitanien-meel, Gerften-meel, ban
elch^ foo beel genoegB i^/ maecht Bicr ban
met a5ijn ecn paphen / Y toelch gljp öp be ge?
5toollen23o?|!enleggen fnlt. Dodonæus.
Voor Buyck-loop en Bloet - fpouwen :
Beemt bebjupnefcBojffe ban be Caftanien
ecu Balbe Banbt bol/ hoocht bie in toater
tot een Balf piutje / boo^gefegen sjjnbe en
met
ir