N y e n r o d e ’s g e r e g t van de heerlijkheden Ma a r s e n b r o e k
en T h ema a t scheidde, die kon nog in de vorige eeuw een
niet onbelangrijk aantal oude, maar nog altijd bewoonde heeren-
huizen vinden, eer zijn vierspan — ,’t mögt wel haast een zes-
span zijn, als i niet lang had gedroogd. in den zomer! — hem
weer voor de muren van Utrecht bragt. Deze landstreek h ad , m
vergelijking met andere, oorden in het Sticht, niet veel geleden.
Wel was den September 1673 Vleuten geplunderd, wel
was Harmelen liet tooneel van meer dan eene schermutselmg,
wel wemelde ’t hier soms van ruiters en Soldaten, toen Woer-
den door den prins werd belegerd, maar de ndderhofsteden
leden weinig aanstoot. Zij behoorden -nagenoeg allen aan
Utrechtsche edelen, destijds als onderdanen van den kemng van
Frankrijk beschonwd, en diens politiek bragt niet mede, hunne
eigendommen te verwoesten.
Wie dan den landweg insloeg,. die van de Yecht m Z. W.
rigting naar de Heikoper wetering liep, die trof er, even vöör-
dat hij aan die vaart was gekomen, een’ dwarsweg aan, waar-
langs hij, links omslaande, zijn’ togt vervolgde. Dan kwam al
spoedig het huis t e r Mey in ’t gezigt, met de hooge trapge-
vels aan het breede, smalle hoofdgebouw en de beide vleugels ,
waarvan een in het midden van den voorgevel, de andere aan
het einde er van vooruitsprong,-als torens om de brug over de
breede gracht te dekken. In de onmiddellijke nabijheid rezen de
statige gebouwen en torens van t e r Ha e r . Straks leidde hem
het zandpad, dat om de kleine maar schoone kapel van de buurt
de Haer zieh heenboog, längs den zwaren, Vierkanten toren van
het huis d e n H am en de riddermatige hofstad Bo t t e st ein,
naar het welvarende Vl e u t e n , beroemd om zijn vruchtbare
boomgaarden en zijn smakelijk bier. — De vrome Dirk Rafaelsz
Camphuizen heeft er van 1615 tot 1618 gearbeid, door Roomsch
en Onroomsch hooggeschat en bemind.
Te Vleuten, niet ver van de kerk, stond een dier eigenaar-
dige torens, wier eenvoudige inrigting en bekrompen ruimte hen
voor de woning van een adellijk gezin niet zeer geschikt maakte
n , maar wier hooge ouderdom juist daardoor bewezen werd.
’t Was een stevig, vierkant gevaarte van vier verdiepingen bo-
ven de kelders, met kanteelen en hangende torentjes op de hoe-
ken. Daartegenover prijkte het huis d e n En g h , welks schoone
voorpoort den toegang gaf tot het ruime, beplante plein voor
de deftige ridderhofstad, met het hooge leijen dak boven den
ouden, Vierkanten bürgt en den nieuweren vleugel met zijn
breede trapgevels. Een weinig verder, waar de wetering een’
scherpen hoek maakte, lag het hof t e r We i j de , wiens klok-
vormige torenkap vrolijk uitstak boven het önregelmatige woon-
huis, met zijn uitbouwsels en ver vooruitspringenden vleugel. En
dan liep de weg längs de heldere vaart, aan wier oevers wel
geen ridderhofsteden meer oprezen, maar toch meer dan een
heerenhuis met zijn plantages en menig rijke hoeve was gesticht.
Wie den togt wilde uitbreiden en van de Haer over H a r mel
e n naar Utrecht wilde rijden, die vond daar het edele,
thans zoo kinderachtig opgesmukte kasteel in een uitgestrekt en
rijk met welig hout bewassen park en , bij de groote kruiskerk,
de aloude kommanderij der Malthezer ridders. B ä t e st e i n ’s
lustig plantsoen, onder welks lommer Abraham Ormea en Ber-
nardus Costerus en de hooggeleerde Petrus Burmannus zoo gaarne
de zomermaanden doorbragten, spiegelt zieh daarginds in den
Rijn, Straks schemeren de graauwe muren van het sombere
N ij eve l d , de oude stamburgt der V an V e l d e ’s, in 1356
verwoest, door de Zuylen’s herbouwd, in de 16de eeuw de be-
zitting der Brederode’s, later der grafelijke familien v an Doh n a
en van d e r L i p p e , der Mi la n V i s c o n t i ’s en der van
Reedes . En als het dorpje de Me e r n i s doorgereden, dan
trekt het fraaije huis de. V o o r n , met zijn spitse daken en zijn
sierlijk overkapte achtkantige torens, de regtmatige aandacht.
Thans is van dit alles niets meer te vinden, dan het gemo-
derniseerde, witgepleisterde kasteel te Harmelen, de dikke toren
van d e n H am met zijn rood pannendak en de merkwaar-
dige rulne van het huis t e r Haar .