eene uitwerking, als ik nooit te voren zag onder patienten, die
een militaire loopbaan oplevert.
Ook de meest chronische gevallen van koorts weerstonden niet
een regelmatige toediening van 1 gram chinine dagelijks gedurende
een week, terwijl ook cholera-achtige diarrhoe, als de boven vermelde,
luisterde naar de toediening van groote doses laudanum.
Het sterkst maakten de narcotica indruk op mijne bruine om-
geving, welke, veel gekweld door oogziekten en hoesten, een merk-
waardig symptomatisch en therapeutisch effect bespeurden van
cocaïne en morfinegebruik. De gevoelloosheid door het eerste ver-
oorzaakt, voorkwam het verder beleedigen van het oog metonreine
handen en doeken, en maakte de uitwerking van verdere maatre-
gelen, evenals na morfiue bij hoesten, veel gemakkelijker.
Van allen leeftijd wendden de bewoners van het huis zieh tot
mij en de vrouwen bleven hierin volstrekt niet bij de mannen ten
achter. Slechts in den aanvang betoonden zij zieh schuw ; waren
zij over dat punt heen, dan werden zij later dikwijls moediger dan
de mannen. Een enkelen keer kwam mij dat voor, wanneer het doen
eener kleine operatie noodig bleek. Trouwens aauwending van cocaïne
nam daarbij ook de grootste verschrikking, de pijn, weg.
Hierin vond eene der vrouwen in de woning van het hoofd aan-
leiding, om haar overgang tot den Islam te bezegelen ; daar deze
slechts het gevolg was geweest van het fe it, dat haar echtgenoot
door opvoeding Mohammedaan geworden was, scheen haar in haar
Kajan-omgeving wellicht een uitwendige steun voor haar geringe
inwendige overtuiging zeer wenschelijk. Âangezien de tatouage op
armen en beenen zieh niet liet verwijderen, zoo vroeg zij mij, ten
rainste van hare sterk uitgerekte oorlellen Mohammedaansche te
maken. Moedig onderwierp zij zieh aan de chirurgische behandeling,
die na het wegnemen aan weerszijden van een 10 c.M. lang stuk,
haar wat het uiterlijk betrof een stap nader bracht tot den Islam.
Ondanks het volkomen cosmetisch succès durfde haar even langoorige
man de operatie toch niet aan.
Nog meer dan het behandelen van zieken gaf het voortdurende
handeldrijven met hen , bij het inkoopen van ethnografica, mij ge-
legenheid het karakter der Kajans te bestudeeren.
Door de volkomen afwezigheid van luidruchtigen twist zou men
allicht tot het besluit komen, dat de Kajans vrij zijn van de zwakheden,
die tot dezen aanleiding geven, maar een beter inzicht
kreeg ik bij hun handel met mij of bij het geven van kleine ge-
schenken. Daarbij trad een zeer ontwikkelde naijver op den voor-
grond, die de. individuen scheidde, zoolang het personen gold van
Tandjong Karang; kwamen echter die van Tandjong Koedä in het
spei, dan waren die van mijne woonplaats solidair en handelden
tegenover hen, als zij anders onderling gewoonlijk deden.
Zoodra een voorbijganger merkte, dat een ander voor iets anders
in mijne hut stond dan om een praatje te maken of zijne nieuws-
gierigheid te bevredigen, dan miste het nooit, of de onderhande-
lingen, met welke iedere koop op enkele uitzonderingen na verge-
zeld ging, kregen getuigen, die ze met de meeste belangstelling
volgden. Was er gelegenheid, om zelf iets dergelijks te leveren,
dan bewaarden de nieuw aangekomenen een diep stilzwijgen en leid-
den de besprekingen niet tot een resultaat, dan trachtten zij dikwijls
na het vertrek van den verkooper mij hetzelfde aan te bieden, of
wel ik kreeg het aanbod, om het bewuste voorwerp voor1 mij te
maken. Eene groote voldoening en een prikkel om zijn best te
doen, bestond in het geheim houden daarbij, zoo wel van h e t;maken
zelf, als vooral van den prijs. Dezen leerde ik echter spoedig eerst
bepalen na de ontvangst, want anders bezaten de Kajans de groote
neiging, om zieh zoo gemakkelijk mogelijk van hunne verplichtingen
af te maken. Eigenlijk lag er veel naiviteit in hun trachten naar
geheimzinnigheid, want hunne omgeving, waar men alles van elkaar
kan hooren en zien, leent zieh daar in het geheel niet voor. Zoolang
echter de bedongen prijs nog niet algemeen bekend was,
gevoelde een Kajan er een genot over, om aan een huisgenoot door
het opgeven van een hooger bedrag een oogenblik van jaloezie te
bezorgen, maar vooral om voor grooter handelaar, of als meer bij
mij in de gunst, door te gaan. Dit laatste leverde ook menigeen
een groote voldoening op, waarom de anderen hem sterk benijdden,
eene van de redenen, waarom sommigen zieh zoo gaarne in onder-
scheiding van anderen de vervaardiging van het een of ander zagen
opdragen.