il i'
I
it .Y
_jt í
Het Twaelfde Deel
33*
en Dooj-fníjbcnbt Dan RtacSten. Matthio-
lus, Acofta,
Medicinaelgebruyck. Voor Winden en
rauwigheytvsn de Maegh, duyfelingh in
*i Hooft, verftopchey t van de Lijf-moeder,
Buyck-pijn, en Herr-kloppinge : ©íec te^
gen gccft ccn íjaif of gcRcd bíeccnbcd ïooté
bau De gefîoten toojtcï met ïBijn in. Acofta,
Matthiolus, Fuchfius.
Gember, in Y L a tijn Zinziber.
Gedaente,
D <g Gember Ijccft HaDctni geïijcft Rct
Warcr-liich.macc Doiichcc-gcocn ban
bcctoc / Die îtofc of DJicmacI op ccn Sacc
bccnicutot toojDcn. ©et sact ié toit / tocï?
cicchenDc / toat ïanger aîé bc groote Cardamom
, cn ïept in ccn biic-Rocftige gccimpcïbc
¿cRcïpc befïooten. 0c toojtcï ié Ricc te
Eanbe bp ccn nbcr genoegR beïicnt.
Plaetfe. 0 ê Gember grocpt in Ooft-Indien.
Ae>rit en Krachten, 0 e Gember îé fîecftCi
ïijcïi ba-toacmcnbe bon aect / openenbe /
booj fntjbcnbc cij^uu inaliciibc ban ïiracRtem
Monardus, GarciasabHorto-.
Medicinael gebruyck. V^oor verkoutheyt
vande Maegh , Borft , î.igewandt en ver-
rotringedcr vncht ghedcn : ©1er fOC toOîbt
le Gember mittclîjcft iti ¿pRfc Cll oubcc all»
bcce gcnccé-mibbcïcn gcbjupcïit,
Zedoaria.
Gedaente.
•FViB Zedoaria ié CCn <0Ctoaé bC Gember
jL/^ban gebaente Dp na gclBchcnbc / cn
toojbî baccom ban bc Indianen wilde Gember
gcnacmt : 0 c befîetoojtel ié t c acRtcn /
ÖE gecnctocï cicchenbe / toitacRtigR / stoact/
fonbec toojm-gaten cn bittcc ban fmaceitié.
Plaetie. 0C Zedoaria toafî Ùî China.
Aert en Krachten. 0e Zedoaria iptoacm
en bjoogR in bcn bccben gcaebt / boojfnR»
bcnbc / bccfîccchcnbe/ be toinbcn Djcheii»
been Y bccgift tocbccfîacnbc bgn hcacRtcn.
Carcias, Matthiolus.
Medicinaelgebruyck. Voor pijn in de
Maegh cn Darmen , Wormen des Buycks,
opgeftopte Maendt-ftonden.,, overtollige
Brakinge cn Buyck-loop; BcctUt Ccn bie?
ccnbeeï ïooté ban Dc gcfîootcn toojtcï met
IDijn of ccnigR anbec bcquacm nat in : me»
han be fclbe ooch tn IDRn op sicbcn / cn bie
3©RnïatcnÛjincïtcn. Garcias, Rondeletius.
Voor een ftinckende Adem en befmettc-
lijcke Lucht : Hnautot befe toojtcï in be
iBonbt/ en flicht Ret booj. Gareias.
Zarza Tarilla.
Gedaente.
D<B Zarza Parilla iébaiî bïabcCCÎl bC ftekende
Winde gcïRcït, 0 c toojtcïcn/
bic upt ccn gcootc biche hnobbcïacRtigc Rat?
bc tooKcI en gccimpeït Rooft obcc bcpbc sRbe
fccc bëcl boojtfpjuptcH / sRn fecc ÏangR j fon»
bec ïeben / bupgcïRch / met ccn RacbtacR?
tige stoacte fcRojffc behïccbt / gccimpeït / en
binnen met cen inccïacRtigR mergR gcbnït.
Plaetfe. 0c Zarza Parilla toafîiîî Weft.
Indien.
Aerc en Krachten- 0C Zarza Parilla ®
matcïRch toarm / macr fîccchcïRchcc ber?
bjoogcnbc ban aect / enbc bcn UcRn cii
’tstocct-bjRbcnbeban hcacRten, Monardus,
GarciasabHorto.
Medicinael gebruyck.1 Voor de Pocken,
Schurftheyt ji-Gicht, Sinckingen cnandere
gebreken-daer uyt ontftaen ; 25cccpbt CCll
afsicbfcïbanbefttoojtcï/ gcïRch aïé bande
China» cnïactRicc ban bjinchcn; Ricc op
moct Ret stocctcn bcbojbcct toojbm.
nardus, Matthiolus, Lobel.
S fica Nardi:
Geflachten.
y ?tn be Spica Nardi sRn in be IfipotRf?
hen ttoce foojten Dehent/ Ret eene Spica
Nardi Indica, en Y aubec Spica Nardi Celtica
genacmt.
