: i 1 ;
i' '>f «
M *
. :‘ -i'
î k r
M i l
)
( Í
•■t. . \ ' i
E . i
: f 1 ' >1 t
i
n
t /
' ( f i
iI ' >¡ 'i 1 r
t
i
t S-
Het Eerfte Deel
.zo
’ttoclcR-/ met .^upciicr foet gcmaeciit 3i|n?
ÖC /, ObP 3^4 macI DacgïjjS cen iJocmcetje
Üol ingebcn fuit Lobd, J . .Schroderus.
Om de Gebooi te tedoen vorderen lucrbt
in SuptfTaiit baii De Dîoiiluni bccïtijt^ ge?
b^abc Vijgen gegeten. | . Schroderus.
Om het gerunncn Bloec door vallen ofce
quctiîngc te docn ichc'ydcn :, [ioaciît Ceil
goet bccï ©ijgcn in IDatcc / cuDc booj gc.
bacn 5ijnbc / geeft Ijicu ban ûiciibjifô/te ùmic?
ÏÎCn. Dodonæus.
Om de Buyck der Water-Tüchtigen tc
doen flenckcn : Bccilît Dijgcil. ccn goct
bce[ / Scefîcn-mceï foo bccï genoegb y
Wiïfcm ttoce banben bol/ maeeht bia* ban
metîDijn eenpap/ eu legbtbct ban bup?
tcnopbeBupcifî. Lobel.
Voor Sweeringh oncrent de Nagels van
de Vingeren. BecmtDijgcn ten loot / oB?a?
iiaet-fcbclïeneenbicmibeeï ïoot^/ Root bit
te famen/ en legbtbct op. Lobel.
Om aile Wratten, Exter-oogen en ander
onfuyver-heden'te Verdrijven: Bcemt be
blabecen ban be ©ygcn-boom/ hneuRfè enbe
iD^Îiftfc bicc mebe. Dodonæus.
Citroen 9 Limo en j ende Orangieboom
,, in ’c Latijn Malus Citria . Limo-
ma Aran tt a.
Oim batbeCicroen,Limoen enbe Oian-
gie-boomen, footod in tiotecígclíe ge?
bacnte enbe hracbten bec byicbcen / aï^'in
baec oeffeningh / ecnigbRnt^ obcc een ho?
men / fuîïen top be felbcn albiec te famen bp
CCll bcfcb?bbcn.
Ghedaente. S e Citroen-boom, toicil^
iachcamctcengcocnefcboiffe behleet 5ijn /
ïjeeft langbtoecpige / biche / enbe gïabbe
gcoene blabecen. S e bïoemen jijn toat
paec^-acbtigb / upt toeïchec^ mibbeneeni?
BC bnnne b^acphcn^ boo^t-fp^npten : S c
»î^ncbtcn bie beeï gcootec aï^ be Limoenen
50n / toecben met een bïeech gout-geeïe
fcboiffe bebecht / feec aengenaem en ïief?
lijch ban ceiich / toaec onbcc een bacbt en
toitacôtigb bïeefcb becbo^Ben ïept / Y toelch
ccnhïaccen booîïucbtigijmccgb / met acm
gcnamc fmicc fâp bccbnlt / ombat. Het
^acth'abtnrbctboojnocmDe mecgb bicc en
baer bccfp^cpt / bittcracbtigb ban fmacch
5bnbc.
S c Limoen-boom bcifcïjiïtban bC b00î.<
gaciibc iu bc coïcucban bc bïoemen/ be toelc?
hc toit5iju / enbe be b?ucbtcn 5ijn ooch beeï
iiïfUliî^cu / aïà Uan ôcCicroen-boom, îxocl)
met obci'bïoebigcc cube fiuirbec fap becRcn..
S e Orangie-boom beeft mebe gcocne tac?
hcn / macc be bïabcLcn sijn fointgbt^ toat
gi'OOtCC / aï0 be Citroen ofte Limoen-bladeren.
S e blocmeii Dic toit 5ijn / 5b'n feec aen?
genacm ban rcuch ; be b^ucbten en 5ijn niet
ïangbtocrpïgb / maec boïtoijà conbt / met
ccn boogb goiit-gecïe fcbojffc / bie bittec*
acbtigb ban fmaech i0 / obectoogen ; befe
bebonbcii oocli in Rcb obetbïoebigb fap /
Y toeïch foet / Rmc/ ofte balf foet j Ijalffnuc
bcbonben toojbt. Hctjaet i0 hïepnbec aï^
Ijet Citroen-zaet, anbccRiit^ bct feïbe in ah
Ïc0ge1ijck
Plaetie. Scfc SBoomcn toccbcn. bicc tc
Hanbe alïeen in be toben ban gcoote Hief?
bebbei;^ gebonben.
Tijdt. Sefe23oomenblijben aïtijbt met
uïaôcmi behleet* ^^ebjuc^tentoccôcn iiict
eenpacigbcÿp/ toant men aen een 23ooni
cype / bp na cijpc / enbe eecR aenhornenbc
btocbten Ren macb.
Oeffeningh. S e Citroen, Limoen eilbc
Orangie-boomen toCCben ill bcNederlanden
ban be saben met gcoote moepten aengc.
teelt/ oftebeRammen toccben ban Genua
ofteLiffabon bectoaect^obecgefônben. S c
cucieufe Hicfbcbbcc^ honnen be becbcre
^ffeningcn / bie tût bct onberbouben befcc
^oomen berepfcbt too^ben/ nautohcucigb
in teerRe en ttoeebe Secï ban bct Vermakelijck
Lantleven bcfcb^Cbcn billbCU.
