wapen of rusting was bij hem te vinden, zelfs niet het geringste
overblijfsel van kleeding of sieraad. Tot wat ras of landaard heeft
hij behoord P De belangstellende kan welligt het antwoord vinden
aan de Luiksche Universiteit, wier anatomisch cabinet het merk-
waardige skelet bewaart. De overige voorwerpen, in de villa
van den Herkenberg gevonden, zijn aan het Museum der S o c ié t é
h i s t o r i q u e et a r c h é o l o g i q u e te Maastricht geschonken.
Hebben wij een’ blik geslagen in het verledene, toen het
schoone landschap nabij Meerssen de woonplaats was van een
weelderig en fijn beschaafd geslacht, totdat voor zeventien eeuwen
de daar bloeijende maatschappij te gronde ging, wij moeten on-
zen togt naar Yalkenburg nog niet voortzetten. Trouwens, een
groot deel van den weg is ons reeds bekend. Tusschen Valkenburg
en Houthem hebben wij het merkwaardige reeds gezien, en
behalve eenige nieuwe landhuizen ontmoeten wij ook niets, wat
bijzonder onze opmerkzaamheid zou verdienen. Wij kunnen dus
zonder veel schade het spoorwegstation weêr opzoeken, om ge-
bruik te maken van den trein, die ons in weinige minuten ter
plaatse onzer bestemming zal brengen. Maar de fiere kruiskerk
verdient in hooge mate vooraf nog ons bezoek. Zij geeft ons een
en ander te zien, dat wij elders niet aantreffen. Reeds het uit-
wendige heeft iets bijzonders. Aan den Westkant sluit zieh on-
middellijk een groot, vrij ouderwetsch gebouw er bij aan, thans
een particulière woning, het heerenhuis van een landgoed. ’t Was
eenmaal de proos tdi j . Gerberga, dochter- van hertog Giselbert
van Lotharingen, de Gemahn van koning Lodewijk d ’ O u t r e-
m e r , schonk in -968 hare villa, goederen en regten te Meerssen
aan de abdij van St. Remigius te Rheims, en de abdij rigtte er
eene proostdij op, die eeuwen lang groote goederen en belang-
rijke regten in een aantal Limburgsche dorpen bezat. De koning
van Frankrijk was haar geboren voogd en beschermer,
maar de keizer, in wiens gebied zij lag , had zieh voorbehouden,
een’ voogd over haar aan te stellen, die de monniken en hunne
DE KERK VAN BUITEN. 83
bezittingen zou beschermen en bewaren. Lang hebben de Heeren
van Valkenburg de .erfelijke voogdij van Meerssen en on-
derhoorigheden, met den invloed en de inkomsten daaraan ver-
bonden, bezeten. Heer Walram van Valkenburg kon evenwel
niet beletten, dat de plaats in den jare 1287 door de Luikenaars
geplunderd en verbrand werd. Wel was het aan de voorspraak
van den koning van Frankrijk te danken, dat de goederen der
proostdij niet in beslag werden genomen, toen Meerssen aan de
Staten kwam. In „den Franschen tijd” werden haar landerijen
stuksgewijze verkocht.
De kerk, die aan het huis is verbonden, draagt de kenmer-
ken, dat zij in haar’ tegenwoordigen vorm door Fransche bouw-
meesters is gesticht. ’t Is een kruiskerk in den Gothischen stijl
van het tweede tijdperk (style r a y o n n a n t ) gebouwd. Heeft zij
thans den vorm van een geknot kruis, daar de Wester-arm niet
de vereischte lengte heeft, het is, omdat de toren in 1649 bij
een’ zwaren storm is ingestort en een gedeelte van de kerk zoo-
danig beschadigd heeft, dat het moest worden afgebroken en
sedert niet weer is hersteld. De grondslagen van den toren schui-
len nog in den tuin der proostdij. De tegenwoordige kerk is
niet de eerste, die hier gestaan heeft. Het Westehjk deel bewaart
tot op zekere hoogte het muurwerk van een kleinere en
oudere kerk, die in Romaanschen stijl was opgetrokken.
Opmerkelijk is de Noorder-ingang, d ie , weinig in ’t oog vallend
, achter den uitspringenden muur der proostdij in een’ blijk-
baar weinig bezochten uithoek ligt, die ook in den loop des tijds
door weer en wind geschonden en door onhandige restauratie be-
dorven is , maar van hoog belang, als in ons vaderland eenig in
zijne soört. Die ingang toch is overhemeld door een portaal met
geribde ■ spitsbogen, waartusschen een menigte beeldjes van Engelen
en Heiligen zijn aangebragt. In Frankrijk treft men zulke
portalen in grooten getale aan; in Belgie vindt men ze, te Ton-
geren en te Dinant aan de L- V. kerken, te Brussel aan O. L. V.
op d e n Zavel , te Yperen aan de St. Maartenskerk. In ons vaderland
komen zij niet voor, dan aan de St. Servaas te Maas