Gedaente. 0 e Spica Nardi Indica ié ecil
bjeembf toojtel / enJbjengRtboojt bunne eti
ìm
des Nederlandtfen Kriiydt-boecks, ^53
dojcc bcfdingcn / gdRch Rapjbïochen Dp
cea bcrgabcit I upt Ret iníbbni ban bc
todchc ccnigc Dícé-acRtígc bïabehené bocjt-
fpíupíen.
den van de Maegh , Brakinge, de Hick,
verftopthéyt en pijn varr deNicrcnen Blaes;
íCcgen bc boojnocmbc gcbjchcn tooJbt be
W-C • VT r . SchxnanthumoHöcr oíibcrc gcnccé-míbbc?
0eSpica Nardi Celtica bjcngt boojt tipt ÏCU bfrmcngt cubc gcbmpcht. Matthiolus-,
dunne tod-cicchcnbctoojtclcn/bic mct bceï C.Durantus. "
bjupne fafdíngciT cn lochacRíígc canché'
bcné beRangen sRn / bïccch gccïacRtigR cn
* fmaïïe blabcccn. ©ct fîcdhcn fcRiet om»
tccnt ccn palme of anbccRaïf RoogR op/
cnbc bc bïoemhené sRn gccï ban bcctoc.
Plaetie. 0 e Spica Nardi Indica toafî in
Ooft“Indien.0eSpica Nardi Celtica gcocpt
inLigurien, Carinchien, Cll opbC^lpcé-
bCCgcnbauTyrol.
Aerc en Krachten 0 e Spica Nardi Indica
té bertoarmenbe in ben ccrfîcn / cn ber?
djoogcnbc-ln bcn ttocebcngracbt / booj-fiiR'»
denbe/ bunmahenbe / cn ben UcRn afbjR?
bcnbc ban hcacRten. Galenus.
0e Spica Nardi Celtica bCCfcRÎÏt tocpníg
in aect en hracRtcn banbe Spica Nardi Indica,
macc ié toat onftcrchcc in toerchinge.
Medicinad gebruyck. Voor bdloocen
Winden , opgeftopte Maent-ftonden , pijn
in de Maegh , en Geelfucht ; ©ter tcgçn
toojbt bcSpica Nardi in IDRn gchoochtcn
gRèbjonchcn / ofte ccnigRc gccpncu Dace
ban oubcc anbcce gcnccé-mibbdcn bcc?
mcngt.
Kemels-hoy, in Y Latijn Schænanthum.
Gedaente.
D^ t 0ctoaé ié een Racbc bicé- of gcaé-
TA <6 Agaricus iéccn feitte Kampernoelie
T V toafTcnbcacn bc Lorcken-boomen, on?
bcc bc todchc booj bc Dcfîc gcacRt toojbt be
toitfîc/ licRtfîe/ boofîc / Djcuciî-facmfîc/
cccfî foct / cn baec na Dittcc / cube t’famcn*
tccchcnbc ban fmacch.
Plaetfe.0e Agaricusgcoept in Italien aClî
bc Lorcken-boomen.
Aert en Krachten.0c AgaricusbfCtoacmt
inbcn eccfîcn en berbjoogRt in bcn ttoccbcn
graebt/ cn ié openenbe/ Dooj-fnRbcnbe / ban
mahenbe/ afuagciiDc/ en ûe toatcc- en fîRin?
acRrigcbocRtigRcbcnbcélicRacmé booj bcn
Hamcc-gangR afbjRbcnbc ban hcacRtcn.
Matthiolus^ Dodonæus-, Brunfelfus;
Medicinael gçbruyck;.Voor verftoptheyc
van de Lever, Mildt, Lijf-moeder, Nieren,
Engborftigheyt, Geel-fucht, Gicht, en val-
ende Sieckten ; 0m bcfc gcDjchcn tC gcug»
fcnfaï mcîi Rct ÏicRacm fapbcccn met Ag».
neus, X cn ban bc fdbc ban cen tot ttocc bic»
ccnbccï Iooté met ÎDRn of ©oningR-asRn ïsi
geben / oflact’cc ban ttoce tôt bRf bicccn^
bed looté ùî eenigR Dequaem nat toecchcn /
cnuptgCpecfîsRnbcm ncmcn. Diofcorides,
Melue, Galenus.
acRtigcpaHte,0 c bïoctîihcné sRìì npt
den geclcn falccch-coolt ban bcctoc. 0 e
Agaricm.
Gedaenre.
Teper, in Y LatijnTipen
toojtd ié hlcpn / Racbt/ cn met bcd hïepne
befeïingen in bc accbc DcbefìigRt,
Geflachten. ^
Plaetfe. ©et gcocpt in Arabia.
TA 45 Peper toojbt in ronde en lange Peper
Aert en Krachten. Kemels-hoyi'é toacm
T V onbccfcRcpbcn. 0 c ronde Peper i^toc?
ban aect / ftjn bau bccïen/ ecn tocpnigR t’fa»
berom ttocebcdcp / stoact cn toit.
mcn-ticchcnbcban hcacRtcn. Diofcorides,
Gedaente. ©et 45ctoaé Ô0t ronde fwarte
Galenus. Peper bjacgRt/ Rccft tcccc/ bocR , _r,- tape r-
ge^
Medicinael gebruyck. Voor verftoptheyt hnooptc canchciì / toacc mcbc Ret fìcR aen
m d c Lijf-moeder, Lever enMildeyWinj. beDpftambcflemifdcn opcccRt/ of ÏangRé
T-
1 ttL p * i \I1 Ijc. IV IS 'W '* '-
^ r Í/ 0
^ r“
j f
j l j V IT ' -
>ft