' r "A
lit
,
i ■
i M
fl
V 2
Truymen-boo m , in Y Latij n
Trujtum.
Geilachren.
D <^fe 23oomen toerbcn aïïcen om be ber?
bje/ finacch/ gcbacnte/ enbegeoote
bec bjucljten onbccfclienbcn / toaiit mcn
bint Yc bie eoobc / mitce / gcdc/ ïangbacBti?
ge/ eonbe/ (|c. bnidjtcn bjagen. aboben
beféi^Yi'.een foojt bie mcn Pruym-periïen
noemt/ toien^bïcefcBecn Pruymi^ / bocij
be fcOdïe gcocn / en be fîccn i0 bie ban cen
îbctftch gdijciî.
Gedaente. 5^e fîam ban bC Pruym-boom
toect cebdijcR bich en BooôÔ / öe todchc
bcdjijbe-taciîcn upt geeft/ toien^ fcBojffe
effen cn toupn ,• be bïabccen 5ijn langf)?
toeepigB bjeebt /, enbe aen be hanten cen
tocpnigB gefcBaert/ BpöjacgBt toitte üloe?
men/ mbebe bjncBten bie top gefept Beb?
ben te berfcBihen / 5ijn meefî langBtotrpig/
íntoícnjí mibben een fîccn met cen herne
bechen/ bcflooten hpt.
Plaetie. 23cfe SDobmeii toccben aïBicr in
be Hoben en iCüpnen gebonben.
Tijdt. «De Pruym-boomen bíocpcn in
April, en be toueBten toojben in be S’omer,
fommige tooegcc/ fommigeïatecrijp.
Oeffeningh. «Defe 25oomen toojbcn ban
pitten / bie men inbe Hcrfft plant/ ofte ban
fijntooitd-fpjnpten aengetedt / be todche
men baer na bec-cntoftc ocnieert ; uptge?
nomcn be B o e r e Wit te Pruymen Cö Kroofj
e n s , bienptbenatimrboojttoaffcu/ baer
«a plant menfc aen Henningen ofte in
aSoomgaerben in lofTe en bocBtige Werbe.
Aert en Krachten, WllC Pruymen jijn
bocBtigB en hont bau natiuir / enbe baerom
be feibe feec beel cauto geíj|upeht 5ijn onge?
tont / am batfe feer licRtelíjch in be .iBaegB
bebeeben / enbe alfoo aen Y licBaem fcBa?
Öen toe boegen- 3^ocB be gebjoogBöe Pruymen
van Damasko , bie oh^ upt aubcce
Eanben tocgefonben toojben / al^ mebe be.
Catrijne-pruymen tocrben meefî tOt IDc?
îu'cijnen gcbinpcht. 53e blaberen ban befe.
2 5 o om 5ü » berhoelenbe en t’famen-trcci
henbe ban hracBten, Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Om de Gal afte
fetten:; .J^ecint Bet fop baer Pruymen in gc?
fobcn5ijn/ foo bed genoegB iö/ Sene-bla-
deren cculoot/ lactbit tc famcu eennacBt
toecchcn / bc^ mo^gcn^ ecn ccjiíJ ofte ttoce
opgcfoDcn jijn / boet Bct booj ccn bocch oftc
tccm^ / en 1 act bit gcbjupchcn.
Voor finckinge die op de Huygh en
Y Tantvleefch vallen ; ,0ccmt Pruymen-
bladeren CCll Bout b o l / hOOCllt bl'C in CCll
Balf pintfe îD ijn / Bier mebe gojgdt ofte
toafcBtYr be mont mebe. Dodonæus.
Mijpel-boomy inkhmynMejpilus.
Gedaente.
Mifpel-boom Beeft een Barbe fîam/
enbe tape hromme tachen : mct lang?
tocrpige fmalle blaberen bcteaffcn ; bc bloc?
mcnstjn toit / enbe ban bijf blaberen gBc?
maecht; bcb2ncBten5jfn ronbt/ enbe mct
ecn groote hrupne bccfíen/fien/ bgfpli
bnf platte fîce?
nen / in plaetfe bau 5aet in ficB befluptcnbc.
Plaetfe. ^efe 23oom toojbtaen behau?
tcn ban be HPb«t en 23oomgaerben gc?
plant.
Tijdt. 5^e Mifpel-boom blocptiuMay,
enbeb2UcBtentoo|bfn inOdobcr rijp,
Oeffeningh. Hitl^ baU bcfict m Bft Ver-
maecklgck Lant-leven.
Aert en Krachten, toUcBteil bau bC
Milpei-boom Barbt cn ber fcB gcplnchtstjm
be/ jjjnhoubt en bjoogB bau aert / enbe
fîerchcïijch t’famen-trcchcnbc ban hcacBtcn.
; ©c blabecen homen met be b?ucBtcn in
I aerten hracBten eenigBfln^ ober ecn, Dodonæus,
Brunfelfus, Galenus,
Medicinael gebruyck. Voor aiderhande
Buyck-loopen, ende overtolligh Braecken:
j^ecmtMifpeien, fîootfc hlcpii/ cnbelegtfc
paptoij^ op be 23uph oftc JHacg.Brunfelius.
Voor Y Graveel,en de Steen :; Jf^eCrtlt
Mifpelen-fteenen ecn biccCllbcd loot^ / fijll
gefîooten 5ijnbe/ lactBtt met JDgnin iic?
men. Fuchuus.
