' ¿ i f
N O O R D
naemt CahoHijHaas, die gezegt worden ^n
au-t van KafFers te zijn , wiens OverTte
nooit zoude te voet gaen , maer alcyd in
een Zetel gedragen worden.
D e naeft aen de Kaep gelegene Hot t ent
o t s , bidden zekercn A f g o d a en, wiens
hooft niec grooter a!s cen vui f t i s , hebbende
op zijn rug cen g a t , zijnde groot cn
breet van l i chi eni , dezen eeren zy by t y d
van hongers nood , en gcvaer.
D e Vr o uwe n beftrooycn dan zijn hoof t
met roode Ae rde , BoHchx gcnaemt , en
andere welriekende kruidcn , doende hem
verfcheide OiFerhanden.
Cmißm is een Ho t t e n t o t f c hVo l k , niet
verre van de NamaquAs gelegen , We f t -
waerts van de Zant Ri v i e r ; deze zijn zeer
v r e e s a cht ig, wooren längs een Ri v i e r genaemt
Ei», welke echter met bevaercn
zoude können worden , aen we lke Ri v i e r
hooge en zware Boomen vallen , niet ongelijk
aen het Ctjaii , of Eiken houi
längs welke Ri v i e r op Boomkens , zckere
G o m waf t , die by de Nama^nas ir
groote acht inge is , en fijn gcf tampt :
over haer hoof t g e f t r oo i t , gezont geoordeelt
word.
Dicht b y , d a e r z i ehdeO%«M_/ fÄfHot -
tentotten ophoudcn, is een hoog gebergtC:
' t geene in den Jare zeftien honderd negen
n nege t i c ,.
den achtftcn De c embe r , door
den Kaepfchen Bevelhebber IVtUem^driaer.
va» der Stel, benaemc is geworden IFirfen-
"liier vind men veel fchoonc Boomen >
van onderfcheidene zor teer ing, en z ommige
van ecn zeer goede lengre , en dikte,
geheel bequaem tot T immc r - h o u t ; aen de
voec van dit gebergte is ecn zeer fchoone
en vruchtbare Va l c y e , die tot Ak k e r -
bouw zeer bequaem is bevonden , en met
groote nutte en prof i j t , doorLandbouwer s
beflagen zoude können worden : uit di t
gebergte neemt de kleine , zoo beroemde
Berg-rivier zijn oor fpronk, vlietende längs
en door de VbicjUMfche Velden heen. Hi e r
onthouden zieh veele Blanden cn He r t e -
beeftcn, ook wi lde Pac rdcn, Lecuwen en
Bofch-wolven , we z ende dit gewef t voor
deze t y d van geenig Chr i f ten Me n f c h bezocht
geweef t , en zelden van Hot tentot s
beilagen of begraeft.
Stuurman Themh Gerbrantfen van Amfierdam
, die in den Jare zeftien honderd
negcn cn t a chent i g , met het Ga l joot de
Noord Schipbreuk heeft gcicden , op de
Kuft van u^fnkt, tuflchen Terra de Na.
tal , cn de Kacp van Gocde Hoof , Iiccfc
niy verhaclc , dat de Spraken der Vo l -
keren aen die K u f t , zeer onderfcheiden
z i j n , dat die van de Mo^ofes, en het Vo l k
en O O S T
IVatal malkander niet verftaen , dat van
veertien mylen uit de We f t -hoek van de
Botht la Goa, ecn groot einde wegs na
de Kaep toe , de Stranden onbewoont zi jn,
cn zeer woc f t ; dat de Menfchen Landwaerts
in , meer gezedent , als die aen
Strand zieh ophouden , en ook beter gewapent
zijn , voerende P y l , Bo og , eii
Haftegayen.
Onder de Volkeren aen de Ri v i e r de
la Goa, zcgt hy , zeer groote Menfchen
gezien te hebben, en dat cene in hun Schi p
was geweeft , omtrcnt acht voet hoog ,
byfter g r o f en d i k v a n L e d e n , ganfchnaekt
gaende, behoudens dat de Mannen hunne
fchaemce dekken cn verbergen, met
een dop van Elpcn-bcen , of een ui tgehol -
de Oiyphant s T a n t , of wel een die van
Rinoceros B o o m is g ema ekt , o f o o k wc l
met een Koopere dekfcl cn f chcde , welke
dckfels met ecn band , om de middel vaf t
zijn gemaekt ; de befnydinge is daer gebruikel
i jk: de Vr ouwen dc-kkcn den Buik,
met een net gevlochtc Macjen , cn dragen
tot ^ieraed cene band om de mi d d e l , di e
achter neer hang t , daer z y Yz e r e ringetjes
aen rygen , we lke , wanneer z y gezwind
gaen , achter uit fteken , bykans als een
ftaert, en dan gelui t geven.
