y 8 6 N O O R D
Pacrden : en wanneer een Pacrd nicc kan
volgen , of gecncn dienft mccr doen , dan
dooden z y l i e c , cn ccten het vicefch. Zy
houden ook veele Paerdcn , om de Me l k
daer van te nuttigen.
Z y vcchten zonder Order ; e n b y a l d i e i
z y den v y and in den dcrdcn acnval niec tei
necr vellen, dan nemen zy de w y k . Wan.
neer zy te r ü g gedrevcn , cn gedwongen
worden den voet te flakcn , dan fchieten
z y de Pylcn van achteren over de I c l iouw.
. deren in hec vluchten. En by aldien zy
van te naby vervolgc wo rden, dan werpen
z y al het geen hen bdcmme r c , we g ; ja
zelfs de Zadels der Paerdcn, om me tme c r -
der vlugheic te ryden.
Zekere naby gelegene CirkaiTclie
o f Vor f ten , zenden , tot erkentenis van
hun goed ver f tand, van t y d tot t y d , z o o
we! aen de Chan als aen de Siilians in
de Cnm , Vroi iwen tot een g e f c h enk ,
en ook krygs-benden , wanneer hy die ,
tot vergroot ing van zijn krygs- leger , van
nooden heett.
D e Chan z e n d , om van zi jne z y d e zijn
groot betrouwen op deze Seigs te tooi
z omt y ds een van zijnen Zoonen , ter opvoeding
by hen> welke dan aen deze Beigs
den naeni van gewaende Vade r s g e e f c , en
vergeld hunne dienfien met eenig aenzienlijk
An i p t j wanneer op den T r o o n gekomen
z y .
Men houd , dat de Chans van de Crim
wetcige Er fgenamen ran het T u r k f c h e
R y k z i j n , by mangel van Ot tomanni f chen
ftam.
Hicrom handelen den Grooren He e r en
de Ch an , wanneer zy maikanderen ont -
moeten , z i eh als Broeders , cn byna gelijkclijk.
En d ewy l deze bycenkomf te niet
gefchied, als in het Ve id- l e g e r , z o o zend
den Gr o o t en He e r zeer verre buiten zi jne
Tenten voor dezen Prins eene of twe e Baffaes,
mct hunne ß e n d e n , die hem verzelfchappcn
tot aen de Te n t e van hem Gr o o -
ten He e r 5 alwaer hy den Groot en Vi z i e r
in het voor -hoof t van a i d e a n d e r e v i n d ,
die den Chan in het neerñygen van den
Paerde onder d'armen neemt , en gcleid
hem tot di cht by den T r o o n van den K e i -
zer , die zieh ophef t of o p f t a e t , en drie
treden voor t g a e t , om de groetenis van
den Ch an te ontfangen ; maer ten aenzien
van zi jne achtbaerheir en g e z a g , vermag
den Chan zieh niet zonder toelating terneder
t e z e t t e n , of voor dat den Ke i z e r tot
hem z e i t : Br oeder gaet z.itieti. De Ch a n
den Zetel een weinig re rüg t r e k k e n d e ,
om Diet al te na by den Ke i z e r te z i jn, gehoorzaemt
het bevcl des Keizers : daer
e n O O S T
en de Vi z i e r hangt hem een Zabe l , r yk
van G o u d . en be z a e i tme tEdc - l eGc i l e enten
, op zy ; als ook een Py l -koke r .
In het uitgaen veranderd de Chan van
Pacrden , en kl imt op een van 's Keizers
Paerdcn , dat koftclijk uicgeflreken , en
hem door den Keizer vereerd word. Du s
veiTC de la Croix.
V o i g t een ander verhael van de Cr imfche
'I'artaren , 200 ik uit de mond van
een Di i i t f ch He e r , die lange in R^sland
den k r y g had g c v o l g t , en des Cr imf che n
Lands kundi g \yas, in Aioskpu hebbe aengetekent.
brengt men hem een Goud- lakens k k c d ; ' gebonds Ii
Deze Tar taren ( z e g t h y ) woonen in 'c
Land, by de ouden genaemt TanriM CherfonefM
, of het Taur i i che Schicr-eiland :
en door dien in 't z e l v e is een oude S t a d ,
Crim, of Cnwe/i g ena emt , h e e f t h c t g a n -
fche Land daer van de naem gekregen , en
de I'artaren die daer woonen, worden des
wegen de Cr imf che Tar taren genaemt. Zy
worden ook genaemt de Perecopfche T a r -
ters, v andedoor g r a v ing edi eda c r i s , opde n
IfihmHi, of dencngeningangv andi tSchi e r -
eiland Pcrecop , zi jnde dat een Slavoonfch
wo o rd , betekenende een door-gravinge-
Het is e enge f t e rkt egracht , d i c z y g cma c k t
hebben tegen den inval van hare v yanden,
byzonderlijk deKalmakken , die geduur i g
yandfchap tegen de Cr immen oefFv'nen.
