den en gordels, buisjes en kamizolen, en wat verder den inlander
tot kleeding dient. Gij ziet er hoofddeksels van verschillenden
vorm; een’ rijkversierden hoed van eene Sangische prinses, in de
schaduw gesteld door den toestel, waarmede een Sangisch zee-
kapitein zieh adoniseert; maar ook gewone, doelmatige hoeden
van silarblad en gespleten bamboe, den Javaanschen hoofddoek
en een soort van vilten petten, door aanzienlijke Javanen gedra-
gen. Van kunstvaardigheid spreken die fraai opengewerkte kousen ,
van Noesalaoet afkomstig, en dat oude kant-stopwerk uit de Mi-
nahassa. Ook t o i l e t - a r t i k e l e n zoeken wij hier niet te vergeefs.
Kämmen vooral zijn vrij rijk vertegenwoordigd, zoowel van sa-
wohout als van bamboe, van hoorn als van schildpad, haartan-
getjes, waarmede de mannen op Java den baard uitplukken,
poeder, waarmede de vrouwen op Saparoea zieh blanketten,
olien en reukwerk, bruidssieraden van Ambon en de Minahassa,
ook p a j o n g s tegen zon en regen. Hier vinden wij tabaksmandjes
en cigarenkokers, deels van fijne bewerking, cigaren, zooals men
ze rookt aan de hoven van Soerakarta en Djokjakarta, siridoozen —
waaronder eene van oude dagteekening, met een’ doek van haak-
en borduurwerk, om de doos op feestdagen mede te dekken — en
den duivel van Java, de opiumpijp.
Onder het h u i s r a a d komt veel vlechtwerk voor, vooral
fijne, goedbewerkte en gekleurde matten, vroeger, op Ambon
vooral, ook voor kleeding gebezigd, thans meest tot bedekking
van vloeren of rustbanken. Ook velerlei andere voorwerpen tot
huiselijk gebruik, van rotan of bladeren vervaardigd, verdienen
de opmerkzaamheid. Zie eens, wat men op Savoe van de bladeren
van den lotar-palm weet te maken! En hier zijn de k eu-
k e n g e r e e d s c h a p p e n , waaruit blijkt, hoe rijst en sago bereid
wordt, hoe zij ’t bewaren en meenemen op reis, hoe zij klap-
perolie verzamelen en koken, en merk vooral dien schoonen
waterschepper o p , van Saparoea afkomstig, uit een kokosnoot
met houten steel bestaande, maar kunstig en smaakvol met snij-
werk versierd. Van metaal vinden wij enkele voorwerpen, vooral
van koper, maar opmerkelijk is in hare soort de verzameling
aardewerk , in de negerij Ouw op Saparoea vervaardigd. Eiders vindt
gij d i s c h g e r e e d s c h a p p e n t o t onderscheiden gebruik, zoowel
voor dagelijksche behoefte, als voorwerpen van weelde — als
wij aan dat woord ten minste geen te hoog gespannen verwach-
tingen verbinden.
Van de bezigheden der vrouw binnenshuis verhaalt het spin-
gereedschap met toebehooren, het weefgetouw om sarong’s te
weven,.het model van den toestel, bij het batikken in gebruik.
Grondstoffen, als boomwol en vezels van onderscheidene planten
boomsoorten, en toestellen om de ruwe grondstof voor spin-
newiel en weefstoel gereed te maken, treffen wij er nevens aan.
Het a kk er - en t u i n g e r e e d s c h a p herinnert ons aan de werk-
zaamheden van den man, maar van den arbeid op het veld, in
de tuinen, in de bosschen, is de inlandsche vrouw in geenen
deele vrij. Hier zijn zware kapmessen en bijlen, noodig bij ont-
ginning van den grond, — ploegen en spaden, om den akker
te bewerken, — mesjes, om de rijsthalmen te snijden, — ge-
reedschappen, bij het sagokloppen in gebruik of tot het win-
nen van sagoweer bestemd, waarbij eenige monsters koolwater,
azijn en suiker, uit sagoweer bereid. Ook ontmoeten wij hier de
benoodigdheden tot het plukken van kruidnagelen, en daarnevens
enkelen van die welbekende vazen, mandjes, schepen van kruidnagelen
vervaardigd. Dit model van" het gedenkteeken van den
zendeling G. P. A. Gericke behoort evenwel zeker niet tot de
alledaagsche voortbrengselen dezer industrie uit de Molukken.
Hoe de oogst wordt vervoerd, hoe de voorwerpen naar de
markt worden gedragen, hoe de producten naar de pakhuizen
worden gebragt, blijkt uit deze manden en draagstokken, ook
uit de karren, gelijk zij in de Minahassa en op Java gebruikt
worden. Wij kunnen hier tevens een Javaansche draagbare gaar-
keuken opmerken en een’ draagstoel, waarmede de aanzienlijken
op Saparoea reizen.
Meer bepaald' tot den werkkring van den man behoort de
vi s scher i j , die wij hier aanschouwelijk vinden gemaakt door
een aantal modellen van visscherspraauwen, vooral van Ambon
m 15