V-oer
Voor ontftekinge van de Keel : 25erepbt
ecn afsicbtfd ban be blaberen/ enbe googelt
baec mebe. Brunfelfus.
Voor overvloedigejMaentftonden : 25C?
repbttenbabt ban be blabecen/ toacr in be
ficche eenige tijbtlittenfal. Joh. Schroderus.
Kerjfen en Kriecken-boom ^ in 'c
Latijn Cer<7;^;.
Geflachten.
D€ mebe-fooffcn bail Kerflen 5ijn bed?
bcrljanben/ al^ namentlijch wilde
Kerffen, Kriecken, Morelien, Kars van
der Nat, vroegecillare Volgcr-kars, May-
kars, ÔCC. (Dnbcr befefooffcn b?agcn eenige
roobe / anbere jtoarte / anbere toitte ofte
toafcB-gcelebtodjten. . , .
Gedaente. ^e Kerffe-boom in t toilbe
opfcBictenbe / toerbt een grooten en Boo0t
2300111/ maer ge-ent5Bnöe blijft leger, 3^e
feBojfTenbanbetachenjijn effen en b^upn:
be blabecen jijn matelijch toect en langB /
mct abechcn^ oftc ribbehcn^ booffogcn / en
aen be hanten gefcBaert. ^e bloemen bie
upt bijf blabchen^ befîaen/ jijn toit enbe
ni’t mibben mct eenige b?acphcnsS ban gc?
lijche bertoe becciect, '©e bjutBten ofte
Kerffen, bie aeii lange fleclhcn^ BaoRttt / en
in toien^ mibben Bct fîcenhen mct ccn hccne
bcrflen/ bcrbojgcn lept / sijn acngcnacm
ban fmaech.
^e Kriecken-boom bafcBÜt bau bC
Kerflen-boom in be blabcccn/ bc todhe bed
bjccbcc / langer enbe bicpecgchcrftsijn.
Plaetfe. ^e wilde Kerffen fclfictcn bail
fdf^ in bc 23o|Tcn cnbc acn bc hanten ban bc
Wchcr^ op fommige plaetfen boojt : bc an?
Öccc foo?tcn tocrbcn alleen boo? ocffcningc
inbe Hoben en be 23oomgacrbcn onbcc?
Bonben.
Tijdt, ^e Kerflen CU Kriecken-boomen
blocpenin April, maerbebjudjtcntocrbcn
tooegec cn later na Baten acit rijp,
Oeffeningh. <Dc Kerffen, biC mCll in bC
Hoben onbcrBont/ toerben ban Ijacc pitten
oicctoojcei-fptoyttnbcrmccnigBbulbigt / bc
toelchc baer na ban Baer cpgcn foò?tc in
Maert afgcfogcn toojbcn.
Aert en Krachten, <Dc Kerffen ^gn
cn bodjtigB ban aert / toaerom fp Bet ingc^
toant ritccchdijchbcrhodcn. Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Voor de vallende
Sieckten en Stuypen : J^CClllt CCll goCt bCCl
5toartc Kriecken, hiicufîfc cn bifîiïlecrt Biet
ban ccn toater / toaec ban gBp ttocc loot
tfcffcué fult in-gcbcn. Fuchfius, Matthiolus.
Voor aiderhande Placken des HuydtS':
j^cemt öe gomme ban bc K erffe oftc Kriec-
kcn-boom, fmcltbic in asijn cnbcbcfîcB'cht
bc Hupt baer mebe. Diofcorides.
Voor het Graveel : H*er toé-toccbcn b¿
hcrncnbanbcboojfcpbc bjucBtcn nnttclijclt'
gcbtopeht. J Schroderus.
Ocker-nooten-boom, in Y Latijn-
Nux'Juglans,
GedaentCi
p v «íBfe 23oom berhrijgBt ecn biche / Boogc
^ enbafîe fîam in bed sijbe-tachen ber?
fpjept/ met een afcBbcrtoige fcBojffe bebecht.
îDe blaberen groepen gemeenlijch/ gelijchbe
Effchen-bladeren, 5 bp CCll/ bOOJ CCn lUib*'
bd-cibiie bafi geBecBt / bocB be blaberen bau
befen ^oom sjjn bichee { langer en b|eebec/
al^ be Effchen-bladeren , euöe fècc fïCVClt
ban reuch, ^e bloemen jijn hattchcn^/
blcech-gcd ban bertoe / ncffcn^ be oojfpjong
bcr blaberen uptfp^uptcnbe. bjucBten
5ijn mct ecn groene fnocfîcr ombangcn / cn
bc hcrne / be todche booj ccn Beröc affcBcpt?
fd iu bier Dcdcn gifcBcpben i§/ lept in ecu
Berbc Bputadjtigc fcBdpe beflotcn,
Plaetie. ^cfc 23oomentocrbcii meefî in
enbe ontrcnt alíe bc Hoben ber N ederlanden
gebonben.
Tijdt. «De bloemen en blaberen ban befe
23oom Hijupten in Maert upt / maer öe-
d^bfen tocrbcn in Y laetfie ban Auguftus
rijp. Oeffeningh. ^cfe j^oomcn tocrbcn op"
be bolgenbe togje adi-gctoonnen : BScit
S 3- '
' I '
/
Y
ìH
A