Ik bleek ook vroeg genoeg te komen, om alles in orde te maken,
want de oogstfeesten, die inij als vreemdeling het verblijf onder de
Kajans zouden ontzeggen, wannèer ik niet yooraf een tijdlang met
ben bad geleefd, waren nog niet begonnen, doch het snijden der
padi was reeds een heel eind op weg ; om geen tijd te verliezen, be-
loofde ik hem te Tandjong Karang te komen, zoodra mijne bezig-
heden hier waren afgeloopen. Hij kon dan onder de band een
plaats in orde maken voor mijn hut, het geraamte optrekken, het-
geeu dan wel met matten en zeilen zou worden overtrokken.
Nog een paar dagen had ik te Poetoes Sibau noodig en kreeg
zoo tevens gelegenheid, om de veranderingen na te gaan, die hier
in een anderhalf jaar plaatsgegrepen hadden.
Voor de monding van de rechter-bijrivier der Sibau gelegen op
den linker-oever, is Poetoes Sibau aan den Kapoewas het hoogste
p u n t, waar stoombooten bp niet al te laag water nog kunnen komen ;
daarboven liggen zulke groote rolsteenbanken in de rivier, waardoor
bij laag water het bed zoo wordt vernauwd en bij hoog aanleiding
gegeven tot zulke stroomversnellingen, dat ook stoombarkassen slechts
in zeer gnnstige gevallen verder zouden kunnen opvaren. Lang voor
men aan stoombooten hier dacht, is den Maleiers het belang dezer
plaats reeds duidelijk geworden en kozen zij haar uit voor hunne
laatste vaste vestiging in het binnenland. Tot kort geleden hadden
zij het rijk hier alleen en vonden hun hoofdbestaan in den handel
met de voornaamste omliggende Dajaksche stammen der Kajan-,
Taman-, Kantoeh- en Sibau Dajaks benevens in het verzamelen van
boschprodukten.
Toen echter door den invloed van het binnenlandsch bestuur aan
de onderlinge veeten der stammen in de nabijbeid en vooral aan
de invallen der Bataug Loepars van Serawak een einde werd ge-
maakt, volgden al spoedig de Chineezen, die van uit hun pasar te
Boenoet in lange roeibooten drie of vier dagen tot hier de rivier
opvoeren, om hunne waren aan den man te brengen. Zij kregen
echter geen verlof tot vaste vestiging van het bestuur en hadden
daar waarschijnlijk ook minder lust in daar de contrôleur ver af
was èn de Maleiers met leede oogen de concurrenten zagen komen,
welke door hun tegenwoordigheid een einde maakten aan het monopolie
van den vrijwel op bedrog gelijkenden handel met de Dajaks.
Ben verblijf in booten leent zieh trouwehs het best, om zieh snel
uit de voeten te kunnen maken, wat in die streken soms zeer
wenschelijk is , gelijk in de laatste jaren ook nog wel eens is
gebleken.
Enkele jaren nog vóór de eerste wetenschappelijke expeditie
vluchtten alle handelaren in allerijl naar Boenoet op het gerucht
van een grooten in val van Dajaks uit Serawak, waarvoor de angst
in Centraal-Borneo door den plundertocht van 1885 in den Boven-
Mahäkam was levendig gehouden.
Dat valsch alarm was echter bij mijne komst nu reeds lang ver-
geten en sedert mijn vorig vertrek was eene groote verandering
ingetreden. Na de eerste wetenschappelijke expeditie had de resident
het raadzaam geoordeeld, in Poetoes Sibau het inlandsch
districtshoofd te vervangen door een contrôleur en deze, de heer
Westenenk, had zorg gedragen niet alleen voor eene groote ver-
betering in het uiterlijk der Maleische kampoeng, die zieh als
overal aan den Kapoewas in een ondiepe lange rij huizen längs den
oever uitstrekt om in de nabijheid van het water te blijven, maar
ook aan de Chineesche handelaren verlof tot vestiging gegeven.
Op den rechter-oever, die flink hoog was en niet bij ieder hoog
water een stuk grond door afstorting verloor als de linker, bevond
zieh een reeks Chineesche woningen in aanbouw, dicht aaneenge-
sloten en met een lange galerij onder het gemeenschappelijk dak
verbonden ; het begin van eene nieuwe vaste bandelsplaats met ge-
zeten bevolking, in Borneo van het grootste nut voor de omliggende
streken, wanneer een Europeesch ambtenaar er is voor het toezicht
op al te ijverige pogingen, om zieh te verrijken. Een niet minder
belangrijk uitvloeisel van die vestiging was de uitbreiding van de
vaart der Chineesche handelsstoombootjes, die nu niet te Boenoet
weer terugkeerden, maar tot Poetoes Sibau doorvoeren, wat de
prijzen der goederen van beneden deed dalen en die der bosch-
producten stijgen.
Yandaar dat ik nu te Poetoes Sibau even goed kon koopen als
te Boenoet, wat mij vooral later bij het begin van den tocht naar
den Mahekam zeer te pas kwam.