n, bastering van ’t Franfche woord Toum alin zal
A f d m x . - j f k o m f t j g Z y n ( / ) .
H o o f d - Blykbaarer zyn de benaamingen van A fch -
^Tourm- tre^ er ■> A fc h -M a g n e e t, of Afchftèen , in ’t
/*'». Franfch Tire - Cendre; wegens gezegde hoedanigheid
daar aan gegeven. Zonderling is ’t,
dat de Hoogteraat G m e l i n , (ook misfchien
door verkeerd overfchryven ,) zegt dat men
hem Afchendreker in de Nederlanden noemt ( k ) .
Dit heeft B r u c k m a n n beter , fpreekende
van Afchentrecker by de Hollanders. In ’t
Franfch noemt men hem ook Tw peline, dat
mooglyk eene verbastering van de uitfpraak
zyn z a le n in ’t Hoogduitfch, ik v?eet niet
waarom, T rip . Sommigen willen, dat het de
Lyncurius der Ouden zyn zou,en eenigen noemen
hem , ‘ eenvoudiglyk , Lapis Eleëiricus ,
dat is El^ktrifche Steen; ’t welk zyn voor-
naame Eigenfqhappen aanduidt (/). Im-
CO Dit is.( veel waarfchynlyker , dan dat die daar
juist een inlandfchen Naam zou hebben ,'zo zeer mét
gedagten ‘ Fraiïfchen j - wiens betekenis'zodanig ftroókt',
ovèreenkomftig. Voorts houde men dit niet voor Vitte-
ry; in ’t ’ ftuk van Orthographie moet fpeciaal ge*
let worden op de Letteren. ’tSchyntdat deHeerBRucK-
m a n n , in deezen, ten deele misleid zy door den Sweed-
fchen Heer Wikke, die ,zig verbeeld heeft, dat Tourma-
lin van hef Ceylonfche Taurnamal afkomftig ware. Zie
Sweedfche Verhandelingen. ^CXV 111. Band. p. 96. t
(k) Natur - Syjtem. U. Th. p. 135 : alwaar zyn Ed*
ook in ’t Franfch fchryft Tire cant$te.li:
(/) Dat deeze Steen by de Ouden ook bekend zy ge-
. «veest
Immers deeze Steen is berucht wegens zy-
ne aantrekking en rtegfidoting, veel gelykende
naar die der Elektrieke Lighaamên; maar over* s t u k .
treft dezelven in dat öpzigt, dat hy die beide . Eigen-’ •
Werkingen te gelyk oeffent. Aan den eenen c appei>‘
kant heeft hy de afftootende , aan den anderen
kant de aantrekkende kragt; het gene men
in dezelven pofitieve en negatieve Elektriciteit
noemt, en die plaatfen zyn by hem als de
Poolen in de Magneetetf. De eene Pool krygt
doof ’t verwarmen ; ( ’t welk door Wryving,
door dé hitte van Vuur, van heet Water van
de Zonnefchyn, of anders, gefchiedt;) eene .
pofitieve of afftootende ; en door het wederom
verkoelen , (met hem fchielyk te leggen op
een koud Lighaam, ) eene • negatieve o f aantrekkende:
de andere Pool,in tegendeel,door
het verwarmen eene negatieve > door het verkoelen
eene pofitieve kragt. Wordt de eene
Pool verwkrriid , en de ander op den zelfden
tyd verkoeld , dan krygen zy beiden de
aelfde Elektriciteit; dat is beiden trekken aan -,
ftnoten weg. Niet alleen Afch van T u r f,
maar ook van Metaalen ; Goud en Zïlver-
Blaadjes , Vezeltjes van Papier, Vedertjes en
alweest
, zou men uit ëèn plaats van P um o s , daar die
Autheur van Kdelö Steenen (preekt . welke door de Zon
heet gemaal« Elektriefch waren, kunnen beiluiten. Hifi.
Nat. L x b r . XXXll. Cap. 7.
Bb 5
I
•L