200 DB BIBLIOTHEEK DEll REMONSTRANTSCHE GEMEENTE.
De bibliotheek zelve is vooral aan de godgeleerdheid gewijd.
Haar kern is de boekerij van Wtenbogaert, in 1644 door de
gemeente aangekocht, in 1646 vermeerderd met de boeken van
Ds. B. Sapma van Dokkum, en sedert voortdurend uitgebreid. De
werken, die niet op theologie betrekking bebben, zijn sints jaren
niet vermeerderd en ook niet in den catalogus opgenomen. Zij
is vrij rijk in nitgaven van den Bijbel, zoowel in ’t oorspron-
kelijke, als in onderscbeidene vertalingen; de bij onze vaderen
zoo hoog geschatte en vaak zoo gelukkig beoefende ui t l eg-
k ü n d e is er goed vertegenwoordigd door de beste werken van
landgenooten en vreemden, en de beste tijdschriften van vroeger
en later tijd ; maar vooral de d o gma t i e k bekleedt. er een ruime
plaats, en daaronder ontbreekt het uit den aard der zaak vooral
niet aan de werken der Remonstrantsche godgeleerden en aan
strijdscbriften van en fegen- hen, terwijl een 250 banden met
staatkundige en kerkelijke vlugscliriften bovendien de herinne-
ring aan een’ veelbewogen tijd bewaren. De afdeeling k er kg e-
s c h i e d e n i s bevat, behalve een aantal klassieke werken, ook een
menigte bijzonderheden, voor de geschiedenis der broederschap
van hoog belang. Van de geschriften der Kerkvaders bezit
de bibliotheek een niet ligt te overtreffen verzameling, meest in
zeer goede folio uitgaven. De p r a c t i s c h e t h e o l o g i e heeft
minder te beteekenen, al zijn er onder de preeken en stichte-
lijke boeken niet weinigen, die zeldzaam zijn geworden. David
Joris’ berucht en gezöcht Wo n d e r b o e k is er te vinden in een’
ouden band, benevens nog een band met kleinere schrifturen
van denzelfden merkwaardigen man.
Van geheel anderen aard is de boekerij van het Bataafsch
Genootschap, geplaatst op een der bovenzalen van het beurs-
gebouw, in een fraai met eikenhout beschoten vertrek, met
de beeldtenissen van Boerhaave,-'Linnaeus, Baoo en ’s Gra-
vezande, in médaillons, versierd. Acht en twintig kästen, deels
BIBLIOTHEEK VAN HET BATAAFSCH GENOOTSCHAP. 201
längs den wand, deels in het midden der lange, smalle zaal geplaatst
, bevatten een hoogst belangrijke verzameling werken, die
betrekking hebben op de kennis der natuur, gelijk te verwachten
is in de boekerij van een genootschap, dat zieh de bevordering
en toepassing dier kennis ten doel heeft gesteld. Wie in den catalogus
den weg weet te vinden, zal er menig boek en vooral
menige verhandeling aantreffen, van blijvende waarde, hetzij als
op de hoogte der tegenwoordige wetenschap, hetzij als bijdrage
tot de geschiedenis van een of ander onderdeel van het uitge-
strekte gebied der natuurkunde. Met name van werken van
Ac a d emi e n e n geleerde Ge n o o t s c h a p p e n e nMa a t s c h a p -
pi jen en van Ti j d s c h r i f t e n is de bibliotheek ruim voorzien.
Niet minder dan negentien kästen zijn gevuld met eerbiedwaar-
dige boekenreeksen, vol Ve r h a n d e l i n g e n en B i j d r a g e n uit
vroeger en later tijd, uit de oude en de nieuwe wereld, en bie-
den den belangstellende een’ schat van wetenswaardigheden aan,
terwijl bovendien een groot aantal afzonderlijke werken over wis-,
s t e r r e - , z ee va ar t - en a a r d r i j k s k u n d e , over n a t u u r k
u n d e en t o e g e p a s t e w e t e n s c h a p p e n , o ve ralgemeene
en i t o e g e p a s t e s c h e i k u n d e en over n a t u u r l i j k e histo-
r i e , plant - , dier - , aard- , d e l f s t o f k u n d e en l a n d b o uw
den onderzoeklievende ten dienste staan. Eenige me n g e l w e r -
k e n , meest reizen, en ettelijke catalogussen van belangrijke boek-
verzamelingen besluiten de merkwaardige collectie.
Een afzonderlijke, uitstekend bewerkte catalogus van a t l a s sen
en k a a r t e n , in dezelfde bibliotheek berustende, geeft een
overzigt van den rijken schat, op dit gebied hier te vinden. Een
dertigtal atlassen, waaronder van hooge waarde, verplaatsen ons
zoowel in de verschillende werelddeelen als in afzonderlijke rijken ,
vooral Engeland en Frankrijk, in de provincien onzer Repu-
bliek, ¡S#lmet name de At l a s van Ze e l a n d , met 99 kaarten
en platen, in 1760 bij Tirion uitgegeven, is in dit opzigt
merkwaardig, en in onderscheidene Hoogheemraad- en water -
schappen van ons vaderland. De losse kaarten zijn verdeeld in
g e o g r a p h i s c h e , t o p o g r a p h i s c h e met p l a t t e g r o n d e n