lì
8ii N
fchuUenaren.
Ende en leidonsniet
in verzückinge,
mierverloft
ons van den
boozcn.
O O R D e n O O S T
tiz.jez,iivonrla. fche Majeßeiten) Afgezant van Moskovien
, \vasditJaerin/'«i^i«gekomen : hy
forjkomcs, eifchte onder anderen van den Keizcr in
dorx, Sinn onderlinge Koop-handel: vroeg hoc
tnianlo het zieh toegedragen had , wanneer voorkttlordis.
maels een Gezant in Sina, ter t yd zijns
Vorften Vader , in Pekin was geweelK Hy
heefc vecl gezegt om de vriendfchap te
maken , en tot grootmaking zijns Heers
hy zeide dat alle de Volkeren:
Als men uit Permia wyders Siieru
wil reizen , moct men , ter oovzaek van
de grootc Bergen en Stecn-rotzen, door
P'ergaturia trckken.
De Landzatcn uit Pcrma, worden Permekken
gehören. Zoo Masjnus verhaeld
magt ^
aen de Si»ejche Munt , afhangig waren van
Moskovien: hy eifchte den Grooten Muur
|te mögen bezien , die Sina van Tartarye
verfchillen zy veel in Spraek en Schrift van |fcheid , dat hem wierd afgeilagen 5 wans
de Moskoviten.hoe wel andere willen, dat ¡de Sinezen weten wel. dat de Moskovitcn
• zy gcheel niet Schryvcn können. De Ri - |in de Nabuurfchap veel Kaftelen , Sterkvier
Kama geeft zeer zoet water , hoe wel, ten , en bezetting hehben. En of fchoon
aen des zelfs Oevcrs Putten zijn» welke ¡zy dezen Gezant heerlijk onthaelde, zoo
zout water in hcbben: men wi l , dat dezele
Jaerlijks duizend mael duizend Poeden
Zouc uitleveren. De Rivier Kama ii
^enaemt, om dat ze ftcenachtig is, en ui
iiecncBer !ien vJoeid, \vantCdwJi«ieenfteci
is gcnaenit : die gebcrgte word geiooft te
zijn de Sana Orbts , of Gordel des Waerelds,
daer de Ouden z j o veel van gefproken
hebben. ßrood of Kooren is hier weinig.
Rendieren worden daer mede voor
Sieden gebruikc. Men zegt noch Nazaten
van de oude Permifche Voi-ftcn by ieven
wezen, welke gedoopt zijn , en zeer mild
cn lofFciijk van hunnc Tzaerfche Majeftei.
ten worden onderhouden.
De Volkeren uic Permia plagten , zo(
wel als de Pccervis , Jungiti, Vgulicis, ei
Pinnagis , volgens Jovnu , met koftelijki
Pelterye tot Oifliia ter mangcling te markt
te komen. Die van Permia , zegt hy
plagten Afgoden te dienen, wcinigvoor
zijn tyd. Vsn het Vgolifche en InHgufche
of Inugrifche gebergte , komt irien by hoo'
gc Bergen, die, na zijn oordeel, ¿zHyperhorei
der ouden zijn geweeft.
In het Landfchap Fogulits , ofVguliis,
gelegen aen Permia , woonen de Volken
, mgoltfen, o£ WltgoU gihtxea, zijnde
Heidenen : men vind daer groot Manvolk,
en klein Vrouw-volk.
Van den weg uit Sina na Siberien, word
in zeeker Brief van den Hoog - gclecrden
Heer CUür , in zijn leven Opper-artz cn
Raed van Juilitie op BatAvia, aen my van
daer aldus gefchreven.
Dat'er ecn Reis-weg uit Sina ovtixSibe.
riea en Tartaryen i s , bl)'kt uit begrip van
:^ekerBrief, my uic Siam,o^ dennegenden
Slacht-macnd, des Jaers zefticn hondcrd
acht cn zeventig, door Vader Joan
r>.ibtiß de Maldonado toegefchreven, die uit
het r.atyn vertaeld , aldus is luidende.