Veel beter van aer t , en fchoonder van
gedaente, zijn de Mcnfchen aen Terra Naul,
de Ba e y Natal, en Rio de U Goa ,
als aen de K a c p , doch ook zwarter van
h u i t : zy bewoonen kleine Huiskens , di e
twee vertrekjes hebben, gemaekt van houte
Tuin-ftaeken , en L e em, v r y zindelijk
binnewaerts met Mat ten gedekr. De Mannen
die van de aenzienlijkfte zijn , dragen
Mutzen van Schape - rme e r , ruimtwe e fpa n
hoog op het ho o l c , die met bandckens
door het haair zijn gevlochten, en aenhec
hooft zoo lange vaft blijven , tot dat ze
verbreken , en om die lange te bewaren ,
zoo Jeggen zy des nachts alsze te flapen
gaen , het hoof t op een balk > zoo dat de
iMuts daer over hcen lieekt , en de grond
niet en raekt : zy flapen op Ma t j e s , tegen
de Ac rdc aen ; Arni-ringen en Koraelen
zijn by deze Mcnf chen zeer g e l i e f t , zy
zijn zindelijk over haer Lichaem , en reinigen
hun fteeds met water.
Zeer veel v e r f l indendGedi e r t cwordg e -
vonden tuflchen Terra de Natal , en de
Kaep, a l sLe euwen, RinoceroiTen, Ol y -
phanten en anderen. He t gebergte is genoegzaem
onovergankclijk , zoo dat daer
iet tercizen i s , en van acht ienMenf chen,
•elke beneiFens boven gemelte Stuurman ,
Schipbreuk hebben geleden , macr vier
aen de Kaep te recht zijn gekomen , we -
;ende de anderen, o f van hec wi ld Gcdi e r -
r i i
T A R T
?e ver fcheurd, of te Landewacrts in, verdwa
e l t , van hongcr , en ongemak , gcftorven
, o f v a n de diepcr in 't Land gelegene
Volkcn j die van een zeer wreeden
aert zijn , gedood ; en hadde boven gemelte
Stuurman een Maend l ang , längs
deze Zee-kuftcn gereift , Kaepwaerts van
de plaets daer het Schip was gef t rand, eer
h y eenig Menf ch ontmoete , wezende de
ecrfte Mcnfchen die hy bejegende . Ho t -
tentots , die aen de Ka ep bckend , en in
verbondfchap met de Nedcriandfche Oo f t -
Indi fche Mact fchappy zijn. Hec Vo l k in
Terra Natal, en aen Sio de U Goa , worden
door Koninkskens behe e r f t , o f d o o r
zoodanige Hoofdcn > die v r y hoog gezag
over hun voercn, en zeer ontzicn worden,
doch der Hot tentots Opper -hoofden zijn
van minder achcing , gclijk haer leven cn
omgang in Beef tacht igheit boven alle Mc n -
fchen aen de Af r ikaenfche Kuf tui tmunt .
Tr edende dan van deze Afrikaenfche plaetzen
a f , waer van ter boven gemelte gclcgentheit
hebbe gewaegc , zegge alleen ,
dat deze Af r ikaenfche Ku f t is zeer gebrekl
e l i jk van zoet wat e r , en de Rivieren tuffchen
de Kaep en de Koopcr-bergen , gelegen
op negen en twint ig graden , drogen
des Zomcr s ganfch u i t , zoo dat aldaer van
drink-watcr gebrek is , wacrom het M y -
nccrcn tot Ko o p c r , aen gemelte gebergte,
oiidoeniijk is : des Wint e r s zijn de Ri v i e -
ren zoo fterk , door de fchielijke afwatcring
van' t gebergte, dat niemand daeromtrent
zoude können verblijven : drie ofvier
dagen reizens zoude na hec zeggen van de
Ho t t ent o t s , voorby de gcvondene Koo.