Aert en Krachten. S e b|Ucbten ban bC
booyioembe 23oomen beRacn upt berfcbep?
be beelen be toelche met befonberen enbe
fea* beeï berfcyiïïenbe hracbten begaeft sijn ;
toant beupttoenbige fcboiffe i^ toarm in ben
cerRcn / cnbebcrbioogenbe in ben ttoeeben
graet/
des NederlandtfenKruydt-boecks. s r
graet / tocbcrRact bcrgift cnbc bcfmcttingc/
oftc tbo anbere toilïcn / toarm cn bjoogb
in bcii bcrbcn graet. tc t fuurc fap ban befe
bîucbtcn ijj berhoelenbe cube bîoogbmahen?
De ban aert / enbe baer hp boo|b|ingcnbe
ban hracbten. tc t 5act toarm en b|oogb
in bea ttoeeben graet. Matthiolus, G. Durantus,
Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Voor een verkoude
Maegh en ilinckende AeiTem: tici* tcgcU
gebnipcht aile nioigcn ecn bierenbeel ban
een geconfytcn Ckmen oftc Orangie-fchil.
Dodonæus.
Voor brandende en befmettelijcke Koortfen,
alsmedeomde galaçhtigc vochtigheden
, die in de Maegh leggen te bedwingen ;
SetJ|upchtincii beeïtybt^ bp be fpyfe bct
fap bail Gîtroenen oftc Limoenen,in pïactfc
ban ©crjup^ / oftc bcrept be boïgenbe hocl-
bianch : Beemt SarRen-toatcr. een pint /
fap ban Citroenen bicc ïoot / ban be toitRe
¿mpchcc foo beeï genoegb i^/ inengljt Dit
tc fàmen / énbé geeft bicr bichtop ban tc
blinchen. Dodonæus, .Lobel. :
Voor quaetaerdigé Koortfen :- SCCft bCU
Rcfhen eenige gepeïbe Cirroen-zatJen in / en
OcRrijchtbepoï^enbctputhen ban Y Ijcrte
met ohe ban Citroen-ichellcn gcbiRilleect.
Stockerus in Empírica, Dpdonæus.
Voor Wormen der Kinderen ; 23cRcycht
be Babef.ber lîinberen niet S ïie ban C itroenen.
' F
Voor Y Graveel : BètUlt Limoen-fap
ttoee ïoot/ een baïbe Botemii^haet / Kreeft-
Gogen een balf bierenbeel ïoot^" / toitte €an?
bp-fupehereen loot/ flcnfcbe-toijn een balf
mut^'jen / geeft bit op een rcp^ in.
Voor Schurfcheyt en Sproeten in Y Aen-
geficht: 23eRrycht bc plaetfen met Limoen-
fâp. Matthiolus.
Voor Colijck ofte Buyck-pijn uyt winden
ontftaen ; Beemt fijn gcRooten Orangie-
fchellen ecu bicccnbeeï ïoot^ / geeft bit in met
toavm 23ier ofte JBijn. Schroderus.
Laurier'boom, in Y Latijn Laurus.
Geilachren.
r\<îB Laurier-boom toecbt bicr tC Haubé
^ onberfcbcpöcn in Laurier met breede
bladeren ofte W ijf ken, Laurier met fmalle
bladeren ofte Manneken-, Luyckfe Laurier,
ofte Laurus Nobilis, Bàkelaer-dragende
Lau rier,BrughfcLauricr enbe wildeLaurier.
Gedaente. S c breedr-bladighc Laurier
fcbiet met beeï Rrupchen op / bie met eeit
boncher-groenc fcbb|Re behleet 5ijn. ©e
blaberen jyn ïangbtocrpïgb / bjecbt / batbt/
groen ban bertoe / goet ban rcuch/ enbe
bittcracbtigb ban fmaech. S e bïoemen îijtt
grajjbettoigb / enbcbeRen met een stoart?
acbtige fcboiffe bebecht/ toienp herne in ttoee
beelen gehïoben i^.
S c Smal-biadige bcrfcbiït bail be boo|?
gaenbe / om bat bP foo boogb niet op en
toaR/ bc blaberen fmaïber en buiiber/ enbe
Rcupchcn met b|upn-roobe fcboiffe bebecht
5yn.
Seanbcrefooitcbcrgclychcn Rcb met be
booigaenbe/ aïïccn fept Lobel bat be Laurier
bie binnen Brugge toaR / met b|upnbcr
blaberen bctRcn i^.
S e wilde Laurier-boom bïÿft leger aï^be
tamme / be tachen 3ijn gehnoopt ofte in beeP
leben bcrbeelt / met b|cebe/ effcne cube bïinc?
henbe blaberen; bocb fonber reiich betoaf?
feh/ upt eichen hnoop ofte libt aïtybt ttoet
tegen ben anberen oberRaenbe boo|t-hcp
menbe. S e toitte bïoemen / bie fomtijbt^
buptentoaert^ toat paer^-acbtigb 5yn / ho?
men op bct epnbe bcr tachen hroon^-toy^
tebooifcbyn; toaer op bïaeutoe beRen/ be
Myrtus-befien niet ougclychbolgen.
Plaetfe, Sefe 23oomcn toerben in be Ne-
derlànden in be toben geplant enbe onber?
bonben / enbe toaRcn tierigb omtrent be
Eeerhant / toant mcn fomtybt^ in Zee-
landc, bat anberRnt^ op anbere plaetfeit
felbcn gebcurt / ban be feïbe b|ucbten berfa?
meït.
Tijdt. S e Laurier-boom bïijft i tj» Win--
S T ters--’
-