Tanrtca, oiCrim, heef t veel vruchtbarc
V e l d c n , waer alle aert van Koorn wa f t ,
ils ook den Wy n - f t o k , en andere gewaf -
zen. De Chriftcnen en Jooden boitwen
daer het L a n d : en doen di t mede de T a r -
taren door hare Siaven. Ha r e Paerden en
Horden van V e e , maken hare r y kdom-
; als ook de buiten van Menf chen ,
die ze in hare Veld- tochten maken. De z e
-erkoopen zy aen de Chr i f tene Koop- lui -
den , en Jooden van Cajf.i.
Als zy mec zulke 'Koopman- f chappc n
verzien zijn , neemc den Chan daer van
Mannen en Vr o uwe n die hy wi l , en wor -
den d'andere we g gevoerd door de Ko o p -
luiden , na KonflannnopoUn , Synope , Trehifinda
, en andere Oof t c r f che plaetzen :
en noch verder , de f chooncPool/eheJonkv
rouwen , na Berßen , Indien , en andere
verre gcwc f ten , tot welluft van de Gr o o -
ten , waer ze zeer geacht worden : voor
deze Siaven krygen zy , in mangcling van
de Chr i f tenen cn J o o d e n , G e l d , Beei len,
Tu r k f c he Paerden , Wapencn , Stoffen ,
enz.
Zommige de z c r Cr imf che Volken hebbcn
Steden , waer ze woonen , cn ook
Sclioolen van Konilen cn We t enf chappcn:
andere hebben luft in 't leiden van een Va -
in Tent en en Wagens omzw
er .
T A R T
iwervendc j zieh weinig begevende tot de
Landbouw , maer zijn meeft genegen tot
de J a c h t , Vinche r y , cn Ro o v e r y .
D e Stad Cnm toont , da t z e wel eer z o o
groot in den omgang is geweef t als Kenten
B.-ckfarai, of Bacchafarai, is degewoonlijke
zi t plaets van den Chan.
D e Stad Cafa is onder de Türken , en
wierd e e r t y j s genaemt Theodoßa , van den
Keizer Th(odoßH4 ; en is voor twee hondcrd
Jaren een Volk-plant ing van die van
Genua geweef t .
Dit Schier-eiland hebben de Tar tai
eerft beginnen te bezitten , omtrent v. .
honderd cn zef t igJaren geleden, als, in de
Jaren twael f honderd twint i g , twa e l fhon.
derd dert ig , en twaelf honderd veer t ig ^
wanneer zy de Poloutzen ( 't geen tocnmaels
een Vo l k w a s , omt r ent , en in dai
Schier-eiland wo o n a c h t i g ) hebben ver
dreven, en op zoodanige w y z e uitgeroeit
dac niet mccr dan de name daer van overi g
Caffa is al tyd noch gebleven onder de
magt van de Genuezen , tot dat de T ü r -
ken Konflanünopolen veroverden , en z o o is
het tot heden onder den T ü r k .
Het Schier-ci land Taurica , of Crtm ,
heeft de lengte van v y f t i g myl en , en is
brcet , dert ig in veele plaetzen , in andere
weiniger. T>Qn Ißhmiu , of enge Ha l s ,
heef t een halve my l .
Coßoof is in bczit van den Chan , gclegen
aen de Zwa r t e Zce. De plaetzen die
den T ü r k daer in h e e f t , zijn Baludav.i ,
Ingermeen, cn Manc^p. De voornaemfte
Stad op dit Schier-eiland, is Cafa, alwaer
certyds een grooce Handel wa s , doch nu
vervallen. 't Meef te deel van de Inwoonders
zijn Chriftenen , Gr i e k en, Italianen,
een overbl i j fzcl van de gef lachten der G e -
nuezers , Armeni e r s , Jooden , Türken ,
en Tar taren. Dae r zijn acht en veer t i g
Ke rken, Gr i e k f che , Armeni f che , L a t y n -
fche o f Roomf che .