Des Grootvorften Cverftaec hunneTzaer-'
hebben zy echter zijn eifch niet voldae
'oornaem op zijn vertrek 5 want als de
Keizcr het antwoord zoude overlevcren .
befpeurde de Gezant in den Ti tul het verfchil
tuflchen Keizer cn Grootvor f t , en
hy wilde geen antwoord ontfingen, ten
zy men de Titulen zijner Heer met die
van den Sinefchen Keizer gclijk ftelde, zoo
als 00k gefchiede , mies hy Keizer is van
veel Ryken ; doch als de S/wcwzi jn wil
in alles niet voldeden, vercrok hyverfteurt.
De Gezant was een deftig Man, fprak de
Latynfche Spraek, en wift veel te zeggen
van de Poolfche oorlog tegen de Türken.
Zoinraige zeggen, doch dit fciir^
liryvcn my
de Va. lers niec, dat hy ge-eii
ifcht zoude
hebben , dat de Keizer "de Chriftelijke
Godsdienft zoude aennemen. Dus verre
gemeke Brief.
Vermits in dit Werk van de RuiTifche
mylen of wurden , op onderfcheidene
plaetzen gewag word gemaekt , zal
eenige bcdenkinge daer over hier laten volgen.
Deugen rekent negen en een halvc wurft
in een Sweedfche myl (houdende in zieh
achtien duizend Sweedfche eilen , zijnde
meer als tien duizend Franfche eilen)
en men houd dat elf en een halve Sweedfche
myl een graed uitmaken , en by
gevolg zoude dan tot een graed in de
htegaen honderd en negen wur f t , of
m Zeven wurft in een gemeene Dui t -
fche my l , welker vyftien een graed uitmaken.
Snelliui heeft door naeuwkeurige metinge
bevonden > dat een graed lang is
:hc en twintig duizend en v y f honderd
Rynlandfche roeden , en is een Duitfche
myl negencien honderd roeden , en zoude
dies ieder wurft lang zijn twee honderd
een en zeftig en ecn halve Rynlandfche
roede.
Mf[
T A R
^anJfoniM, in zijn Boek van Suß a , door
M^Jf, bcfchreven , fteld tacheniig wurft
tot ecn graed, dat is, v y f en een derdendeel
wurft in een Duitfche myl , en ieder
wurft lang drie honderd zes en vyf t ig en
een vierdcndeel van een roede.
In de Kaert van Rusland , door Hefe-
Im uit gegcven , worden zeven en tachentig
wurften tot een graed gerekent, en al-
200 zoude men v y f en vier vyfdendeel
wurft in een gemeene Duitfche myl heb.
bcn , en by gevolg een wurft lang wezen,
omtrent drie honderd acht en twintig Rynlandfche
roeden.
Oleariw ( die gemeenlijk de afgelegenthedcn
vry wel hecft aengemerkt, en zieh
wel oprecht gcnoeg gedragen heeft in het
verbalen van 't geen hy zelf gczien heeft )
zegt, dat v y f wurften van Rusland , een
Duitfche myl zoude maken , en dat 'er al-
ZOO v y f cn zeventig wurften tot ecn graed
zoude gaen.
Na de jongfte metinge der wurften, die
onlangs in Rusland is gedaen, op de weg
van Novogrod en Moskon, is ieder wurft
of RuiTche myl afgedeeld door een fteen ,
op de welke de afflant met duidelijkeRuffchc
Letters te lezen ftaet, waer door een
ieder, die lezen kan , de afgelegentheit
kan wcten. Na deze nieuwe metinge heeft
men ecn nieuwe gemeten wurft gemaek:
ten nacften by van twee oude, waer vi
men nooit geen verzekerde maet heeft gehad
: en begrypen deze nieuwe gei
wurften in zieh drie duizend Grebins, of
R uffifche eilen: ieder Archin bedraegt ten
nacften by twee Rynlandfche voeten.