per-berg , een groote Ri v i e r zijn , zwaer
en fterk van loop, zoo dat men op Strand,
aen de mond van deze Ri v i e r , zware afgedrevene
Boomen ziet leggen, die'er op
gcfpocld z i jn, doch onvaerbaer: men w i l ,
dat het benedc water in deze Ri v i e r , ganfch
i -oodis, veroorzaekt door cen afTpoelingvan
rood Zand , dat boven ui t het gebergte
k o m t , maervermi ts tuflchen deze Ri v i e r
en de benoemdc Kooper-berg , mede geen
drink-water i s , zoo heeft men tot daer toc
van de Kacp te Lande , niec können körnen
: de Hot tentots die daer leggen, zijn
wild en moordadi g , doch niet zoo vui
cn fmeerig als de Kacpfche 5 daer viel ' e
een in banden der Hol länder s , als z y om
trcnt de Koopcr -berg waren , zijnde vai
cen Vo l k dien zy Cammejons nocmen , di
welke het Ve c mecnende te rooven , in' t
Jaer zeftien honderd v y f cn tachentig ,
wanneer onze Luiden den Kooper-berg be.
zochtcn ; deze gevat zijnde , wierd na de
Kaep gebragt , daer h y by na twee Jaren
gekoefterc wordende, en alles, zoodeSche^
A R Y E. ö f i
pen als andere dingen b e z a g , daer l iy zeer
over verwonderd was j hy wierd v r y menfchelijk
, en fcheen genegentheit voor ons
Volk te krygen , en om die ver gelegene
Volkeren me e rdc r a ent e lokkcn, zoo wier d
h y met fchenkagies van Tabak , Ve e , en
Koopere Koraelen, wede r na zijn Land
gezonden , met belofte dat hy daer zoude
verbalen , war gocds de Holländers hem
gcdacn hadden; doch men heeft naderhand
gehoord , dat hy van andere verre gelegene
Ho t t ent o t s , die hy voorby moeft>
om zijn goed is dood geflagen.
O m de afgebrokene draed van ons T a r -
tarye weder aen te knoopen , zal z e g g en,
dat de naeft aen gelegene Menfchen omtrcnt
de Vl iet Je^i/ea , by de RuiTche
fterkten , in deze geweften , het R u f c h
verftaen; doch niet die verder afgelcgen
zijn. D i e b y 7 » w i « , Vergaturia., plaetzen
in Siberien gelegen , en Tomsko woonen ,
verftaen het Ru f ch zoo goed als haer eigen
Tael.
Tot feaefeiskoy worden v r y groote Schepen
gemaekt« die een overloop hebben :
hier mede word na de Lern gevaren , bui -
ten om, längs hec L a n d , als het ecn war -
me Zomc r is , dat alcyd niet g e b e u r d;
ook Oof twaercs in , of op de Ri v i e r T»«-
guiy tot dicht a e n d c i f f l f l , binnen d o o r ;
en willen z ommi g e , dat hier Vl ieccn zouden
zijn , die van de Jenifea tot in de Liftorten
, 't geene echter niet dcrve verzekeren.
In dit gewef t gebruikt men, om te reizen
, geen Paerden , die 'er weinig zijn ;
want die'er zijn , alleen om hout of lallen
in de Vlekken en Steden tevoeren gebruikt -
worden ; macr daer worden Honden en
Rcn-diercn voor Wagent j c s en Sieden g e -
fpannen.
T o t Sammarok , gelegen aen de verzameling
der Rivieren Oby en Irtti, zijn mede
zeer weinig Paerden : hier gebruikt
men mede Honden voor de Sieden, voor -
naem als 'er veel Sneeuw is gevallen , wanc
alsdan de Pacrdcn daer van geen gcbrui k
zijn. De Slcetjes daer deze Honden voor -
gaen , Narten gebeten , zijn kl e in; hec
houc daer aen is zoo dun als fpaenders; de
houten onde r , daer z y opgaen , zijn d i k
drie vingeren , en ook zoo br e e t : als een
Man daer op voorcgetrokken word , legt
hy op zijn z e i d e , of rüg , daer in. Zy
zijn ZOO lang als een Menf ch. Hec zeel is
om den ha l s , en gaec längs den rüg. Zy
gaen twe e , dr i e , of vier voor cen Slcetjen :
zijn achter malkander ingefpannen. Ga e n
by twint ig , d e r t i g , ja veertig Sleetjes
te gelijk , al achter een ; wordende alle
van een Ma n g e l e i d , die voorui t trecd.
N n n n 3 Zy
f ,
ü t