T<^
i t
'\ t
i
.1
7 E
. U- I
h 3
i t l i ,
H f
met luat ^upcltccfact gcmaccht/geb^upcht
Dit in ttoee vciprcn. Matthiolus.
Voordewitte Vloctder Vrouwen en al-
derhandc Bloet-ganck: BcemtBetÎJÎmienfîe
beïleïicn / ’t toclcii De lHafianien bcDecitt /
gcbjanDt f^boo: ban eïcbjj een biercnDceï
ïoot^ / fîoot Dit te famen tot een fijn poepce /
en geeft Dit met eenigï) nat in ttoec maïcn in.
Matthiolus.
tJMoerbeßerhboom^i inY Latijn
Morus.
Gedaente.
De Moerbefienboom fcBiet bier te ïan?
De fomtijtjS op tot een mateïtjcfte groo?
te en booge 23oom / De fîam Die beeïtijDt^
beeï bich i^ / berfpjept bcm in bccï 5tjôe-
taeften/ met cen routoe cn oneffcn fcbojffe
beïîlecDt 5ijnDc. 5^e blaberen jijn b^eebt /
boo? fpit^ toeïoopenbe enbe ronôtom bc
hanten geheift. 5^efe 23oom bceft mebe
in pïaetfe ban bïoemen groene en tooïacb?
tigehattehen^. ^e beliebten / bie upt feer
beeï hïepne befihen^ bergabcrt 5ijn / ge?
lijchenfeertoeïbcbjncbten ban be Sdjaem?
fîrupch / befe nocb onrijp 5ijnbe / bebben
een bïeech-groene bectoe / macc rijp gbe?
tüoîbcn / 5ijnfe5toart/ b?upn en met root
fapberbult/ uptgenomen be gene bie toitte
b?ucbten bocjt bjengbt. ^c tooffeïen ber?
jbjepbcn Rcb toijt / berce enbi biep in be
Werbe.
Plaetfe. ^eftSßoomentoerbcn aïbier in
be Hoben aïlecn gebonben.
Tijdt. ^Defe 23oom ijS ïangbfaem in Y
poo?t-b|cngcn btin fijn blaberen / Y tocïch
gbcmcenïijch niet booj in May qefclyiebtl
toant bP be ftonbe niet berbjagen han ; maer
ôebîucbtcntoojbcn in Auguilus bolhomen
•ctjp.
Oeffeningh. ^ebequacmfîe manier om
befe 23oomcn aen te teeïcn / gefcïjirt boo^
fijn tooîtel-fpjupten ofte ban inleggen ; boe?
toel fp oocïi ban 5aet aengetoonnen tooî?
ben / maer bcbbcn aï^ ban langer jaren
ban nooben oni bjucjjtcn boopt tc bitngcn.
Hp toect geboeglijch in February ofte Maert
in bette en toeï-gemifîc Werbe geplant.
Aert en krachten. <Dc blaberen spncenâ,?
beclé Pfamen-trechenbe / en anbccbeeï^ fup;
bercnbc of afbagenbe ban hracbtcn.Galenus.
^lïeonrijpetoncïjten jijn berhoelenbe en
berbpaogenbc in ben berben gracbt / enbe
baer bp feec fîerchcïijch t ’fainen-tcechenbe.
rtjpe b^ucbten 5ijn berhoelenbe en cenig?
Rn^ t’famen-trcchenbc ban aert. C. Durantus.
«De fcbcgRen ban be tooffeïen bectoac?
men en becDjoogen / nocRtan^ baer bp af?
bagenbe / openenbc en be bupch toeech-ma?
henbe ban hracbten, Dodonæus.
Medicinael gebruyck. Voor Tant-pijn;
Beemt be fcbojffe ban bc too?teï ban bc
Moerbefien-boom een loot. ifôoerbeRen-
bïabereneenbaïbebanbt bol/ hooehtbit te
famen op in îBijn-asijn foo beeï genoegb i$ l
eu boubt bit toarm in be mont. Diofcorides.
Voor aiderhande Buyck-loop en overtol»
lige Maentftonden : Bcemt geb^oogbbe
onrijpe Moerbeüen een bierenbeel \oot0 l
geeft bie hlepn geRooten sijnbc met roole
JHgnïo* Dodonæus.
Voor ontftekinge en fwellinge in deMont
en Hais : i5ebtopcht bicc tegen be ^proog
ban Moerbefien beccpt tot ïichinge ofte in?
go^gelinge. Difpenf.Auguftan.
Voor vcrftopthc.yt van de Lever en M ilt,
endeom de Wormen af te jagen: Bcemt
be fcboiRe ban be too^teï ban be Moerbefien-
boom een loot / ’hoocht bit in î©atec tôt
een mutfjen nat / cn geeft bit te biinchen /
bit feïbe maecht Éamer-ganch/ enbe aïfeen
in be monbt gebonben Riït ^anbt-pijn.
Diofcorides, P.de Crcfcentius.
Terfiken-beom, in Y Latijn
Malus Ferfca.
Geflachten.
Pcrfiken-boomen 5ijn boojbcgroo?
te / gbcbaente enbe bertoe ban bact
.bjuchtcn in be Nederianden onberfcbepben /
toaer ban be beRe onbcr baer bcRinberc
naem
liacm behcnt5Îjn: aï^Bloet-perfiken, Per-
fikcn van der Meer, dubbelde Montanien,
cnckelde Montanien, dubbelde en enckelde
Swolfe-perfiken, Merkatons, Perfiken van
derNat, latePerfikenvanRijn, ôic. «Dm
bcr befe geRacbten Dec Perfiken füllen top
OOCh om be bergeïijehinge ber beliebten Reï?
