1 1 '
Afdeel, bekend onder deö naam van Pleijler 9 0
H oofd- P a f y s '
s to k . Veele nieuwerwetfe Landbouwers pryzende
Sulnen vermobnde Gips £ot verbèteriügedes Lands
aan, doch dit is in alle Gronden niet dienftig.
In Smeltwerken is z y , op ver naa, zo nuttig
niet als Kalkfceen. Door de Zwavel,, die daar
by voor den dag komt, wórdt het Yzer wee-
ker en broofcher en het Koper verliest van zy-
ne zelfftandigheid. Allermeest gebruikt men
de gebrande Gips , die inwendig een Vergift
is voor allerley Gedierte , tot Pleifterwerk ,
Stukadooren, half verheven Beeldwerk en andere
Ornamenten ; tot nagemaakt Marmer,
tot Vormen der Porfelein - Fabrieken, als ook
in de Manufaktuuren van Engelfch Aardewerk
en tot Plakwerk van Muuren: maar zy moet,
ten dien einde, van wel zuiveren Gipsfteen ge»
brand z yn , om duurzaam Werk te geeven.
Onze Ridder telt daar van de drie Volgend^
Soorten.
I. O ) Gips met Kleyachtige duiflere deeltjes,
Gypfum
Jtrgilk- '*
ju n i. Deeze
Klei ji ge.
C1) Gypfnm particulis Argilliformibns opacis. Syst. Nat,
XII. Tom. 111. Gen. 3. Sp. x. Gypfus informis rudis,
nitorehi non asfumens. Carth. Min. 24. Gypfum particulis
minimis indiftinftis, facie Terrea. W a l l . Syst. Min.
1. p. 163. Marmor fixum lamellatum particulis Spatho-
fis. Mus. Tesf. 14. N. 12.
Deeze is grofkorreliger dan de gewoone ^TDEÏlt
Gips en wordt wel grove Alabaster geheten.
Zy vertoont zig als drooge Kley, maar is watSTOK.
harder , zynde witachtig ofgraauw, en fom- Gips..
tyds roodachtig , bruin of zwarrachtig van
Kleur. Zelden heeft men ze zuiver, en zy
geeft zo goeden Pleifter niet als de gewoone
Gips , - waar van zy anders niet weezentlyk
verfchilt. Men vindtze ook dikwils tusfchen
dezelve, by taamelyk magtige Laagen en Beddingen.
By Ordal in Noorwegen breeken 'er
Koper-Ertfen in. Men treftze ook overvloedig
in Polen, in Silezie, in het Brande'nburg-
f e , in 't Vorftendom Minden, in Opper-
Oofcenryk, en elders in Duitfchland, aan.
(2) Gips met Zandige glinjlerende deeltjes. Qyjj-um
ufuate.
De Stoffe , die men in *t algemeen G ip ofGemeene
JPleiJïer noemt, valt overvloedig in Engeland niet p ’
ver van Derby, in Vrankryk by Montmartre,
in Switzerland voornaamelyk by Bevienx,als
ook in Italië en verfcheide deelen van Duitfchland.
Men vindtze in Hongarie, in Opper-
Oofcenryk, als ook in Tartarie of Siberie.
Zeer
(2) Gypfum particulis Arenaceis micantibus. Sijft. Nat.
Gypfum. V o g . Min. 118. Gypfum particulis Micaceis.
Cronst. Min $. j6. Gypfum Arenarium. W a l l . Syft.
■ jMin. I. p. 163-
F 4
I I I . D * s l . I I I . Stok.