; : i
.i l
í . '
I í
Het eerfte Deel
Gedaente. S i í Booni-gctoaá bfcftbcrl
tapt enbe ïanchtoerpige tvichcn / toaec aen
be Waberen ecn Uíngcr ïaneh 5ijnbe / op een
fîeeïhenfcbcnOpeen toaRcn / toacc ban be
inibbeïRegrootcr cube langer í^ / alabean?
bcrcn. S e Olocnicn grocpcn op’t opperfîe'
banbetacrhcnfqiibcrfcíjepbe hnoopen ofte
bo^jcn^ berbeelt : ban coïcur Olecch-paer?
ofte ooch toífachtigh. S e saben sijn ront/
enbe becgehjchcn Reí) in gcoote met Colian-
der-zaec. S e aiibcre foo|tcn honnen hcOte?
ííjch boo| be Ooben-berDacIbe onberfci)£tiöt
Oehenttoo|ben.
Plaetfe. S c Kuyfch-boom toccbt Ú1 Nederlandt
aïïcen ban be Híef-btOOer^ ín be
ÏJrupbt-bobcn onberbouben.
í Tijdt. SítSctoaJOiengbtbíerte Han?
be níetboo| Auguftus Rju bïoemen te boo|?
fcOyU
Oeffeningh. Scfe Boomcn too|ben ín
hachen geplant enbe acngegiicecht / fp moe?
ten opeen toarme plaetfe gcRcít/ be^ ^o?
tner^ beel begoten enbe bei» ÍUbnter^ boo|
be hoube tod betoaertsijn.
Aertcn Krachten.Galenus Reït befe tach?
acbtíge plaiit toarm cube b|oogí) te síjn ín
ben berben graet. Avicenna fcpt bat bit ge?
toa^ maer toarm í^ ín bcn eerRen / enbe
b|0ogl) ín ben ttoeeben graet / boct be toin?
ben fcbepben / bertoecht De .íBaent-Ron?
ben/ enbc opent be becRopte JB ilt en Heber
Medicinad gebruyck. Voor een verftopte
ende verherde Lever ende Milt , Water-
fucht ende de winden in de Maegh, Därmen
ofte Lijf-moeder beflooten te doen fchcyden
: Beemt AgnusCaílus-zaet een bicrcus
bedloot^/ enbc ïaet bit met ÍHijn in ne?*!
men. Diofcorides. '
Voor opgeñopte Maent-ftonden, ont-
.vloeyingedes Zaets, endeom de Melckin
deVrou wen Borft en te Vermcerdcren: Het
5aet op be boo|-berí)adbe manier geb)upcht/
í0 baer toe bíenRigl). Di oícorides.
Voor verftoptheydc verhertheydt, ende
fweeringe van de Lijf-moeder : Beemt í)et
jaet enbe Waberen banKuyích-boom foo
^edgenoegí)i^/ enbeberepbt met toater een
Babt baec ban / toaer in be patient cenígt
tijbt Rtten moet. Dodonæus.
Voor fwellinge van de Mannelijcke Leden
: Beemt be Dlaberen ban bit getoa^/
w ijngaerts-bladeren bau cichji ttoee öanben
bol/ fruptfein beifcï)e Botrr/ enbe Raetfe
pap-toíj^ om f)tt Semacöt. Dodonæus,
Diofcorides.
Voor de koude Piffe: Beemt bail be Wa?
beren ttoce öanben bol / hooehtfe in ÍBatec
enbe iHijn tot een pint / gceft í)Yr ban te
b|ínchen/ enbe Raet ött hcupbt toarm om
l)etSemacl)t. Ravelingius.
Mont'houh in *t Latijn Ligußrum,
Gedaente.
T>€feboomací)tígeHttfÍtt í0 met ïanch?