Men zal bevinäen , dat tuflchen honderd
vyftien , en honderd negen van deze
oude wurften zouden gaen tot een graed
zegge van de oude, de welke niet gemetei
zijn , en daer men geen vafte ftaet op kai
maken , na welke maet twee ouden gaei
zouden tot een hedendaegfche wurft van
de nieuwe metinge.
tcnige meenen , men zoude , om een
gelijkheit te vinJen, voor ieder wurft met
goede reden können ftelien twee en negentig
wurften op een graed ; zommige ftel-
Icn honderd en negen wurft voor ecn graedj
andere ne£;cntig; andere v y f en tachentig;
andere noch minder ; de hedendaegfche
wurften worden , als gezegt , grootcr genomen
als eertyds, want ze nu gemecen
worden , daer ze voor dezen ftcchts by
gilTing genomen waren; andere achten veiiigft
tc zijn de rckening te nemen v y f en
itig wurft voor een graed, dat i s , v y f
rooT een gemeene Duitfche my l ,
wurften v
A R Y E. 813
plaetzen in deze geweften niet allevolmaektelijk
waer na toe ik veiligft meene te hellen
Doch is aen te merken , dac de alllanc der
zijn gemeten , maer veel by giftîng
in de Boeren, die ze nooit gemeten hebben
, als gaende te Voet of te Paerd , iti
de Zomer , of Wint e r , 't welk een grooc
onderfcheid maekt, wes daer op de befte
ftaet niet is te maken ; wordende in Sibe-
'itn de afftant der plaetzen mede veeltyds
gerekent by heele of halve dag reizens, by
weken , en macnden : en alzoo hec zeer
il verfchild , of men reift by Zomer of
Winter, over berg of vlakte , tegen of
ftroom, over Water of Land, zooi s
wel af tc nemen, dat naeuwkeurig heeft
moeten gelet worden , om de afgelegentheden
der plaetzen in deze geweften wel te
treffen. De wegen omirent de Vkr"'"«
ijn door fteenen vry wel afgemeten. doch
die in Sibérien veel door gegifte oude wurften.
Daer is in Siberit» een afgelegentheit, of
'erte van een placts tot aen een ander, gelaemt
Poßw Recoju.Än is zoo veel gezegt,
als of men zeide, het is zoo v e r , dat men
de ftemme eens Menfchen , hart fchreeuwende
op "t wacer, of dwars over de Ri -
vier, naeiiwlijks hooren kan.
Oeßiga , of VftHga, is een vermaerde
Stad, gelegen op de Rivier de Dwina.
Hier worden Jaerlijks de Menfchen byeen
gehouden, die na Siberie gebannen , of
verzonden zijn , om de Winter-weg af te
wachten.
Z y heeft de naem van het woord V '
ßiHg, 't geen zoo veel als mond van de
Rivier Jag gezegt i s , want zy mede aen
de mond van de Rivier jf«^, oîSachena ,
gelegen is. Di t Landfchap ftond van ouds
onder het Novogrodfihe gebied : de Pelterye
zijn hier niet zoo goed , als eiders :
Zout valc 'er ve e l , dat uic Putten word
gekookt.
Niet wy t van daer. en meenen eenige,
nader als ik haer in de Kaert heb gelegt ,
is ecn Stad Solwitka , of Solviifitgoiskaia
genaemt : daer zijn eenige duizend Hui -
zen in deze Stad , en wel zeven Kloofters,
zoo wel van fteen, als hout : de Stad
uuren gaens in 't rond : daer ligc
een Brug over.de Ri v i e r : daervalt veel
Kooren , en is't Land rondsom bezaeid ,
en zeer veel Vi fch in de wateren. Al -
les is daer veil , zclf Pelteryen , Wy n »
mdere dingen die van verre worden gebragt.
Voor eenige Jaren hebben zeker Mos -
kovifche Koop-Iuiden een Reis door Stherien
in Sina gedaen, van waer zy Waren te
rüg bragten, bcftaende mceft in Goude e n
Zydc Lakenen, en Juweelen, welke zy binnen
vier Maenden in de Hooft-ftad Peking,
K k k k k 3 die