ïcn bc Abricoos-boom , bp be HatiniRcu
Malus Armeniaca genoemt.
Gedaente. 9^C Perfiken-boom b?engbt
lange blaberen boo?t / be î©iïgen-bïaberen
niet feer ongclijch / bie acn be hanten een
toepniglj gcfcôacrt jijn. ^e bïoemen 5ijn
bleech-paerfcg / toaec na be b^ucbten bol?
gcn / bie ront enbe aen be eene sijbc met
een recbte ©ore berRen / enbe met een
facïjte tooïacbtige fcbiï behleebt jijn / in
Yaenfcboutoen fomtijbt^ toit ofteboncher-
root/ ofte ooch toel geeï ban bectoe. Sn
Y mibben ban be bjuc^t ïepteen baebe en
routoe Reen beRooten / be toelche een hecne /
cen Wmanbeï niet ongelpch ombnt / bocb
bic toat bitteracbtisb ban fmaech i^.
Abricoos-boom berfcbilt ban be
boo?gaenbe / boo? bien Rjn blaberen niet
foolangb/ maer b^eebt en boo? fpit^ ; be
bïoemen toit / be bjntôten foo toeltjan bai?
nen aï^ bnptenbeeï geeï / enbe be Reen niet
routo maer effen en gïabt 5tjn.
Plaetfe. ^efe23oomentoerôm alïeen in
be Hoben onberbouben.
Tijdt. IDe Perfiken-boom bïoept in April,
toaer op De blaberen te boojfcbîîn homen :
^e toucbten toerben in September Polho?
men rijp î i^^aer be Abricoofen toojben
beeïbjoeger/ jabichtoiï^in be Hop maent
rijp.
Oeffeningh. ©efe 23oomen toerben in
be Nederianden booî oculatie enbe af5up?
gingb becmenigljbnlôight / toaer ban be
manier in Y I ende I I Deel van Y Verma-
kelijck Landt-leven nauto-hcucigb bcfcb?e?
ben en curieufeïijch bcrtoont toojbt,
Aerten Krachten. «DebjUCÔttn5Îjnhout
en bocbtigb iu ben ttoeeben graebt/ in be
jlBagé BaeRdijch in ecn Rijmige bpcbt‘0"
bept bebcrbcnbe / nocbtani boo^ be maeï?
tijbt gegeten hunnen ccnigïj boo^bccï fap
b?engcn : te toeten: om batfe al^ ban b'e
bupch Ribberigb mahen / toaer boo? bc
fpijfete gemacheïijchcr nebertoaert^ gefon?
ben tooibt.
fainneuRc herncn 3ijn toarm en bjoog
ban aert / enbe boo? baer faitterbcpt ope?
nenbe enbe af bagenbe ban hracbten.
blaberen 3ijn mebe bcrtoarmenbc / ber?
bjoogtnbe / cgjencnbe be becRoptbeben /
enbe ben bupch tocech mahenbe / toacr
boo? fp De Rijmerigc en galacfatige bocfatig?
bebcn af fetten, ^ e aert en hracfaten ban
be Abricoofen-bladerenjijn boïgen^ be ge?
tupgeniffeban Dodonæus tôt norï) toe niet
becfocbt getoeeR. iBe «Domme bie upt be
^ecRche-Rrnpchenbïoept i^ mibbeïmatigb
ban natnccn / enbe De ¡joeRenbe enbe upt-
teerenbc menfcben, fcer nut. Dodonseus,
Matthiolus.
Medicinael gebruyck. Voor letfd aen de
Spraeck, alsyemantvan de Popelfye ghe-
raeckt is : Bcemt be hccuen ban be Perfiken
ttoeeïûot/ Rootfe in een |©o?tiec/ boetYc
bpîDatecbanPoley, een mutfjen/ bjncht
bier iipt een meïchacbtigb fap / Y toeïch
gbp bichtoil^ in be mont fuit nemcn enbe
eenigcn tijbt bebouben/ enbe baer na toe?
berom uptfpOUtoen. Dodonæus.
Voor Hooft-pijn : Bccmt hcrncn ban
Perfiken een ïoot / Rootfe in een jlDoffiec
met een balf mutfjen îHatcc ban ÿfer-
hrupbt / DjuchtYr een meïchacbtigb fap
upt / Y toelch gbp ïauto met boechen op bct
©oo?-boofteubc Rapen bf^ Hooft^ leggen
fuît. Hier toe bient mebe be «Dïie upt be
herne gepccR / be toelche ooch feer nut i^
om be pijn ban be Bieren / booî bct «Dja?
beeï ontRaen te berfoercn / te toeten be Hcn?
ben baer mcöe gefmeect. Fuchfius.
Voor Puckels en roode Placken des Aen-
gefichts; Bccmt herucn bail Perfiken acbt
loot / gcpeït Cauw.oerdcn-2.ae| bÎCC ÏOOt/
perR bier npt cen «Dïtc/ toaer mebe gbp be
Ijupt beRrijchcn fldt. Ravelingius.
Voor Swaermoedioheydt, opftijgen des
Lijf-moeders ende Wormen : Bcemt ^p?
© roop
/i
i|l<>
M
•i\Amii
t