■^acötige / facötc enbe öoncher-groene
blaberen betoaRen / be Waberen ban öe
Maeghde-paira i)oetoelfe langer síín/ niet
ongelpch. Wen öe toppen ban be rij^hen^
homen toittetoel-riechenbe Woemen/ troé?
toij^ al^ fpetnfeï ban Sjupben te boo|fcï)Dn :
í)íec op boïgen beRen öieeecR groen / cnbc
cijp getoo|ben stoact im I in Reí) beftouben ?
be een b|upn-coot ofte paer^acijtigD fap.
Plaetie S i t Setoa^ too|Öt meeR in be
HuR-i)oben ban Nederlandt aen Heggcu
enbe piieelen geplant / gebonben.
Tijdt. S e Waberen fpinpten in ï)tt be?
gin ban be Hente upt / öe bloemen in l)ct
laetRebanMayofte begin ban Juny, enbe
öe beRen too|ben laet in be HtrfR rijp*
Oeffeningh, S e Liguftrum toO|t bOO|
fijn sact öiec te Hanbe bermenigöbulöigi) t /
enbeinfantae^tige Werbe gffesacpbt/ Daec
na ttoee ofte ö?ie jaren out getoo|ben / pianc
menljei op cen boci)te gront.
Aert en Krachten, S c Wabcrcn bail
Mom-houtsijn heut enöe b|oogï) ban aert/
enbe t’famen-treehenbe ban hracöten, Dodonæus.
Medicinaelgebruyck. Voor ontftekinge,
fwellinge ende puyften van de Keel: Bccmt
ban öe blabecen ttoee öanben bol / hooehtfe
in feöoon toater en goigelt baer mebe / bit
fclfbe
des Nederlandtfen Kruyt-boecks* 37
fclfbe i^ mebe goct boo? Rinchenb enbe be
boiben €aiit-bïeefcï) Fuchfius.
VoorTant-pijn: BccnitbanbcWabcrcn
ten hant bol / sicbfe in een öalf pintje W3ijn
eiiöcfpodt be mont baer mebe. Dodonæus.
Voor Scheur-buyck Beemt bail be Wa?
Deren b|te Ijanbcn bol / hooehtfe in IDijn
tot ecn pint/ om ttoce ofö|ie repfen öacgöjS
bacc ban te blinehen. Schroderus.
Voor ontftekinge ende loopinge der Oogen:
(6 eb|iipchti)iertegen i)ct gebiRileerbe
jHaterbanöeWoemcn / toaer mebe gï)p öe
Sogen bichtoii^ betten fuît. J. Schroderus.
Syrm ga.
Geflachten.
D€ Syringa too|bt onbecfcffepben in Sy-
ringa met toíttC / cnöC Syringa met
Waeutoe Woemen / toelche lactRe foojten
banbe nieutoe ltrupt-befci)|pbe,r^ Liiiach
genaemt tooiöt.
Gedaente. S c witte Syringa fp|ept Utl}
berce en toijbt npt / toien^ tachen mct ïe?
behend onbecfcljepben / met een b|upnacD?
tige jcijoiRe behleebt/ enbe ban binnen met
toit enbe boo^ mergl) becbult sijn. ScW a?
öecen/ bie upt peber libt aïtijbt ttoec tegen
maïhanber ober boojt fp?upten/ m b|eebt/
acn be hanten cen toepniglj gefneben / enbe
met^cnutoen ofte ribbcn boo| loopen. S e
mitte bïoemen / upt bier Wabehen^ t’famen
gefet / fpiupten op bc toppen ban be Reel?
hcn^ bicr ofce bijf bp een boo|t, Htt ïanch?
toerpigö5öctlepbtin beel bcrfcl)cpben säet-
Ijup^hen^ bp een öangenbe beRooten.
Seblaeuwe Syringaï)eeftgroôter / b|ce?
Der/ booifpitfec/ glaöber cnbc groenber
Waberen al^ be toitte ofte oprccl)te Syringa.
Soehsgnfijn licï)t-bïaeutoe toei-riechenöc
5F 3
"X'. ff
In