Hare Veld- tochten gaen alle te Paerd ,
zonder eenig Voe t - volk , cn dat mct zul -
ken g c zwindhe i t , dat ze eenS quamen met
een Leger van tachentig duizend mannen
uit deze gewe f t en, tot Canmoo, meer als
honderd v y f t i g my l we c g s , in elf dagen
(als boven reets is g e z e g t . ) Zy nemen
kleine moeite om voorraed van Spy s mede
te voeren , waer toe hun de Pacrden dienen.
De Pacrden , die noch te jopi|r zijn
om te vechten , en ook we l de geene , die
op de reize geftorven zijn , worden geflacht
: en als ze gelegentheit hebben, om
t vleefch te können k o o k e n , of braden ,
nemen zy die wa e r ; doch behejpen haer
ook we l met een flechtere toebereidingvan
A R y E. 5 8 7
j 't vl e e f ch: want opz i t t ende , legt een iegej
üjk een Iluk op des Paerds rug g e , onder
zijn Z a d e l ; dat d.in op haer w y s k o o k t ,
cn murw w o r d ; cn z o o ftrekt hun hec
zwcet der Paerden voor een zauze tot haer
vleefch: en hongeronder wecgsacnkomcnde,
hebben z y haer gerecht gereed. Ge e n
Rivier is z o o f n c l , die haer veel in hären
togt zal ophoudcn : de klederen op hec
Pacrd gebonden, en de Ma n aen den ftaerc
vaft houdende , gaet de water - togt by hen
braef voor t : een Man neemt wel twe e
Paerden tot zijn di cnf t , die met d e T o o m
aen malkanderen gekoppelt zijn.
Z y wetcn ook VVorficn te maken van
Paerde-vlcefch , die hare lekkernyen z i jn:
een Paerd gcf lacht hebbende , nemen zy
een darm , cn die met een lofle hand gefpoelt
hebbende, vullen zy ze vol me t g r o f
gehakt vleefch, dat zonder zout g edroog t
word. Me n kan denken , dac deze Wo r -
ften wel een vuile en garftige reuk over
zieh hebben ; doch dac is by hun al z o o
heerhjk, als de reuk van een wi t t e L e l y e
en Ko o s .
Hare Wapenen zijn Z a b e l , B o o g , en
P y l , twi n t i g , min of me e r , i n ' t g e t a l .
Z y maken zelfs hare Bogen van paerds-zenuwen
; de kooke r van hec pa e rde - v c l :
hare zwecpcn zijn z o o konf t ig gevlochten ,
dat het by anderen on-nadoenlijk is.
In hare togten hebben z y cen vi iuri lag
by z i e h , om vuur tc maken, en een Z o n -
nen-quadrant, die hären wc g -wy z e r is in
de Steep , dac is , in de woei le ongebaende
Ye lden , waer een Zee van ho o g gewaffcn
Gr a s i s , zonder geboomt e . Ha r e
Paerden worden genaemt Bachmatten , zy
hebben magere en lange ftaerten; d o ch zijn
gezwind en fterk , en zullen een ftreek van
een dag d o en, by k ans , zonder ophouden :
als in de Wi n t e r de Ac r d e mc t Sne euwb e -
dekt i s , en z y op de reize z i jn, leven zy
'an 'c geen onder de Sneeuw is , of van
takken en fpruicen van Boomen.
D e Cr imf c h e Tar ter s zijn bykans van
gezicht als de Kalmakken : hebben platte
breede gez i chten, geelacht ige v e rwe , kör -
te halzen , kleine ooge , onderzet en f ler k
in iichacm , gemecnlijk zwar te gckruldc
haairen , weinig baerds j en zulke , di e
men l ichteüjk van deChr i f t enen onderkennen
kan.
Z y worden van jongs op tot allen arbeid
verhart. De Moede r s baden hare Kinder s
bykans alle dagen in 't wa t e r , waer in zout
gefmolten is , om haer l ichaem fterk en
ondoorboorhjk tegen de L u c h t te maken.
Van hare jonkheit a f , worden z y i n ' c B o o g -
fchieien geoef fent .
Hare klederen zi jn Schaeps-vcUcn : de
E e e e a v o o r .
1